#Şair Adını Değiştiriyor

[yurekbali]

İlhan Berk ilk şiir kitaplarından “Güneşi Yakanların Selamı”, “Türkiye Şarkısı” ve “Günaydın Yeryüzü”nde adının başında “N” harfini eksik etmemiştir. Necati Cumalı ilk şiirini 1939 yılında Urla Halkevi’nin dergisi “Ocak”ta “Ahmet Necati” adıyla yayımlar. Bir de bakar ki, çevresinde “Ahmet” adında birçok şair bulunmakta: Ahmet Kutsi Tecer, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Muhip Dıranas, Ahmed Arif, Ahmet Oktay, Ahmet Köksal... “Bir Ahmet eksik olsun” diyecek ve daha sonraki şiir ve yazılarına imzasını “Necati Cumalı” olarak atmaya başlayacaktır. Yaşar Kemal’in isim babası Abidin Dino’dur. Yaşar Kemal 1951’in Mayıs ayında Cumhuriyet gazetesinde çalışmaya başlar. 6-7 ay önce hapisten çıkmıştır ve yakalanma macerası bütün gazetelerde yer almıştır. Yazılarında Kemal Sadık Gökçeli adını kullanmaktadır. Dino’nun önerisiyle adını Yaşar Kemal olarak değiştirir. Polis, ancak iki yıl sonra, 1953’te Gökçeli’nin Yaşar Kemal olduğunu öğrenecektir. Behçet Hoca da “Necatigil” olmadan ilk şiir kitabı “Kapalı Çarşı”yı Behçet Necati adıyla imzalayacaktır. Cemal Süreya ise Cemal Süreya olmadan önce Cemalettin Seber’dir. Hikâyesini Zeynep Oral anlatıyor: “Cemalettin Seber, Süreyya adını bir dağ başında buldu. Bilecik’teydi. Orta ikideydi. Bilecik’te karayollarının yol yapımı çalışmalarında çadır bekçiliği yapıyordu. Dağın il merkezine çok uzak bir yerinde... Sabah erkenden işçiler kamyonlarla çıkıp giderler; o, akşam dönüşlerine kadar çadırları beklerdi. Üç ay boyu, yani koskoca bir yaz tatili boyu kızgın güneşin altında ya da çadırların boğucu gölgesi içinde düş kurdu: O, yazar olacaktı. Yazar olacağı için adını değiştirdi. Cemalettin Seber, Cemal Süreyya oldu.” (Folklor Şiire Düşman, Can Yayınları,1992) “Seber” olan soyadını şiirlerinde hiç kullanmayacak, “Süreyya”daki iki “y”den birini 1956’da yayımlanışının ardından, ilk kitabı “Üvercinka”da da yer alan “Elma” başlıklı şiirinin son mısrası olarak yazdıktan sonra da atacaktır. Yazar ve şairlerin “takma ad” kullanmaları bir yana, herkese bir ad takma konusunda kimse İlhami Bekir Tez’in eline su dökemez. Cemal Süreya’ya göre “Hoca herkese bir ad takmıştır. Herkes birbirini bu adla çağıracaktır. Yoksa ağır bir ceza öder. Birkaç ad: Afrika Aslanı, Sorumsuz Nişanlı, Gevşek Mavi Kravatlı, Uzay Gerillası, Dişi Kuşlar Eleştirmeni, Aşina, Adam’ın Ta Kendisi, Gılay...” Soyadını değiştirenler arasında Süreyya Berfe’nin ilginç bir öyküsü vardır. (Mehmet Kâzım: Süreyya Berfe’yle Hayattan Şiire, Dünya Kitapları, 2005) 1965 yılının bahar aylarıdır. Altunizade’de tiyatrocular ile şair ve yazarlar çift kale maç yapmaktadırlar. Kimler yoktur ki takımlarda: Memet Fuat, Haldun Taner, Cemal Süreya, Ülkü Tamer, Adnan Özyalçıner, Murat Belge, Erdal Öz, Orhan Kemal, Turgut Uyar, Hikmet Süreyya Kanıpak... Yenilen takım yenen takıma Salacak’taki Arabın Yeri’nde yemek ısmarlayacaktır. Hikmet Süreyya Kanıpak’ın babası Acıbadem’de bir Anadolu lisesinde öğretmendir. Yakında emekli olacaktır. O sırada H. Süreyya Kanıpak’ın “Yön” dergisinde bir şiiri çıkar. Öğrencileri “Bu şair sizin neyiniz oluyor?” diye sorunca Süreyya’nın babası şiiri okuduktan sonra “Böyle biri yok bizim ailede” diyecektir. Ve Süreyya, babasına bir şey söylemeden soyadını değiştirmeye karar verir. Yine Altunizade’deki bir maç sonrası toplanılır. Süreyya kararını açıklar. Herkes bir soyadı önerir. Ülkü Tamer “Şenşiir” der, Cemal Süreya “Berfe”... Berfe de karar kılınır. “Berf” Kürtçede “kar” demektir. “Berfe” de karlı dağlarda, güneş doğmadan, şafak sökmeden önceki ilk, hafif ışık anlamına gelmektedir. Süreyya bu soyadını kullanacaktır ama Cemal Süreya, Ahmed Arif’ten izin alınması gerektiğini söyler. Çünkü Ahmed Arif bir gün evlenip de oğlu olursa, adını Berfe koyacaktır. Süreyya, Ahmed Arif’i arar, durumu anlatır, “Senin yüzünü kara çıkarmam, namussuzluk, ahlaksızlık, deyyusluk, sululuk, yalakalık etmem” der. Ahmed Arif’in yanıtı da “Al ulan, tepe tepe kullan, senin olsun” olacaktır. Bana sorarsanız, şiirlerimde Refik Durbaş’tan başka imza kullanmadım. - Refik Durbaş, Şair Adını Değiştiriyor (BirGün Gazetesi, 21 Ocak 2016) - Görsel: İlhan Berk, Necati Cumalı, Yaşar Kemal, Behçet Necatigil, Cemal Süreya, Süreyya Berfe, Refik Durbaş

