#18 stycznia 1943

[organisationskoval]

823) Szare Szeregi – kryptonim konspiracyjny Organizacji Harcerzy ZHP, potocznie także całego Związku Harcerstwa Polskiego, w okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej 1939–1945. Szare Szeregi zostały powołane 27 września 1939 w Warszawie przez grono członków Naczelnej Rady Harcerskiej w mieszkaniu Stanisława Borowieckiego, Szefa Głównej Kwatery Męskiej, przy ul. Noakowskiego 12. Szare Szeregi współpracowały z Delegaturą Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj oraz Komendą Główną Armii Krajowej. Organizacja harcerzy opierała się na strukturze przedwojennego ZHP, posługiwano się kryptonimami:

Główna Kwatera – pasieka,

chorągwie – ule,

hufce – roje,

drużyny – rodziny,

zastępy – pszczoły.

Na czele organizacji harcerzy stał Naczelnik z Główną Kwaterą Pasieką.

Naczelnicy Szarych Szeregów:

Florian Marciniak (27 września 1939 – 6 maja 1943)

Stanisław Broniewski (12 maja 1943 – 3 października 1944)

Leon Marszałek (3 października 1944 – 18 stycznia 1945).

Główna Kwatera kierowała w okresie najpełniejszego rozwoju pracą 20 chorągwi harcerskich, wśród nich 5 obejmowało tereny zachodnie włączone do Rzeszy:

Pomorska – ul „Lina”

Wielkopolska – ul „Przemysław”

Łódzka – ul „Kominy” Komendantem Chorągwi w latach 1939–1945 był hm. Dominik Patora

Zagłębiowska – ul „Barbara”

Śląska – ul „Huta”.

Jedna chorągiew skupiała przebywających na terenie Generalnego Gubernatorstwa harcerzy z terenów zachodnich (ul „Chrobry”). Całością prac tych 6 chorągwi kierował Wydział Zachodni („Z”) Głównej Kwatery. Wydział Wschodni („W”) kierował pracą 5 chorągwi na terenach wschodnich:

Białostocka – ul „Biały”

Wileńska – ul „Brama”

Poleska – ul „Błota”

Nowogródzka – ul „Las”

Wołyńska – ul „Gleba”

1 chorągew skupiającą przebywających na terenie Generalnego Gubernatorstwa harcerzy z ziem wschodnich (ul „Złoty”).

Na terenie

Generalnego Gubernatorstwa

pracowało 8 chorągwi: 4 z nich stanowiły

Polskę Centralną („C”)

:

Warszawska – ul „Wisła”

Mazowiecka – ul „Puszcza”

Radomska – ul „Rady”

Lubelska – ul „Zboże”.

Cztery chorągwie stanowiły Polskę południową („P”):

Kielecka – ul „Skała”

Częstochowska (Kłomnicka) – ul „Warta”[1]

Krakowska – ul „Smok”

Lwowska – ul „Lew”.

Łączność z chorągwiami oraz nadzór nad ich pracą sprawowali

wizytatorzy

podlegli bezpośrednio lub przez

wydział zachodni i wschodni

,

Szefowi Głównej Kwatery

.

Szefowie GK

:

Eugeniusz Stasiecki

Edward Zürn

Kazimierz Grenda.

Nazwa Szare Szeregi została przyjęta w całym kraju dopiero w 1940. Początkowo kryptonim ten funkcjonował w Poznaniu. Geneza kryptonimu związana jest z przeprowadzoną przez poznańskich harcerzy akcją informacyjną, podczas której roznoszono w godzinach wieczornych i nocnych ulotki do skrzynek listowych mieszkań zasiedlonych przez rodziny niemieckie z Litwy, Łotwy, Estonii. Rodziny polskie były przymusowo wysiedlane do Generalnego Gubernatorstwa, a rodziny niemieckie informowano o dobrowolnym opuszczeniu mieszkań przez Polaków. Ulotki, napisane w języku niemieckim, podające sprostowanie zostały podpisane inicjałami SS. Skrót rozwinęli w kryptonim Szare Szeregi, harcmistrz dr Józef Wiza i harcmistrz Roman Łyczywek. Kryptonim przyjął się w Poznaniu, w Chorągwi „Ul Przemysław”. Informację o przyjętej nazwie przywiózł do Warszawy, podharcmistrz Witold Marcinkowski. Nazwę przyjęto z poleceniem wprowadzenia kryptonimu w całej podziemnej Organizacji Harcerzy ZHP. Stan liczebny organizacji harcerzy, zmieniający się w poszczególnych okresach, na dzień 1 maja 1944 wynosił 8359 członków. Organizacja Harcerzy obejmowała (ze względów konspiracyjnych) początkowo jedynie młodzież powyżej 17 lat. Z czasem z powodu naporu młodych i konieczności zajęcia się nimi, rozpiętość wieku zwiększono. Z punktu widzenia programowego i metodycznego podzielono wówczas (najwcześniej w Warszawie – 3 listopada 1942) młodzież na 3 grupy:

Drużyny „Zawiszy” nie brały w zasadzie udziału w walce bieżącej. Natomiast przygotowywały się do pełnienia służby pomocniczej, a nauką na tajnych kompletach – do odbudowy Polski po wojnie. Spośród służb pomocniczych, pełnionych w okresie „przełomu”, najbardziej znana jest zorganizowana w czasie powstania warszawskiego, Harcerska Poczta Polowa. 

Drużyny „BS” pełniły służbę w małym sabotażu, będącym akcją propagandową skierowaną do ludności polskiej (w Warszawie w ramach organizacji „Wawer-Palmiry”). Akcja obejmowała pisanie na murach, rozlepianie afiszy i nalepek, rozdawanie ulotek, kolportaż fikcyjnych dodatków nadzwyczajnych do gazet, podłączenie się do niemieckich megafonów, zrywanie niemieckich flag, usuwanie z wystaw i gablot niemieckich fotografii, gazowanie kin. Do najgłośniejszych akcji należy zdjęcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika w Warszawie. Wykonywana przez drużyny BS akcja „N” była destrukcyjną akcją propagandową, skierowaną do Niemców, polegającą głównie na podrzucaniu dywersyjnych ulotek i gazetek. Drużyny BS uczestniczyły w akcji „WISS” („Wywiad – Informacja Szarych Szeregów”), polegającej na obserwacji niemieckich wojsk i ich ruchów. W ramach przygotowań do „przełomu” drużyny BS przechodziły przeszkolenie wojskowe, otrzymywały przydziały do jednostek AK (np. jako poczty dowódców, oddziały łączności i oddziały rozpoznawcze). Do okresu odbudowy przygotowywali się chłopcy z BS, podobnie jak z „Zawiszy”, ucząc się. W powstaniu warszawskim walczyli w Śródmieściu jako kompania, a w innych dzielnicach jako plutony piechoty.

Drużyny „GS”, podporządkowane „Kedywowi” (Kierownictwu Dywersji) AK, pełniły służbę w „wielkiej dywersji”. W Warszawie w sierpniu 1943 utworzono z nich batalion „Zośka”, którego trzecią kompanię wydzielono do zadań specjalnych („Agat”, później „Pegaz”). Wiosną 1944 powstał z niej batalion Parasol. Oddziały GS wykonały wiele akcji bojowych, w tym wysadzanie mostów kolejowych, pociągów, odbijanie więźniów (akcja pod Arsenałem, akcja w Celestynowie), zamachy na funkcjonariuszy aparatu terroru (Kutschera, Koppe, Bürckl, oraz odpowiedzialnych za katowanie Jana Bytnara „Rudego”: Schultza i Langego). Inne oddziały GS (np. Chorągwi Radomskiej i Krakowskiej) walczyły w oddziałach partyzanckich oraz prowadziły sabotaż kolejowy. Do „przełomu” oddziały GS przygotowywały się przez szkolenie w szkołach podchorążych (m.in. prowadzona przez Szare Szeregi Szkoła Podchorążych Piechoty Rezerwy „Agricola”) i szkolenie na kursach niższych dowódców (motorowe i saperskie). Do okresu odbudowy powojennej drużyny GS przygotowywały się kończąc naukę szkolną, podejmując tajne studia wyższe oraz samokształcenie (w tym tematykę tzw. ziem postulowanych). W okresie „przełomu” wiele oddziałów GS brało udział w walkach oddziałów AK, w tym w marszu na pomoc Warszawie. W powstaniu warszawskim, bataliony „Zośka” i „Parasol” walczyły na Woli, Starówce i Czerniakowie, ponosząc straty sięgające 80%. Kompania „Rudy” batalionu „Zośka” została nazwana przez Komendanta Głównego AK najlepszą kompanią Armii Krajowej. Batalion „Wigry” walczył na Woli i Starówce.

