#varlıkağacı

[mantikutayr]

şeceretu’l kevn (varlık ağacı) tüm varlığı ağaç sembolü üzerinden anlatan bir terkip.

varoluş, yaratılış, sudur, zuhur, tecelli.

mutasavvıflar çekirdek-ağaç  sembolizmini farklı anlamlarda manzum ve nesir olarak eserlerinde çokça işemişlerdir. bunlardan en sevdiklerimden biri muhyi efendi’nin temsil-i şecer isimli yazma eseridir. (16. yy.)  aslında sadece islam tasavvufunda değil bir çok öğretide kullanılmıştır.

selvi, hayat ağacını; nar, ebediyeti; çam, noel ve kutsal geceyi; meşe, gücü vs. ..

 kuran’da yaklaşılmaması emredilen ebediyet agacı ise şeceretü’l huld. yahudi mistisizmi veya kabalacılıkta sefirot, 10 düğüm ve bu düğümleri bağlayan 22 hattan oluşan ağaç benzeri bu diyagram yaşam ağacıdır.

muhyi’nin şeyhi Bayezid de sırr-ı canan isimli eserinde:

vücud ağacının arzı da oldu / dahi diyeyim ahi sana n’oldu / hakikatte tohm bu oldı iy cam / bulursan bunı buldun cana derman

kitaba gelicek olursak en çok üzerine düşündüğüm kısım ‘‘..nurunu adem’in alnında yaratınca..’‘ oldu.

‘’ilim bir noktadır. onu çoğaltan cahillerdir.’‘

‘’sonra varlığa ve varoluşuna, gizli olana ve düzenlenişine baktım. baktım, varlığın tümü bir ağaçtır. bu ağacın nurunun aslı “ol” habbesidir. “sizi biz yarattık…” (vakıa, 57) tohumunun aşısıyla varlık, “kaf”ı aşılanmış. bu tohumdan “ biz, her şeyi bir ölçüye göre yarattık.” (kamer, 49) meyvesi çıkmıştır. bu ağaçtan kökleri aynı, uzantıları ayrı iki farklı dal belirmiştir. kök iradedir, dalı ise kudrettir. dolayısıyla “kaf” cevherinden iki farklı anlam çıkmıştır: “bu gün size dininizi ikmal ettim” (maide, 3) ayetinde işaret edilen kemal “kaf”ı ve “İçlerinden kimi iman etti, kimi de inkar etti.” (bakara, 253) ayetinde işaret edilen küfür “kaf”ı… “nun” cevherinden ise “belirsizlik nun’u” ve “belirlilik "nun’u” zuhur etti. öncesizlik (kadem) iradesinin hükmüne dayalı olarak onları yokluk gizliliğinden ortaya çıkarınca, üzerlerine nurunu serpti.’’

‘’çünkü “o” vardı, varlık yoktu. “o” şu anda, önce olduğu gibidir. varlıkla bütünleşmez; ama varlıktan da ayrı değildir. çünkü bütünleşme ve ayrılma sonradan olma (hadis) varlıkların sıfatıdır, öncesiz (kadim) varlığın sıfatı değildir. çünkü bir bütünleşme ve ayrılma bir şeyin intikalini, bir yerden başka bir yere taşınmasını, dönüşümünü, zeval bulmasını, değişimini, başkalaşımını gerektirir. bunların tümü de noksanlığın belirtileridir. eksiksizliğin, kemalin değil.    

#okuduklarım #varlıkağacı #şeceretulkevn #ibnarabi