ramenmiso

[ramenmiso]

NUREONNA

Shigeru Mizuki „GeGeGe no Kitarō”

Nureonna jest wielkim wężem o ludzkiej głowie, z mokrymi włosami i dwiema podkurczonymi rączkami, w których trzyma płaczące dziecko. Grasuje na skalistych wybrzeżach, polując na ludzi. Skrywając gadzi ogon między skałami, prowokuje swoje dziecko do płaczy i prosi przechodniów, aby je chwilę potrzymali. Ten, kto się zlituje, natychmiast poczuje, że zawiniątko które staje się cięższe od skały, przygniata go do ziemi. Wtedy nureonna rozszarpuje biedaka i posila się jego mięsem.

Witold Vargas „Bestiariusz japoński”

[ramenmiso]

NUKEKUBI

Hiroshi Shiibashi „Nurarihyon no mago”

Nukekubi zwykle jest przedstawiana jako kobieta, ale istnieją również męskie wersje tego yōkai. Demonica aby spijać krew swoich ofiar lub kąsać je śmiertelnie, nie musi się do nich osobiście fatygować. Wystarczy bowiem, że na łowy pośle własną głowę, a jej ciało w tym czasie może spać sobie w najlepsze. Łeb lata w powietrzu w poszukiwaniu ofiar, przemierzając przy tym duże odległości. Po sutej biesiadzie powraca na własne ramiona, a rano budzi się jako szanowana w okolicy sąsiadka. Przypadłość bywa dziedziczna, co znacznie utrudnia jej zwalczanie. Pewien chłop, dowiedziawszy się, że jego żona jest nukekubi, podał jej, zgodnie z zaleceniami szamana, potrawkę z wątroby białego psa. Kuracja okazała się skuteczna. Wówczas jednak nocne eskapady podjęła głowa córki, która wkrótce zagryzła wszystkie okoliczne czworonogi maści białej. Powiadają, że najskuteczniejszym sposobem na nukekubi jest ukrycie jej ciała tak, by powracająca głowa nie mogła go odnaleźć. Lecz mało kto posuwa się do tak drastycznych metod.

Michael Dylan Foster „Yōkai. Tajemnicze stwory w kulturze japońskiej”

[ramenmiso]

KODAMA

Hayao Miyazaki „Księżniczka Mononoke”

Kodama, czyli „duch drzewa” nie ma jednego ustalonego wyglądu ani sposobu zachowania. Toriyama Sekien rozpoczął swój pierwszy katalog yōkai, ukończony w roku 1776, właśnie od rysunku przedstawiającego kodamę, co dało temu yōkai pierwsze miejsce w całym słynnym cyklu. Rysunek Sekiena ukazuje staruszka (lub staruszkę), który zdaje się wyłaniać z pokręconego pnia starej sosny. W nowszej ikonografii kodama pojawia się w reżyserowanym przez Hayao Miyazakiego pełnometrażowym filmie anime Mononoke hime (Księżniczka Mononoke, 1997) jako milutki stwór z licznymi oczami niczym piłeczki, wydający trzeszczące odgłosy.

W języku japońskim wyraz kodama oznacza również „echo”. Może to wprost wynikać z wierzeń związanych z tym yōkai – z przekonania, że echo to głos ducha drzewa, odpowiadający na wołanie.

Michael Dylan Foster „Yōkai. Tajemnicze stwory w kulturze japońskiej”

[ramenmiso]

JORŌGUMO

Osamu Tezuki „Dororo”

Przed swoimi czterechsetnymi urodzinami jorōgumo jest jedynie pająkiem o zdobnym odwłoku, który żywi się owadami oraz, o ile osiągnie odpowiednie rozmiary, małymi ptaszkami. Gdy zaś wkroczy w odpowiedni wiek, przemienia się w groźnego yōkai, rośnie do gigantycznych rozmiarów i przerzuca się na bardzo ograniczoną dietę, stając się zadeklarowanym ludożercą. Pod postacią urodziwej niewiasty zaciąga młodzieńców do swojej sieci, gdzie piętrzą się już wyczyszczone do białej kości ludzkie szkielety ich poprzedników. Niektórzy twierdzą, że demon jorōgumo włada również innymi pająkami, które potrafią zionąć ogniem.