Członków organizacji obowiązywało przedwojenne Prawo i Przyrzeczenie harcerskie. Przyrzeczenie uzupełniono dodatkową rotą konspiracyjną:

„Ślubuję na Twoje ręce pełnić służbę w Szarych Szeregach, tajemnic organizacyjnych dochować, do rozkazów służbowych się stosować, nie cofnąć się przed ofiarą życia”.

Podstawową zasadą programu było “wychowanie przez walkę“. Program został sprecyzowany w koncepcji Dziś, jutro, pojutrze. „Dziś” oznaczało okres konspiracji i przygotowanie do powstania, „Jutro” – otwartą walkę zbrojną z okupantem, powstanie „Pojutrze” – pracę w wolnej Polsce. Organizacja harcerzy prowadziła ponadto akcję „M”, usiłując oddziaływać na całą młodzież niezorganizowaną. Wydawała wiele pism, w tym pisma Głównej Kwatery: „Źródło”, później „Dęby”, „Drogowskaz”, „Pismo Młodych”, „Brzask”, wydawała liczne broszury i książki, m.in. „O powołaniu naszego pokolenia”, „Wielka gra”, „Przodownik” i „Kamienie na szaniec”. Wyszkoliła ok. 300 instruktorów. Oddział specjalny – III Kompania Wydzielona (nazwy: „Agat” – „Pegaz” – Parasol). Zadaniem oddziału było likwidowanie szczególnie szkodliwych hitlerowców – głównie funkcjonariuszy SS lub innych wysokich oficerów niemieckich. Organizacja harcerzy poniosła bardzo duże straty, m.in. 20 lutego 1944 zginął prawdopodobnie w obozie Gross-Rosen twórca i pierwszy Naczelnik Florian Marciniak (aresztowany 6 maja 1943), w powstaniu warszawskim poległ zastępca Naczelnika E. Stasiecki. Szare Szeregi zostały rozwiązane 17 stycznia 1945.

Ważniejsze akcje Szarych Szeregów:

Akcja Wieniec (I i II) – wysadzanie pociągów

Meksyk II – 26 marca 1943 – Akcja pod Arsenałem – odbicie 21 więźniów z niemieckiego konwoju policyjnego, w tym Jana Bytnara „Rudego”, który zmarł po trzech dniach od ran, jakie hitlerowcy zadali mu podczas przesłuchań. Po akcji zmarli również: „Alek” – Aleksy Dawidowski i „Buzdygan” – Tadeusz Krzyżewicz. Dowódcą akcji był Stanisław Broniewski „Orsza”, a jego zastępcą Tadeusz Zawadzki „Zośka”

Meksyk IV – odbicie Floriana Marciniaka (akcja odwołana) 

Celestynów – 20 maja 1943 odbicie transportu więźniów do Oświęcimia 

Akcja Kutschera – 1 lutego 1944 – zamach (udany) na komendanta warszawskiej policji i SS Franza Kutscherę. Niemcy wstrzymali egzekucje dokonywane wcześniej publicznie na ulicach miasta

Akcja Koppe – nieudany zamach na szefa policji niemieckiej w Generalnym Gubernatorstwie

„Taśma” – Sieczychy – 20 sierpnia 1943 – likwidacja strażnic granicznych. Podczas tej akcji zginął Tadeusz Zawadzki „Zośka”

„N” – akcja propagandowa wśród Niemców osłabiająca ich ducha walki

„M” – akcja Młodzież.

Oddzielnie, ale także w ramach ZHP, działała Organizacja Harcerek, nosząca kryptonim „Bądź gotów” i „Związek Koniczyn”, zorganizowała Pogotowie Harcerek. Przy Kwaterze Głównej Szarych Szeregów działała od 1940 r. żeńska Grupa Wykonawcza Łączniczek i Kolporterek podległa Mirosławowi Cieplakowi „Giewontowi”; była to ok. 50 – osobowa grupa harcerek (w 1944), powstała z kręgu starszoharcerskiego przy 54 Warszawskiej Drużynie Harcerskiej, a następnie z utworzonej 54 Żeńskiej Drużyny Harcerskiej im. Władysława Jagiełły. Jej drużynową przez cały czas okupacji była Romana Łukaszewska „Ewa”. Głównym zadaniem tego zespołu był kolportaż prasy konspiracyjnej Szarych Szeregów.

[hjmarseille]

Por./kpt. Jan Piwnik „Ponury”, cichociemny, oficer „Wachlarza”, organizator i dowódca akcji na więzienie w Pińsku 18 stycznia 1943 r., następnie dowodził zgrupowaniem partyzanckim AK w Górach Świętokrzyskich i był szefem Kedywu Okręgu Kielecko-Raadomskiego AK

Photo and caption from Polska Walczaca Tom 17 Kedyw (Polish)

#Jan Piwnik #Ponury #cichociemny #Wachlarza #18 stycznia 1943

[osobypostacieludzie]

Henry Hamilton Beamish ( H. H. Beamish ) - brytyjski autor książki “The Jews. Who's Who’ Israelite Finance, its Sinster Influence" (1921). W 1919 założył organizację nacjonalistyczną The Britons. Wielu Brytyjczyków miało więzi z terytoriami brytyjskimi i było patriotycznie nastawionych dla swojej rasy. Beamish urodził się w 1873 roku i wywodził się z rodziny, której historia zasłużyła się Imperium Brytyjskiemu jako żołnierze i marynarze. Walczył w wojnie burskiej, a podczas I wojny światowej służył w piechocie południowoafrykańskiej. Jego doświadczenie w wojnie burskiej doprowadziło go do wniosku, że walczył o żydowskie złoto i interesy diamentów. Ponadto, żydowska rewolucja bolszewicka w Rosji, przy wsparciu żydowskich finansistów z Wall Street, wzbudziła podejrzenia co do żydowskich wpływów. W czerwcu i grudniu 1918 r. ubiegał się o stanowisko w Wielkiej Brytanii jako nacjonalista, ale przegrał oba wybory. W marcu 1919 r. oskarżył Sir Alfreda Monda o to, że był Żydem, zdrajcą w Anglii i został ukarany grzywną w wysokości 5 000 funtów. Zamiast płacić grzywny Beamish opuścił kraj i wracał tylko na krótkie wizyty. W ciągu następnych dwóch dekad podróżował po całym świecie, wygłaszając przemówienia o rzekomych zagrożeniach związanych z żydowskimi wpływami. Korespondował z Henry Fordem w Ameryce i spotkał Adolfa Hitlera w Monachium. 18 stycznia 1923 r. wygłosił przemówienie w języku angielskim w Krone Circus dla członków NSDAP. Dietrich Eckart zapewnił tłumaczenie. W Wielkiej Brytanii Beamish założył Judaic Publishing Company, która wydawała książki o tematyce żydowskiej. W sierpniu 1922 r. został przemianowany na Britons Publishing Company. W 1932 r. Stało się Brytyjskim Towarzystwem Wydawniczym, a w swojej historii wydrukowano osiemdziesiąt pięć wydań Protokołów i podobnych materiałów do lat 70. XX wieku. Z domu w Południowej Rodezji wrócił do Niemiec w grudniu 1936 r. jako honorowy gość ministra spraw zagranicznych Ribbentropa. Zaplanowano, że Beamish rozpocznie centrum kwestii żydowskich w Wielkiej Brytanii. W czasie swojego pobytu wygłaszał przemówienia krytykujące swoje niemieckie gospodynie za brak kontaktów z Żydami. Opowiadał się za planem z Madagaskaru, by wysłać wszystkich Żydów na wyspę u wybrzeży Afryki. To właśnie w tym czasie Beamish stał się niezadowolony z The Britons w Wielkiej Brytanii i poparł pracę Arnolda Spencera Leese'a i jego grupę Imperial Fascist League. W 1937 Beamish odwiedził Stany Zjednoczone, a 30 października przemawiał przed niemiecko-amerykańskim zgromadzeniem na Hipodromie w Nowym Jorku. Powrócił do Południowej Rodezji i został wybrany na posła do Parlamentu w 1938 roku. Podczas II wojny światowej był internowany od czerwca 1940 do lipca 1943 roku. Po zwolnieniu mieszkał na farmie poza Salisbury.