#Refik Durbaş #Şair Adını Değiştiriyor #İlhan Berk #Necati Cumalı #Yaşar Kemal #Behçet Necatigil #Cemal Süreya #Süreyya Berfe #Ad #Soyadı #Şair #Yazar #Yürekbalı

[amokgunlukleri]

O M A Y R A

Bundan çok uzun zaman önce, atlasını sırtında taşıyan çalınmış bir zamanda, denizlerle çevrili soğuk bir ülkede Omayra adlı bir kadın yaşarmış. O, ismiyle asaleti ve gururu yaşayan bir veliaht, ailesini ve ülkesini reddetmiş bir hain ya da hayalgücü sınırsız bir deliymiş.

Omayra'nın soğuk ülkesinden çok uzaklarda yaşayan kendisine mahkum bir şair gizemli bir gündüşünde Omayra’yı görmüş, genç kadın onu çağırıyormuş, belki de asırlardır onu bekliyormuş; kendinden olanı, dengini ve deliliğini.

Sezgilerine ve duygularına etine ve kemiğine güvendiği kadar güvenen şair ertesi sabah yola koyulmuş; bilmediği, belki de hiç varolmayan bir aleme doğru, belki bir ayda belki on yılda tamamlanacak bir següzeşte gözlerini kırpmadan atılmış. Ne kadar sürmüş bilinmez ancak puslu bir sabah aradığı karaya ayak basmış. Binbir zorluklarla geldiği bu soğuk ama engin ve dingin adaya adım atar atmaz vardığı ülkeye de aşık olmuş. Zamanla Omayra'nın hapisanesi olan ada, Şair'in cennetine dönüşmüş. Şair kendisini oraya çeken kadını, Omayra'yı, bu coğrafyaya ulaşması için düşlediğine yormuş. Omayra’yı hemen unutmuş, zaten bir adı yokmuş o zamanlar.

Bu arada Omayra göğsünde eski bir tılsımdan kalma yara izi, boynunda ucu kraliyet armalı bir gümüş zincirden başka, eski sevgilisi Ogmerlo’nun kilitleriyle sımsıkı mühürlenmiş halde ya bir kalenin en gizemli kapısının ardında ya da açılması en riskli kapının ardındaki o korkulan kalede yaşarmış. Aslında Ogmerlo onu terkedeli çok olduğu halde, Omayra kilitlere yıllarca itaat etmiş. Altın anahtarları beyaz ellerinde bir gün geri geleceğini ümit ederek, gelenin o olmayacağını, zaten Ogmerlo'nun hiç bir zaman "O" olmadığını bilerek beklemiş. Omayra boyun eğmiş, boyun eğerek en kutsal gerçekliğin ötesine geçmiş.

Şairle Omayra birbirlerini nasıl bulmuş bu bir sır. Ama şairi Omayra’nın ülkesine kadar çeken efsun, Omayra’ yı bulmasına da yardım etmiştir. Şair Omayrayı karanlıklar içinde, kadifeler içinde, bordolar içinde bulmuş. Omayra’yı bulduğunda onun henüz bir adı yokmuş. Aslında Omayra'yı bulması bu masalın sonu demek. Çünkü aşk, herkesin bildiği gibi, aşık olunan bulunduğunda biter. Omayra da herkes gibi bunu bildiğinden şairi ilk ve son kez titreyerek ama son bir cesaretle ince dudaklarıyla öpmüş. Adını bile bahşetmeden, şairi kendi ölüsüyle başbaşa bırakmış. Her şey bittikten sonra, o ağır perdelerin gölgesinde şair fısıldamış “Omayra”.