Witold Vargas „Bestiariusz japoński”

[ramenmiso]

FUTAKUCHI-ONNA

Shigeru Mizuki „GeGeGe no Kitarō”

Futakuchi-onna to kobieta z dwojgiem ust. Oprócz ust na twarzy, posiada dodatkowe, ogromne z tyłu głowy. Drugie usta są wiecznie głodne i jeśli nie będą regularnie karmione, zaczną krzyczeć i piszczeć. Podobno, jeśli akurat niczego nie przeżuwają, to szepczą, przeklinają po cichu, posapują i wydają różne inne odgłosy. Włosy futakuchi-onny żyją. Poruszają się niczym macki i spełniają funkcję rąk, podając jedzenie do drugich ust.

Nie jest to yōkai, który bezpośrednio krzywdzi ludzi – nie zabija ich, nie zjada, nie straszy. Z całą pewnością jednak potrafi zaleźć za skórę błyskawicznie wyjadając wszystkie zapasy.

Michael Dylan Foster „Yōkai. Tajemnicze stwory w kulturze japońskiej”

[ramenmiso]

KUCHI-SAKE-ONNA

Shigeru Mizuki „GeGeGe no Kitarō”

Kuchi-sake-onna, czyli dosłownie „kobieta z rozciętymi ustami” to nazwa współczesnego żeńskiego yōkai. Jest ona bohaterką współczesnej legendy, która pojawiła się około roku 1978 i w ciągu kilku miesięcy rozprzestrzeniła w całej Japonii. Jak zawsze w podobnych przypadkach, istnieje tu wiele wersji legendy, zasadniczo jednak kuchi-sake-onna jest opisywana jako ładna, młoda kobieta w wieku około dwudziestu lub trzydziestu kilku lat, nosząca na twarzy maseczkę ochronną. Ukrywa ona usta potwornie rozcięte od ucha do ucha. Kuchi-sake-onna pojawia się na miejskich lub podmiejskich ulicach, często o zmierzchu, i podchodzi do dzieci wracających ze szkoły do domu:

Kobieta o długich włosach i w białej masce na twarzy podchodzi z tyłu i kładzie ci rękę na ramieniu. Kiedy się odwracasz, pyta: „Czy jestem piękna?” [Watashi wa kirei?]. Jeśli odpowiesz „Tak”, zapyta: „A teraz?” [Kore demo?], zdejmie maskę i zacznie ci grozić. Jeśli odpowiesz „Nie”, zacznie cię ścigać.

Różne wersje legendy zawierają różne wyjaśnienia, dlaczego kuchi-sake-onna ma rozcięte usta. Często jako powód jest podawana tragicznie nieudana operacja plastyczna:

Kuchi-sake-onna pojawiła się dlatego, że pewnego razu była sobie bardzo piękna dziewczyna, która jednak martwiła się, iż ma za małe usta. Poszła więc do kliniki chirurgii plastycznej. Podczas operacji, która miała powiększyć jej usta, popełniono błąd i kiedy dziewczyna zobaczyła po zabiegu swoją twarz, postradała zmysły i została kuchi-sake-onną.

Legenda o kuchi-sake-onnie została po raz pierwszy odnotowana w prefekturze Gifu w grudniu 1978 roku, a w czerwcu 1979 była już znana we wszystkich prefekturach Japonii. Według statystyk 99% dzieci w Japonii zetknęło się z taką lub inną postacią tej legendy.

Michael Dylan Foster „Yōkai. Tajemnicze stwory w kulturze japońskiej”

[ramenmiso]

BAKU

Shigeru Mizuki „GeGeGe no Kitarō”

W kulturze japońskiej baku to na ogół życzliwy yōkai, który zjada nocne koszmary. Ma trąbę słonia, oczy nosorożca, ogon wołu i łapy tygrysa. Zęby i kości baku są wyjątkowo mocne, a jego mocz „rozpuszcza żelazo i zmienia je w wodę”. Baku jest strażnikiem ochraniającym śpiących podczas ich przebywania w sennych zaświatach. Dlatego też obrazki przedstawiające baku umieszczano w nocy przy poduszkach lub wręcz stosowano poduszki w jego kształcie.

Michael Dylan Foster „Yōkai. Tajemnicze stwory w kulturze japońskiej”

[ramenmiso]

AKANAME, ROKUROKUBI I KASA-BAKE

Shigeru Mizuki „GeGeGe no Kitarō”

AKANAME Akaname to mały, antropomorficzny stwór, znany z wylizywania brudu z wanny. Wyraz aka oznacza brud, błoto, pot, a także osad gromadzący się na brzegach wanny. Posiadanie w domu istoty tego rodzaju musi być dość nieprzyjemne, dlatego jest to dobry powód, aby dbać o utrzymywanie łazienki w czystości. Można powiedzieć, że Akaname to yōkai, który uczy nas higieny. Niestety do naszych czasów nie przetrwały żadne legendy ani ludowe wierzenia z nim związane.