[dzismis]

75 LAT TEMU

Jerzy  Klechta

    75 lat temu, 18 stycznia 1943 r. w warszawskim getcie  doszło do pierwszego, na tak szeroką skalę zbrojnego ataku Żydów na Niemców. Była to odpowiedź na kolejną , tzw. styczniową zbrodniczą akcję hitlerowców. Cztery miesiące wcześniej hitlerowcy  wysłali 300 tysięcy Żydów do obozu w Treblince, gdzie zostali zagazowani.

Żydowska Organizacja Bojowa postanowiła działać. Było już…

View On WordPress

[smartagepl]

Mimo iż Szwecja jest krajem neutralnym, cały czas utrzymuje całkiem pokaźne siły zbrojne zdolne do obrony kraju. W trakcie II wojny światowej, w obawie przed atakiem ze strony któregoś z europejskich mocarstw, szwedzkie władze podjęły decyzję o rozbudowie floty. W ramach prac zaprojektowano dwa potężne krążowniki klasy Tre Kronor – HSwMS Göta Lejon i HSwMS Tre Kronor.

Historia okrętów sięga 1940 roku. Szwedzki rząd podjął wówczas decyzję o całkowitej przebudowie floty oraz zmianie strategii jej wykorzystania. Powolne okręty obrony wybrzeża miały być zastąpione niszczycielami wspieranymi przez 3 potężne krążowniki typu Tre Kronor. Okręty miały być szybkie i dobrze uzbrojone. Ich zadaniem byłoby wspieranie eskadr niszczycieli, które były podstawą szwedzkiej floty.

HSwMS Göta Lejon

Projekt krążowników stworzyła włoska stocznia CRDA, ale budowę miały podjąć szwedzkie stocznie. Ostatecznie 27 września 1943 roku położono stępkę tylko pod dwa okręty – HSwMS Göta Lejon i HSwMS Tre Kronor. Wodowanie Tre Kronor miało miejsce 18 grudnia 1944 roku, a Göta Lejon 17 listopada 1945 roku. Przedłużające się prace wykończeniowe sprawiły, że okręty weszły do służby długo po zakończeniu II wojny światowej.Tre Kronor 25 października 1947 roku, a Göta Lejon 15 grudnia 1947 roku.

Krążowniki miały 182 m długości oraz wyporność 9348 ton, będąc tym samym największymi okrętami wojennymi jakie podniosły szwedzką banderę. Napęd stanowiły turbiny parowe o mocy około 100 000 KM, zapewniające prędkość maksymalną 33 węzłów i zasięg 8060 km przy prędkości 14 węzłów.

HSwMS Göta Lejon

W momencie wejścia do służby okręty uzbrojono w 7 dział kalibru 152 mm, 20 dział przeciwlotniczych kalibru 40 mm, 7 działek kalibru 25 mm i 6 wyrzutni torped. Pancerz nie był imponujący,ponieważ pas burtowy chroniło opancerzenie o grubości 70 mm, pokład 30 mm, wieże 50-127 mm a mostek i nadbudówkę 20-25 mm. Załoga liczyła 618 marynarzy i oficerów.

Szybko okazało się, że budowane według wojennych założeń okręty są mało przydatne w nowych realiach Zimnej Wojny. W związku z tym już w październiku 1948 roku Göta Lejon przeszedł pierwszą modernizację, w trakcie której przebudowano nadbudówkę oraz dodano radar. W marcu 1951 roku przeprowadzono  kolejną modernizację, tym razem obu krążowników. Zmianie uległo uzbrojenie przeciwlotnicze, które składało się wówczas z 21 dział kalibru 40 mm i 9 działek kalibru 20 mm.

HSwMS Tre Kronor

W 1957 roku Göta Lejon ponownie trafił do stoczni, gdzie poddano go dalszej modernizacji, w ramach której ponownie zmieniono uzbrojenie przeciwlotnicze, które ostatecznie składało się z 4 dział kalibru 57 mm i 11 dział kalibru 40 mm. Po zakończeniu prac w 1958 roku okręt wrócił do służby. Tre Kronor w tym samym czasie został przeniesiony do rezerwy, w której pozostawał aż do 1 stycznia 1964 roku, kiedy to podjęto decyzję o jego złomowaniu. Okręt rozebrano w 1958 roku.

HSwMS Göta Lejon

Dzięki przebudowie z 1958 roku, Göta Lejon mógł zostać w służbie znacznie dłużej. Dopiero 1 lipca 1970 roku podjęto decyzję o jego wycofaniu ze służby. Nie był to jednak koniec jego służby, ponieważ krążownik został sprzedany Chilijskiej Marynarce Wojennej w lipcu 1971 roku. 18 września 1971 roku okręt po zmianie nazwy na Almirante Latorre podniósł chilijską banderę, pod którą eksploatowano go do 1984 roku. Niestety z racji wieku okrętu i jego przestarzałej w latach 80. konstrukcji, w 1984 roku skreślono go z listy floty, a w sierpniu 1986 roku sprzedano na złom. Dawny szwedzki krążownik rozebrano na Tajwanie w 1987 roku.

Almirante Latorre

Krążowniki klasy Tre Kronor były największymi szwedzkimi okrętami wojennymi oraz ostatnimi szwedzkimi krążownikami. Nigdy nie odegrały jednak żadnej znaczącej roli, a ich służba była wyjątkowo spokojna. Dopiero gdy Göta Lejon trafił do Chile, jego obecność w Ameryce Południowej doprowadziła do zamieszania, w wyniku którego Peru zakupiły holenderski krążownik De Ruyter.

#gallery-0-4 { margin: auto; } #gallery-0-4 .gallery-item { float: left; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-0-4 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-0-4 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */

HSwMS Tre Kronor

HSwMS Göta Lejon

Szwedzkie krążowniki HSwMS Göta Lejon i HSwMS Tre Kronor Mimo iż Szwecja jest krajem neutralnym, cały czas utrzymuje całkiem pokaźne siły zbrojne zdolne do obrony kraju.

#Almirante Latorre #Chile #Göta Lejon #HSwMS Göta Lejon #HSwMS Tre Kronor #krążownik #największy #ostatni #Szwecja #Tre Kronor

[gdanskstrefa]

„Miałem szczęście, zgodnie z moim imieniem,  bo felix z łac. znaczy szczęśliwy…

Drwili z tego SS-manni już w gestapo w Gdańsku,  wysyłając mnie do Stutthofu.

…Wbrew ich nadziejom – przeżyłem”

Felicjan Łada, ur. 18-09 1917 r. w miejscowości Niemce, dziś Sosnowiec

  Felicjan Łada, więzień KL Stutthof nr 18252, w dniu 18 września 2017 roku skończy 100 lat. Jest obecnie najstarszym żyjącym byłym więźniem obozu koncentracyjnego Stutthof.

Ojciec Felicjana, Stanisław Łada, za działalność w PPS został zesłany w latach 1904-1905 na Syberię. Po powrocie pracował jako główny elektryk w wielu kopalniach Zagłębia Dąbrowskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w końcu lat dwudziestych XX wieku, cała rodzina przeniosła się na Wybrzeże do powstającego nowego wielkiego miasta – Gdyni. Ojciec podjął tam pracę w warsztatach portowych Marynarki Wojennej. Zafascynowany okrętownictwem Felicjan praktykował u ojca w pracy, snując marzenia o stoczniowej przyszłości w ukochanej Gdyni.