Cevabı ömür süren bir soru bıraktım sana

Mendili kan kokan sevgili arkadaşım

Usta bakışların keşfettiği rahatlıkla arkama yaslandım

elimde şah mat yüzüğümde tek taş siyanür

adınla bulanan bir aşkın, bir maceranın

macerasında

yolun sonunu söylüyordu

günahkâr iki melek olan sağdıçlarım

Al birkaç bulutlu sözcük

atlasını sırtında taşıyan çalınmış bir zaman

mekik, taflan, kar kesatı bir iklim

aşk mı, macera mı dersin bu uzun seferberlik

bu ilişkinin topografyasını

mezhepler tarihinden bulup çıkardım

adanan boynunda o gümüş zincir

bilmiyorsun arması sallanıyor ucunda

işte yazgının kara zırhlısı!

Kork! kutsal kitaplardaki kadar kork!

Çünkü hiçtir bütün duygular

Korkunun verimi yanında

Benim ruhum nehirler kadar derin!

Kızıl kısraklar gibi üstümden geçeceksin!

Arı bir sessizlik duruyor

şiddetimizin armaları arasındaki uzaklıkta

gövdenin demir çekirdeği

kalkan teninin altında

sana okunaksız bana saydam giz

içindeki uğultunun izini sürüyorum

bir açıklığa taşıyorum ele vermez yerlerini

harabeler diriliyor

heykeller tamamlanıyor

kendi kehanetinden büyülenmiş gözlerimin önünde

başka çağlara gidip geliyoruz

aşk tanrısı için

seviştiğimiz ve uyuduğumuz sahillerde

aşkın kaplan ve yılan düğümüyle

Öpüyorum seni boynundaki yaradan

iniyorum kaynağına

aydınlanmamış yanların ışığa çıkıyor

dokunuşlarımın parıltısında

düğümlü mendilin, gümüş zincirin

sımsıkı mühürlendiğin bütün kilitler

çözülüyor avuçlarımda

Tılsım tamamlanıyor

ortaçağ kentlerinden geçiyoruz dönüşte

indiğim kaynakların mezhep değiştiriyor

zamanın ve uzamın kilitlendiği kara kutuda benim kelimelerim

tılsım tamamlanıyor

dudaklarımdan sızan erkek sütünün kara büyüsüyle

sevgilim oluyorsun

uyuyor ve yıkanıyoruz ay ışığında

bakıyorum güneş iniyor yüzünün alacakaranlığına

Adın yoktu tanıştığımızda

eksiğini de duymadık

bazen bir rüzgârı, bazen birkaç zeytini

adının yerine kullandık

Adın yoktu tanıştığımızda

sonra da olmadı

çünkü başka biri oldun zamanla

Şimdi adın var

şimdi ruhumun sislere sarılı derinlikleri

yükseliyor ve tehdit ediyor

kıstırılmış varlığımın bütün cephelerini

yüzümün pususunda geziyor

sularda bilenmiş bıçaklar

uyandırılmış acılarım, bulanmış sarnıcım

etimle ruhum arasında çelişen ilke

geri döndü bana

kendi ellerimle kurduğum kara büyüden

içimdeki tarih bitti

siliyorum bir aşkı var eden her ayrıntıdaki parmak izlerini

ve şimdi adın var

ve şimdi

ikimizin vaktinde

intikam saati geldi

Omayra, bu adı verdim sana

ve mevsimleri bütün anlamlarıyla

iki çakılına bir deniz vereyim

hayallerine mavi buğday

dokuz yaşamın olsun tek tek öldüreyim

esmer ve çırılçıplak bir gecede

bütün düşmanların gelecek

koynumdaki cenazene

Seni saran efsane çürüyüp toprağa karışırken

kucağımda başın

gümüş bir tarakla tarayacağım saçlarını

kendi enkazımın üstünde

kurtlar, çakallar gibi uluyarak ağlayacağım acıdan

öldürerek yaşatacağım seni kendimde

Ocağın parıltısıyla aydınlanan yüzün

gücünden habersiz sakin gülüşün

kamçılıyor içimdeki bütün köleleri

ben ki hileli bir oyun,

birkaç kırık zar

ve kara muskalı tılsımlarla

almışken seni kaderinden, kıyasıya bağlamışken kendime

asıl sen tutsak etmişsin beni

dünyaya kapalı kapıların ardındaki

içi boş sessizliğine

sığlığın, sevgisizliğin

o sonsuz kendiliğindenliğin

dünyanın sana değmeyen yerleri

nasıl da çekici yapıyor seni

o kadar bağlandım ki

tutkusuz bedenine

ya öldüreceğim seni

ya tunç çağından heykeller indireceğim dökümüne

Sayıklayan bir ağaç gibiyim Omayra

uğultusu geliyor ta derinden

gövdemin geçtiği masalların

içimdeki deprem ayakta tutuyor beni

geri dönüp vuruyor çalınmış zaman

bak sana korkaklığımı veriyorum

var olmanın bütün varoşlarından

ben yenildim, işte silahlarım

tılsım tamamlandı

sonuna geldim çizgilerini sildiğim

bir büyük haritanın

aşkım ölümün sınırında Omayra

olduğun yerde kal kımıldama!

Murathan MUNGAN

#amok günlükleri #murathan mungan