ROKUROKUBI

Rokurokubi wygląda jak normalna kobieta - z tym że jej głowa porusza się na długiej, giętkiej szyi.

KASA-BAKE Nie istnieją żadne znane nam opowieści ani ludowe wierzenia dotyczące konkretnie kasa-bake, parasolkowego potwora, który stał się czymś w rodzaju znaku firmowego yōkai, pojawiającym się wszędzie: od gier z okresu Edo do współczesnych filmów aktorskich i anime. Kasa-bake jest na ogół przedstawiany jako tradycyjny japoński parasol z dwoma rękami, jednym okiem, długim językiem i - zamiast rączki – z jedną noga obutą w sandał geta.

Michael Dylan Foster „Yōkai. Tajemnicze stwory w kulturze japońskiej”

[ramenmiso]

KITSUNE

Julietta Suzuki „Kamisama Hajimemashita”

Kitsune, czyli lis, jest jednym z yōkai cieszących się w Japonii największą popularnością, bardziej niż inne postacie fascynuje również obcokrajowców. We współczesnej Japonii ten uroczy, sprytny oszust, roztaczający aurę zagrożenia i złośliwości, jest zarówno podziwiany i czczony, jak i otaczany strachem.

Kitsune jest wszechstronnie utalentowany. Może być niebezpiecznym zmiennokształtnym, może opętać człowieka i nim zawładnąć za pomocą czarów, ta ich zdolność jest powszechnie znana jako kitsune-tsuki. Lis przejmuje kontrolę nad ciałem człowieka, aby przekazać wiadomość z zaświatów lub też niekiedy by po prostu dręczyć ofiarę. Lisom przypisuje się zdolność przybierania ludzkiej postaci – najczęściej pięknej, uwodzicielskiej kobiety.

Kitsune łączy się z kultem Inari, kami pól ryżowych. Kitsune nie jest tożsamy z samym bóstwem Inari, bywa jednak jego posłańcem lub pomocnikiem. Z tego względu w całej Japonii para kamiennych lisów zwykle strzeże wejścia do świątyń Inari. Michael Dylan Foster „Yōkai. Tajemnicze stwory w kulturze japońskiej”

[ramenmiso]

KAPPA

Shigeru Mizuki „GeGeGe no Kitarō” Kappa, jeden z najsłynniejszych japońskich yōkai, jest kojarzony z wodą, zwłaszcza z rzekami, stawami lub bagnami. Na obszarze całego kraju z jego postacią łączą się różne wierzenia i legendy. Uogólniając, można powiedzieć, że kappa jest przedstawiany jako pokryty łuskami, oślizgły, zielonkawy stwór z płetwiastymi dłońmi i stopami oraz ze skorupą na grzbiecie. Czasami przypomina małpę, czasami wielką żabę lub żółwia. Jest wielkości małego dziecka, przy tym jednak bywa nieproporcjonalnie silny. Wklęśnięcie na głowie kappy jest wypełnione wodą; jeśli ta woda się wyleje, stwór traci swoją niezwykłą siłę. Kappy są złośliwe i czasami śmiertelnie groźne. Wciągają pod wodę konie i bydło, mówi się również, że topią małe dzieci i przez odbyt wyciągają ich wnętrzności.

Pomimo tych morderczych skłonności kappy mogą być skłonne do żartów i niezwykle uczciwe. Uwielbiają zapasy sumo i często zachęcają przypadkowych przechodniów do wzięcia udziału w zawodach. Dobrą taktyką pokonania kappy w sumo jest ukłonienie mu się przed walką – kiedy stwór odkłoni się w odpowiedzi, wtedy z zagłębienia na czubku głowy wyleje się woda dająca mu nadnaturalną siłę. W ten sposób również można uratować swoje życie jeśli kappa chcę was porwać w wodne odmęty.

Najwcześniejsza wzmiankę o nim znajdziemy w Nihonshoki, gdzie znajdujemy zapis, że w roku 379 w pobliżu pewnej rzeki podobny do węża wodny stwór zwany Midzuchi zabijał podróżnych.

Zarządca, człowiek skłonny do gniewu i bardzo silny, stanął w rozwidleniu rzeki i rzucił do wody trzy całe tykwy, mówiąc: „Rzygasz nam tu ciągle trucizną i gnębisz podróżnych. Zabiję cię, wodny wężu. Jeśli zdołasz zatopić te tykwy, zostawię cię w spokoju, ale jeśli ci się to nie uda, posiekam cię na kawałki”. Michael Dylan Foster „Yōkai. Tajemnicze stwory w kulturze japońskiej”