Rodzina Ładów przed przeprowadzką z Sosnowca do Gdyni, wrzesień 1924.

Wybuch wojny i zajęcie Gdyni przez hitlerowców pokrzyżowały wszelkie plany. Rodzina Ładów została przymusowo wysiedlona z Gdyni i skierowana do miejscowości rodzinnej. Brat Felicjana – Zdzisław Łada, ranny w obronie Kępy Oksywskiej, dostał się do niemieckiej niewoli, a następnie został karnie przeniesiony do KL Flossenburg. W Zagłębiu ojciec z Felicjanem od wiosny 1940 roku aktywnie działali w Związku Walki Zbrojnej prowadząc działalność sabotażową i pomagając osobom zagrożonym.

Felicjan Łada ze swoją drużyną harcerską, Gdynia 1936 r.

Jesienią 1940 roku rodzinie udało się wrócić do Gdyni, przemianowanej przez Niemców na Gotenhafen. Felicjan podjął tam pracę fizyczną przy budowie doków pływających w stoczni na Oksywiu, następnie został kreślarzem w niemieckich biurach administracyjnych miasta. Wykorzystując swoje stanowisko pracy i okoliczności Felicjan podjął kolejne akcje konspiracyjne w ZWZ/AK i podziemnym harcerstwie – m. in. wykradł wojskowe instrukcje, skopiował plany i mapy. W lecie 1942 roku Stanisław Łada został aresztowany i po długotrwałym śledztwie wysłany do KL Stutthof. Ten sam los spotkał jego syna – gestapo zjawiło się po Felicjana 26 listopada 1942 roku. Zatrzymanie miało związek z rozpracowaniem struktur organizacji na Wybrzeżu, aresztowaniami objęto kilkaset osób – większość z nich po kilku tygodniach trafiła do Stutthofu.

Felicjan Łada przekroczył bramę obozu 20 stycznia 1943 roku, otrzymując numer 18252 jako „Polizeihaftling” (więzień policyjny do dyspozycji gestapo).  W kwietniu 1943 roku, na skutek fatalnych warunków obozowych i niezaleczonych chorób jeszcze z okresu zesłania, Stanisław zmarł w stutthowskim rewirze.

Obozowa karta obrachunkowa więźnia Felicjana Łady.

Wystawiony w obozie akt zgonu ojca Felicjana, Stanisława Łady.

Zawiadomienie o śmierci więźnia Stanisława wysłane do jego żony.

Jedynym pocieszeniem Felicjana była od tego okresu prowadzona nielegalnie korespondencja z matką (zachowana do dnia dzisiejszego). Czesława Łada zrozpaczona po śmierci męża umierała ze strachu o swoich synów. Mimo ogromnego zagrożenia wysyłała grypsy do obozów, a nawet przyjechała do Stutthofu, by choć przez parę minut zobaczyć syna w czasie zorganizowanego tajnego widzenia.

Kochana Mamusiu! Widziałem, że chwila ta zrobiła na Tobie b. duże wrażenie, że kosztowało Cię to bardzo dużo sił i nerwów. Proszę Cię, więc na wszystko, zaniechaj tego Mamusiu. Oszczędzaj swe siły, nerwy i zdrowie i nie narażaj się. Zobaczymy się i pozostaniemy już na zawsze wkrótce.

List matki do syna przebywającego obozie w Stutthofie.

List obozowy wysłany przez Felicjana do matki Czesławy w 1943 r.

List obozowy wysłany przez Felicjana do matki Czesławy w 1943 r.

W czasie pobytu w Stutthofie Felicjan pracował większość czasu w obozowych warsztatach przy produkcji i reparacji broni, od lata 1944 roku. był zaś kreślarzem w działających przy Stutthofie Niemieckich Zakładach Wyposażeniowych (DAW). Od samego początku działał w więźniarskim ruchu oporu, zarówno prowadzonym na słynnym polskim bloku nr 5, jak także w miejscu pracy. Felicjan stał się jednym z czołowych organizatorów stworzenia „tajnego planu zbrojnego”, zabezpieczania broni i amunicji na wypadek likwidacji obozu. „Stworzyliśmy plan sforsowania drutów, likwidacji strażników i podjęcia walki. Zdecydowaliśmy, że nie damy się darmo wykończyć”.

przeczytaj KL Stutthof: odezwała się ziemia

Z miejsca pracy Felicjan obserwował tragiczne wydarzenia rozgrywające się w obozie, był m. in. naocznym świadkiem przybywania do obozu transportów żydowskich i ich uśmiercania. „Do DAWu przychodziły zlecenia na „Feldkisten”, a to wskazywało, że szykuje się duży transport. Wielu SS-manów kradło: od komendanta do Kommandofuhrera. Kosztowności, cenne rzeczy ładowali do skrzyń i jako pocztę polową wysyłali do domów”.

Ewakuowany z obozu drogą pieszą 25 stycznia 1945 r. Po kilku dniach wyczerpującego marszu wykorzystując okazję uciekł wraz z dwoma kolegami w Niestępowie na Kaszubach. Po wyczerpującej wędrówce i noclegach wśród zasp śnieżnych dotarł do ukochanej Matki. Wiele miesięcy później powrócił do domu, po ponad 5 latach niewoli, jego brat.

Portret Felicjana Łady wykonany w obozie przez współwięźnia w 1944 r.

Felicjan za wszelką cenę chciał kontynuować naukę i pracować w ukochanej stoczni. Na jego barkach ciążyło wszak utrzymanie rodziny, pracował więc bardzo ciężko, ponad siły. Po pracy pędził na Politechnikę Gdańską, by zrealizować marzenie Ojca – uzyskać tytuł inżyniera. Udało mu się ukończyć studia, ale nie bez szykan i problemów natury politycznej. Wyczerpany organizm wkrótce odmówił posłuszeństwa, obóz dał o sobie znać ponownie. Lekarze z gdyńskiego szpitala uratowali Felicjanowi życie, tamując liczne krwotoki, na które cierpiał.

Wykonane przez Felicjana zdjęcie z czasów jego pracy w stoczni.

Powrócił do pracy wcześniej niż zalecano, bał się o utratę pracy. Wiele razy przesłuchiwany przez UB, nakłaniany do współpracy, nigdy nie wstąpił do partii. „Chcieli koniecznie, abym „się zaczerwienił”, grożono, że oskarżą mnie o sabotowanie pracy”. Z racji pochodzenia i działalności w ZWZ-AK przydzielane stanowiska zawodowe nie były nigdy w pełni adekwatne do jego wykształcenia i możliwości. Nie doczekał się nigdy uznania, mimo, że opatentował wiele wynalazków stoczniowych, był współautorem metody i realizacji łączenia połówek statków na wodzie. Mówi dziś o sobie: „Byłem wtedy czarną owcą, ale nigdy czerwoną!”

Stał się jednym z inicjatorów powstania Muzeum Stutthof. Po przejściu na emeryturę nadal aktywnie działał w stowarzyszeniach byłych więźniów oraz organizacjach kombatanckich.  Obecnie mieszka w Gdyni. Jego niezwykłe losy stały się kanwą do scenariusza komiksu historyczno-edukacyjnego “Szczęściarz z rocznika 1917”, który powstał w ramach programu „Ostatni świadkowie”.

„Nie zeszmacić się, a pozostać sobą – to był mój cel w obozie. Być zawsze człowiekiem i widzieć w drugim też człowieka, nawet wtedy gdy był to SS-man… Jednego z nich, przyzwoitego, potem w sądzie po wojnie poratowałem, mówiąc prawdę…”

Gdańsk Strefa Prestiżu – materiały prasowe

Komiks można nabyć w księgarni Muzeum Stutthof. http://www.stutthof.org/publikacj

Felix znaczy szczęściarz „Miałem szczęście, zgodnie z moim imieniem,  bo felix z łac. znaczy szczęśliwy… Drwili z tego SS-manni już w gestapo w Gdańsku,  wysyłając mnie do Stutthofu.

#Felicjan Łada #II wojna światowa #Muzeum Stutthof #obóz koncentracyjny

[osobypostacieludzie]

Charles Price Jones, Sr. - amerykański przywódca religijny i hymnista. Był założycielem Kościoła Chrystusowego (Świętobliwość) USA. Jones urodził się w hrabstwie Floyd w stanie Georgia. Został misjonarskim kaznodzieją baptystów w Jackson w stanie Mississippi, gdzie poznał Charlesa Harrisona Masona w 1895 roku. W 1896 roku Jones, Mason i dwaj inni kaznodzieje przeprowadzili uzdrowienie uzdrawiania wiary w Jackson. Teoria całego uświęcenia nauczana przez ruch Wesleyan-Świętość nie została zaakceptowana przez zbór baptystów, ponieważ baptyści utrzymują postępowe uświęcenie. W 1897 Jones i Mason opuścili swoje zbory i przyjęli poglądy Wesleyów. Założyli własny kościół, najpierw głosząc kazania w domach kibiców, a ostatecznie w dawnym domu ginów. Jones jest autorem ponad 1000 hymnów. Niektóre z jego znanych hymnów, które wciąż śpiewane są na całym świecie, to Deeper, Deeper; Zrobię Ciemność Światłości; Przyjdź do mnie; Gdzie mam być; Jestem szczęśliwy z Jezusem Samym; i tylko Jezus. Prowadził kościoły w Arkansas, Mississippi i Kalifornii. W 1907 roku doszło do rozłąki z Charlesem Masonem i innymi ministrami, którzy powrócili z przebudzenia Azusa Street w Los Angeles pod kierownictwem Williama Josepha Seymoura o biblijnej interpretacji mówienia językami jako dowodu chrztu w Duchu Świętym. Mason nosił nazwę kościoła i około połowę swojego zgromadzenia w pentekostalizmie. W 1909 r., Chrześcijańskie Kobiety Chętne Pracowników (CWWW), obecnie United Christian Women's Ministries (UCWM) powstała na podstawie zalecenia Sis. Maria Williams. Jones odbył swoją pierwszą podróż do Los Angeles w 1915 roku, aby przebudzić biskupa Williama A. Washingtona i pomógł mu zorganizować i wcielić Kościół Chrystusowy Betel (Świętość) USA.  W 1915 r. Starszy Charles Mason, który został biskupem Karolem Masonem, włączył Kościół Boży w Chrystusa, który założył. Konflikty spowodowały, że ruch świętości rozdzielił się na wiele denominacji. Najpierw nazwano go "ruchem", a później kościołem Boga, kościołem Chrystusa, kościołem Boga w Chrystusie i kościołem Chrystusa (Świętobliwość) USA. W 1916 r. żona biskupa Jonesa, Fannie Brown, zmarła w Little Rock w Arkansas. Przeprowadził się do Los Angeles w 1917 roku i zorganizował Christ Temple Church of Christ (Świętobliwość) USA w sali na piętrze w Waszyngtonie i centrum. Jones poślubił Pearl E. Reed w dniu 4 stycznia 1918 roku do tego związku urodziło się trzech synów, Charles Price Jones Jr., Vance Reed Jones i Samuel Sherman Jones. W 1921 r. pierwsza nieruchomość zakupiona dla świątyni Chrystusa była na 37. miejscu i Naomi. Następnie w 1926 r. zakupiono kościół i plebanię za 18 000 dolarów na rogu 54. i Hoopera. W 1922 r. Kościół utworzył radę biskupów w ogólnokrajowym zwoływaniu i został wybrany na pierwszego seniora biskupa. Aktywnie utrzymywał duchowe przywództwo i działał jako starszy biskup kościoła, aż zachorował w 1943 roku i przeszedł poważną operację. Ze względu na jego słabnący stan zdrowia, uczestniczył w ostatnim zjeździe w 1944 r. w Chicago w stanie Illinois, gdzie został wybrany na starszego biskupa i emerytowanego przewodniczącego Konwentu Narodowego na całe życie. Jones zmarł w Los Angeles 19 stycznia 1949 r.: jego służba homoseksualizacyjna odbyła się w Christ Church Church (54. i Hooper) 25 stycznia 1949 r. O godz. 13.00. Został pochowany wraz ze swoją żoną Pearl, która zmarła 13 sierpnia 1972 roku na cmentarzu Evergreen w Los Angeles. Jego następcą został biskup Major Rudd Conic, który w 1967 r. Przeniósł Christ Church Church do obecnego miejsca na 54. i 10. Ave.

[osobypostacieludzie]

Franciszek Jóźwiak ( Witold ) - polski polityk komunistyczny, komendant główny Milicji Obywatelskiej, od marca 1946 członek Państwowej Komisji Bezpieczeństwa, generał dywizji Ludowego Wojska Polskiego. Poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL I kadencji, członek Rady Państwa i prezes Najwyższej Izby Kontroli (1949–1952), minister kontroli państwowej (1952–1955), w latach 1955–1956 wiceprezes Rady Ministrów. W 1912 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, a w 1914 do Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym internowany został w obozie w Szczypiornie. W 1920 był podoficerem Wojska Polskiego w stopniu kaprala. W 1921 wstąpił do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. Rok później został po raz pierwszy zatrzymany i aresztowany na 18 miesięcy w Lublinie. W grudniu 1924 aresztowany po raz drugi. Więzienie opuścił w grudniu 1926 i kierował pracą komitetów okręgowych KPP: lubelskim, radomsko-kieleckim i poznańsko-pomorskim. W 1931 został szefem Wydziału Wojskowego Komitetu Centralnego KPP. W kwietniu tego roku aresztowany po raz trzeci i skazany na sześć lat pozbawienia wolności. W styczniu 1937 osadzony został w obozie w Berezie Kartuskiej. W tym samym roku skazany został na karę dziesięciu lat pozbawienia wolności. Do wybuchu II wojny światowej odbywał karę w zakładzie karnym w Tarnowie. W czasie wojny obronnej uwolniony został z więzienia. Łącznie, w II Rzeczypospolitej w więzieniach spędził 12 lat. Od 1939 do 1941 przebywał na terenach okupowanych przez Związek Radziecki. Od lata 1941 walczył w partyzantce radzieckiej. Na początku 1942 powrócił do kraju. W maju tego roku został członkiem Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej, w sierpniu szefem Sztabu Głównego Gwardii Ludowej, a w listopadzie członkiem Sekretariatu KC PPR. Franciszek „Witold” Jóźwiak do warszawskiego getta przyniósł rewolwer, z którego 18 stycznia 1943 padł pierwszy strzał przeciw oddziałom niemieckim w trakcie akcji likwidacyjnej. 1 stycznia 1944 mianowany został szefem Sztabu Głównego – zastępcą naczelnego dowódcy Armii Ludowej. W latach 1944–1949 pełnił obowiązki pierwszego komendanta głównego Milicji Obywatelskiej i od 1945 równocześnie wiceministra bezpieczeństwa publicznego. Następnie był prezesem Najwyższej Izby Kontroli, a w latach 1952–1955 ministrem kontroli państwowej. Równocześnie, w latach 1949–1952, był członkiem Rady Państwa. W latach 1955–1956 był wicepremierem. W latach 1948–1956 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i przewodniczącym Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej. Był posłem do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL I kadencji. Od 1945 do 1948 prezes Zarządu Głównego Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Wolność i Demokrację, następnie do 09.1949 prezes ZG Związku Bojowników z Faszyzmem i Najeźdźcą Hitlerowskim o Niepodległość i Demokrację, a do 1956 Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Był patronem milicyjnej Wyższej Szkoły Oficerskiej w Szczytnie (1972–1989) i 18 Brygady Artylerii w Bolesławcu (1972–1991) oraz Szkoły Podstawowej nr 146 w Warszawie, Szkoły Podstawowej nr 7 w Koninie, szkoły podstawowej nr 36 (obecnie Gimnazjum nr 17) w Lublinie, Szkoły Podstawowej nr 5 w Ełku, Zespołu Szkół Budowlanych w Koszalinie i Zespołu Szkół Samochodowych w Radomiu. W latach 1942–1956 był mężem Heleny Wolińskiej, prokuratora wojskowego w stalinowskich procesach politycznych, która zostawiła go dla Włodzimierza Brusa. Brat Franciszka, Józef Jóźwiak, był żołnierzem 2 Korpusu Polskiego, walczył pod Monte Cassino i zdeklarowanym antykomunistą. Został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W latach 1984–1989 w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Lublinie stało popiersie generała dłuta Sławomira Mieleszki. Obecnie znajduje się ono w Galerii Sztuki Socrealizmu w zespole pałacowo-parkowym w Kozłówce. Do 18 października 1990 był on również patronem ulicy na terenie obecnej dzielnicy Praga-Południe w Warszawie.

[osobypostacieludzie]

Witold Rothenburg-Rościszewski ( Witold Karol Jan Rothenburg-Rościszewski, Inżynier, Karliński, Ostrowski, Trzebiński, Umiński, Jerzy Karewicz, Aleksander Sachnowski ) - polski adwokat, działacz Obozu Narodowo-Radykalnego. Podczas II wojny światowej komendant organizacji Pobudka, aktywny w konspiracji. Zaangażowany w akcję pomocy Żydom, pośmiertnie uhonorowany został odznaczeniem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Pochodził z ziemiańskiej rodziny o tradycjach walki o niepodległość Polski, jego rodzicami byli Karol Wawrzyniec Rothenburg-Rościszewski, inżynier i właściciel majątku ziemskiego oraz Cecylia Bronisława z Ostrowskich. Nauki pobierał w gimnazjum w Wilnie, następnie w Permie, gdzie wraz z rodzicami ewakuowany został przez carskie władze podczas I wojny światowej i w Nowosybirsku. W 1918 po rewolucji październikowej, wstąpił na krótko do oddziałów gen. Kołczaka, służąc w 1 pułku strzelców. Dostał się następnie do 1 pułku ułanów 5 Dywizji Syberyjskiej, gdzie awansował do stopnia kaprala. Uczestniczył w walkach z bolszewikami, a w styczniu 1920 dostał się do niewoli. Do Polski wrócił w marcu 1922 w wyniku repatriacji. W 1932 mianowany został porucznikiem rezerwy. W latach 1923–1927 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, a w 1926 ukończył Szkołę Nauk Politycznych w Warszawie. Należał w tym czasie do Bratniej Pomocy, Młodzieży Wszechpolskiej oraz Obozu Wielkiej Polski. W 1933 zakończył aplikację i został wpisany na listę adwokatów. W 1934 był działaczem Obozu Narodowo-Radykalnego. Według Wojciecha Muszyńskiego należał też do Organizacji Polskiej, czyli tajnej i elitarnej struktury kierowniczej ONR. Po rozłamie w ONR w kwietniu 1935 należał do kierownictwa ONR-ABC. Wkrótce jednak przeszedł do RNR Falanga. Od 1936 współredagował tygodnik „Falanga”, w którym przedstawiał poglądy antykomunistyczne i antyżydowskie. Podpisał również Zasady Programu Narodowo-Radykalnego (tzw. Zielony program) – czyli deklarację ideową Falangi. W grudniu 1938 kandydował (bez powodzenia) do rady miasta Warszawy z listy Narodowo-Radykalnego Komitetu Odżydzenia Warszawy. Aż do wybuchu wojny pozostawał zwolennikiem Bolesława Piaseckiego. W związku z działalnością w ONR był aresztowany, po raz pierwszy w 1934. Skazano go wtedy na 1,5 roku więzienia, pobyt został skrócony przez amnestię. Po raz drugi aresztowano go w lutym 1937, po zamachach na żydowskie sklepy organizowanych przez Falangę. Wówczas został uniewinniony. Jako porucznik rezerwy od sierpnia 1939 Rościszewski był wojskowym komendantem stacji Tarnowskie Góry. Po jej ewakuacji dołączył do szwadronu ułanów i szukał przydziału. Dostał się do niewoli niemieckiej, uciekł jednak z obozu jenieckiego w Ostrowcu Świętokrzyskim i powrócił do Warszawy. W konspiracji używał pseudonimów i nazwisk: Inżynier, Karliński, Ostrowski, Trzebiński, Umiński, Jerzy Karewicz, Aleksander Sachnowski. Rościszewski był wśród twórców organizacji Pobudka, powstałej 15 października 1939, założonej przez działaczy byłego RNR Falanga. Został jej komendantem i redaktorem wydawanego przez nią pisma Pobudka. W kwietniu 1940 Pobudka połączyła się z kilkoma innymi organizacjami prawicowymi, tworząc Konfederację Narodu. Rościszewski dążył do scalenia tych wszystkich organizacji w ramach Związku Walki Zbrojnej i na tym tle wszedł w konflikt z Piaseckim, który chciał tworzyć własne, odrębne struktury. W 1941 opuścił Konfederację Narodu i przystąpił do ZWZ. Razem z działaczami Pobudki wszedł w 1942 w skład Społecznej Organizacji Samoobrony, zostając zwierzchnikiem jej Wydziału Informacyjno-Wykonawczego. Jednocześnie w ramach ZWZ był dowódcą III kompanii, następnie zastępcą dowódcy 3 Batalionu Pancernego, odtwarzanych w konspiracji. Od połowy 1942 uczestniczył w działaniach organizacji Wachlarz, gdzie pełnił funkcję dowódcy oddziału wywiadowczego. Współorganizował akcje dywersyjne i wywiadowcze. Uczestniczył m.in. w przygotowaniach akcji rozbicia więzienia w Pińsku (18 stycznia 1943), a bezpośrednio brał udział w próbie spalenia kartotek Arbeitsamtu przy ul. Kredytowej w Warszawie (23 stycznia 1943). Współpracował z Kierownictwem Walki Cywilnej oraz Komórką Bezpieczeństwa Delegatury Rządu RP na Kraj. Uczestniczył również w sekcji likwidacyjnej. Kierował m.in. wykonaniem wyroku na Jerzym Mostowiczu (właśc. Weisbergu), agencie Gestapo, który jako prezes Organizacji Zjednoczenia Słowian przeniknął do kierownictwa Społecznej Organizacji Samoobrony, a także na oficerze policji, Romanie Święcickim. Rościszewski uczestniczył w akcjach polskiego podziemia dotyczących pomocy Żydom. Wspierał też materialnie ukrywającego się prawnika Wacława Tajtelbauma-Tarskiego. Współpracował m.in. z Zofią Kossak, Ireną Sendlerową i ks. Marcelim Godlewskim. Według Sendlerowej, Rościszewski pomagał w wyprowadzaniu dzieci z warszawskiego getta: „ Był adwokatem, znał dobrze gmach sądów przy ul. Leszno; znał tamtejszych woźnych, do których można było mieć zaufanie, a niektórzy z nich mieli w swym posiadaniu klucze do zapasowych drzwi, prowadzących na stronę tzw. aryjską. Po takim wyprowadzeniu adw. Rościszewski umieszczał dzieci albo w zakładzie-zakonie w Chotomowie pod Warszawą lub u swoich znajomych, płacąc im za utrzymanie ze swoich funduszów aż do swojego aresztowania ”. Szymon Datner określał ówczesny stosunek Rościszewskiego do Żydów jako „pozytywny i serdeczny”. Według Stefana Korbońskiego, z którym współpracował w Kierownictwie Walki Cywilnej, Rościszewski przeszedł przemianę wewnętrzną, która pozwoliła na zmianę jego światopoglądu. Jan Żaryn zauważa, że Pobudka była kontynuacją przedwojennego ruchu radykalno-narodowego. Witold Rościszewski został aresztowany przez Gestapo 6 kwietnia 1943 w mieszkaniu przy ul. Bukowińskiej w Warszawie. Według Andrzeja Kunerta, przyczyną aresztowania były wymuszone zeznania Władysława Hackiewicza, żołnierza „Wachlarza”, znającego Rościszewskiego z czasów „Falangi”. Według Władysława Grabowskiego i Bogdana Gadomskiego, Rościszewskiego wydał współpracujący z Gestapo Józef Mützenmacher. Z kolei Korboński przypuszczał, że chodziło o zemstę osobistą narzeczonej agenta Gestapo, Jerzego Mostowicza, na którym Rościszewski wykonał wyrok. Rościszewski po aresztowaniu otrzymał propozycje współpracy antykomunistycznej i antyżydowskiej, które odrzucił. Przekazał z aresztu dwa grypsy, ostatni 20 kwietnia 1943. Zamordowany został niedługo potem, prawdopodobnie w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Miejsce jego pochówku jest nieznane. Symboliczny grób Rościszewskiego znajduje się na cmentarzu leśnym w Laskach. W warszawskim kościele św. Marcina znajduje się poświęcona mu tablica pamiątkowa. Witold Rothenburg-Rościszewski był dwukrotnie żonaty. W 1929 ożenił się z Marią Woyzbun, w 1936 z Anną Moczarską (siostrą Kazimierza Moczarskiego), która wspierała go w działalności konspiracyjnej i również otrzymała medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Jego syn, Michał Rościszewski (1930-1944) uczestniczył w Powstaniu Warszawskim jako żołnierz batalionu Czata, poległ w walkach na Starym Mieście. Jego córką z drugiego małżeństwa jest Anna Małgorzata Rościszewska-Boremska (ur. 1937), lekarka.

[osobypostacieludzie]

Karl Holz - był Gauleiter NSDAP Gau Franconia i SA Gruppenführer. Urodził się jako piąte dziecko heliografa o nazwisku Karl Holz. Ukończył Volksschule i odbył staż jako sprzedawca, a następnie pracował jako urzędnik. W latach 1915-1918 Holz służył w szeregu oddziałów: Rezerwy-Infantry-Pułk 16, Pułku Piechoty 144, Pułku Piechoty 179 i Jager-Bataillon 24 na froncie zachodnim. Odniósł wiele ran. Wrócił do Norymbergi we wrześniu 1919 r. i podjął pracę jako urzędnik w Norymberdze. W 1920 r. wstąpił do Niemieckiej Partii Socjalistycznej (Deutschsozialistische Partei). Kiedy jego przewodniczący Julius Streicher przeszedł na nazistów w 1922 roku, partia została połączona z NSDAP. Holz oficjalnie dołączył do nazistów 11 listopada 1922 r., a jego liczba wynosiła 77. Holz dołączył do Sturmabteilung i pozostał do 1933 r. w randze Sturmführera. Wcześnie Holz nawiązał bliskie stosunki z Streicherem. W 1924 r. Holz został wybrany do Rady Miejskiej w Norymberdze, którą opuścił w następnym roku. W latach 1927-1933 pełnił funkcję redaktora naczelnego Der Stürmera, antysemickiej tygodnika Streicher. W 1933 r. otrzymał stanowisko doradcy ministra. Począwszy od 1 stycznia 1934 r. Holz działał jako przedstawiciel Streichera w charakterze Gauleitera Frankonii. W lipcu 1934 r. Holz został mianowany szefem NSDAP Kreis w Norymberdze, a w listopadzie otrzymał awans do SA Brigadeführera. W 1940 r., w związku z nieprawidłowościami Streichera związanymi z arianowaniem aktywów żydowskich, Holz został tymczasowo pozbawiony wszystkich swoich urzędów. Mianowany Komisarzem Obrony Rzeszy Frankonii od listopada 1942 r., został przydzielony do kierownictwa Gau w dniu 8 marca 1943 r. Chociaż Streicherem był jeszcze Gauleiter, Adolf Hitler mianował Holza jako takiego w listopadzie 1944 r. Po tym, jak amerykańskie oddziały 3. Dywizji zabrały Norymbergę 18 kwietnia 1945 roku, Holz zabarykadował się w Palmenhofbunker w Norymberskim Komendzie Policji wraz z małą grupą, wśród której był burmistrz miasta, Willy Liebel. Założono, że Holz zastrzelił Liebla w Palmenhofbunker, ponieważ jego wysiłki miały na celu poddanie miasta, aby powstrzymać walkę, a ponieważ od lat istniała rywalizacja między tymi dwoma ludźmi, którzy powinni mieć władzę w lokalnym Norymberskie NSDAP. Holz spotkał swój własny koniec w tym samym miejscu 20 kwietnia - przypadkowo urodziny Hitlera - ale to, czy było to samobójstwo czy obrażenia zadane w bitwie, jest nieznane. Podobnie jak jego poprzednik Gauleiter, Julius Streicher, Holz chwalił się wieloma karami za zbrodnie polityczne (według własnego oblicza 17 i pięciu wyroków więzienia). Z jego agresywnym sposobem robienia rzeczy, nawet dysydenci w partii musieli cierpieć, wiedząc, że Holz, jako człowiek partyjny i uczeń Streichera, częściowo przejął jego mistrza. Biuro Gauleitera w Górnej Frankonii, które już dawno zostało zajęte, zanim jeszcze naziści przejęli władzę, zostało z powodzeniem zakwestionowane przez Bayreuth Kreisleiter Hans Schemm, pomimo wsparcia Streichera dla Holza.

[osobypostacieludzie]

Roman Machnicki - polski inżynier, przemysłowiec branży naftowej, burmistrz Borysławia, działacz społeczny, major kawalerii Wojska Polskiego, oficer Armii Krajowej. Urodził się 24 lipca 1989. Był synem Ewarysta i Franciszki z domu Hintz. Uczył się w gimnazjum i Szkole Handlowej w rodzinnym Radomiu. Podczas rewolucji 1905 roku w Królestwie Polskim, od 1905 do 1907 należał do Organizacji Bojowej PPS. Został członkiem "uczniowskiej piątki bojowej". Piątką kierował Wacław Zbrowski ps. „Braciszek”, a w jej skład wchodzili także: Jan Gruszczyński, Jerzy Pieczynis, Stefan Rodkiewicz, Stanisław Werner (wszyscy z "handlówki") i Teodor Latomski. Od 1908 do 1912 odbył studia na Wydziale Chemiczno-Technicznym Szkoły Politechnicznej we Lwowie. Był członkiem Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego. Jego żoną od 24 września 1911 była Antonina z domu Sygietyńska.Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich zostając żołnierzem jazdy w sierpniu 1914. Od 27 sierpnia 1914 był zastępcą dowódcy plutonu, a później został dowódcą plutonu w szwadronie por. Władysława Beliny-Prażmowskiego. Był awansowany do stopni podporucznika kawalerii 9 października 1914 i do stopnia porucznika 1 grudnia 1915. Od 1 stycznia 1916 był dowódcą szwadronu w 2 Pułku Ułanów. Po kryzysie przysięgowym, został aresztowany przez Austriaków w Borysławiu i był więziony przez cztery miesiące. Po odzyskaniu wolności w tym mieście był komendantem tamtejszej jednostki Polskiej Organizacji Wojskowej. U kresu wojny 1 listopada 1918 uczestniczył w rozbrajaniu borysławskiego garnizonu wojskowego i dowodził obroną miasta po wybuchu wojny polsko-ukraińskiej. Z 9 na 10 listopada 1918 wraz z oddziałem wyszedł z Borysławia i przeszedł do Sanoka. Od maja 1919 do 18 marca 1921 pełnił stanowisko zastępcy dowódcy 9 Pułku Ułanów Małopolskich podczas wojny polsko-bolszewickiej. Został awansowany do stopnia majora kawalerii 15 lipca 1920. Po wojnie przeniesiony do rezerwy 18 marca 1921. Później zweryfikowany do stopnia majora rezerwy kawalerii ze starszeństwem z 1 czerwca 1919. W 1923, 1924 pozostawał oficerem rezerwowym macierzystego 9 Pułku Ułanów. Po wojnie ukończył studia na Politechnice Lwowskiej. Jako inżynier podjął pracę w przedsiębiorstwach wydobycia kopalin ziemnych. Został zatrudniony w spółce akcyjnej „Gazolina” w Drohobyczu, gdzie przez lata był dyrektorem technicznym. Po odejściu z „Gazoliny” prowadził wspólnie z inż. Pawłem Lenieckim działalność przedsiębiorczą w branży naftowej, ukierunkowaną na obrót szybami naftowymi, dzierżawę, a także odwierty i eksploatację. Był działaczem Związku Polskich Przemysłowców Naftowych, Izby Przemysłowo-Handlowej we Lwowie, Związku Strzeleckiego. 18 listopada 1928 został wybrany delegatem do rady Powiatowej Kasy Chorych w Drohobyczu. Został wybrany na urząd burmistrza Borysławia. W czasie jego urzędowania dokonywano poprawy instrastruktury miasta, np. budowano chodniki dla pieszych, odnawiano budynki, stworzono ujęcie wody i wodociąg miejski. Został wówczas także przewodniczącym Gminy Chrześcijańskiej w Borysławiu. W 1930 był założycielem Fundacji Chrześcijańskiej gminy miasta Borysławia i do sierpnia 1937 pełnił funkcję jej kuratora. Na skutek nieprzychylnych działań osób w Borysławiu i wynikłych intryg zrezygnował z działalności społecznej w Borysławiu, podobnie jak wcześniej w podobnych okolicznościach odszedł ze spółki „Gazolina”. Do 1939 zamieszkiwał w Borysławiu przy ulicy Juliusza Słowackiego i był wspólnikiem kopalni nafty, spółki. Tablica upamiętniająca w brzozowskiej kolegiacie Po wybuchu II wojny światowej zmobilizowany brał udział w kampanii wrześniowej. Po nastaniu okupacji niemieckiej działał w Związku Walki Zbrojnej i w Armii Krajowej. Poniósł śmierć z rąk Niemców w lipcu 1943 w Warzycach. Około 1915 portret Romana Machnickiego w mundurze oficera legionów wykonał malarz Jan Rembowski. Roman Machnicki został upamiętniony w Brzozowie: jego nazwisko zostało wymienione wśród upamiętnionych ofiar II wojny światowej, ustanowionej 10 października 1976 w kościele Przemienienia Pańskiego w Brzozowie oraz na tablicy pomnika na cmentarzu wojennym.

[smartagepl]

Japońskie okręty podwodne typu I-400 (Sen Toku – pol. okręty podwodne specjalnego typu) były wyjątkowymi jednostkami. Były to największe okręty podwodne na świecie aż do lat 60-tych, a dodatkowo wyróżniały się swoim uzbrojeniem, w skład którego wchodziły 3 wodnosamoloty, przenoszone w specjalnych wodoszczelnych hangarach. Okręty te można określić jako podwodne lotniskowce.

Geneza

W początkowym okresie II wojny światowej, Japońska Flota wykorzystywała sporo tradycyjnych okrętów podwodnych. O ile nadawały się one do atakowania amerykańskiej floty w trakcie większości operacji bojowych, nie mogły atakować amerykańskich baz i floty handlowej operującej przy kontynencie. Japończycy chcąc maksymalnie odsunąć front od macierzystych baz, uznali, że należy wprowadzić do uzbrojenia nowy typ dużych okrętów podwodnych dalekiego zasięgu.

Jeden z okrętów typu I-400 po przejęciu przez Amerykanów

Krótko po ataku na Pearl Harbor, admirał Isoroku Yamamoto przygotował wspólnie z kapitanem Kameto Kurushimą koncepcję budowy olbrzymich okrętów podwodnych, które miały dysponować zasięg pozwalającym na wykonywanie bardzo długich rejsów. Oprócz tradycyjnego uzbrojenia torpedowego, okręty miały przenosić 2 wodnosamoloty. Zadaniem jednostek byłoby atakowanie baz i ważnych celów przy użyciu samolotów.

Okręty mogłyby przenikać daleko w głąb wód kontrolowanych przez przeciwnika i omijać większość obrony. Bardzo nietypowy pomysł zyskał zainteresowanie dowództwa floty, w związku z czym przystąpiono do prac nad finalnym projektem nowych okrętów. Według wstępnych planów miało powstać 18 jednostek.

Okręt podwodny I-400

Podwodne lotniskowce

Głównym motorem napędowym projektu był sam admirał Yamamoto. Wraz z jego śmiercią 18 kwietnia 1943 roku, projekt podwodnych lotniskowców utracił znaczenie i przychylność dowództwa floty. Zamówienie zmniejszono z 18 na 9 okrętów, a później na 5 jednostek. Okręty otrzymały numery od I-400 do I-405. Do końca wojny zwodowano dwie jednostki, które weszły do służby (I-400 i I-401), jeden okręt dokończono jako tankowiec, ale z powodu problemów technicznych nie wprowadzono go do służby (I-402), a dwa kolejne były jeszcze w budowie, kiedy skończyła się wojna (I-404 i I-405).

Prawdopodobnie I-402

Okręty typu I-400 miały 122 m długości i wyporność 6670 ton. Napęd stanowiły 4 silniki diesla o mocy 2250 KM każdy i 2 silniki elektryczne o mocy 2100 KM każdy. Zapewniały one prędkość 18,7 węzła na powierzchni i 6,5 węzła w zanurzeniu. Zasięg wynosił 55 560 km, a autonomiczność wynosiła 90 dni. Ze względu na konstrukcję hangaru do przewożenia samolotów, maksymalna głębokość zanurzenia wynosiła około 100 m. Uzbrojenie składało się z 8 wyrzutni torped kalibru 533 mm na dziobie, 1 działa kalibru 140 mm na pokładzie, 3 potrójnych działek przeciwlotniczych kalibru 25 mm i jednego pojedynczego działka kalibru 25 mm.

Ponadto w wodoszczelnym hangarze mieściły się 3 wodnosamoloty Aichi M6A1 Seiran, przystosowane do rozłożenia na kilka części, aby zmieścić je w hangarze (w trakcie prac projektowych uznano, że okręty powinny przenosić trzy, a nie dwa samoloty). Samoloty mogły przenosić jedną torpedę lub 800 kg bomb i były podstawowym uzbrojeniem ofensywnym okrętów. Okręty wyposażono w katapultę do wystrzeliwania samolotów.

I-400 i I-401 po przejęciu przez Amerykanów

Aichi M6A1 Seiran – jednosilnikowy, dwuosobowy wodnosamolot zaprojektowany do wykorzystania na okrętach podwodnych. Samolot miał 12 m rozpiętości skrzydeł i 11,6 m długości. Masa pustej maszyny wynosiła 3,3 tony, a maksymalna masa startowa 4,4 tony. Napęd stanowił dwunastocylindrowy silnik Aichi Atsuta Type 31 o mocy 1400 KM. Prędkość maksymalna wynosiła 474 km/h a przelotowa 296 km/h. Zasięg wynosił 1190 km. Uzbrojenie składało się z 1 karabinu maszynowego kalibru 13 mm oraz torpedy lub bomb o masie do 850 kg. Zbudowano 28 maszyn tego typu.

Aichi M6A1 Seiran

Załoga liczyła 144 marynarzy, którzy podobnie jak w przypadku innych japońskich okrętów podwodnych musieli służyć w spartańskich warunkach, zwłaszcza w porównaniu do amerykańskich okrętów podwodnych. Przede wszystkim okręty nie dysponowały klimatyzacją oraz odpowiednią ilością miejsc do spania – często marynarze musieli spać na podłodze. Okręty wyposażono w dwa radary – jeden do wykrywania samolotów, drugi do wykrywania okrętów oraz system RWR (ostrzegający przed wykryciem wrogiego radaru). Na I-401 zamontowano ponadto chrapy do pobierania powietrza w zanurzeniu.

Eksploatacja

Do końca wojny ukończono dwa okręty – I-400 i I-401. Jednostki weszły do służby  na początku 1945 roku. Ze względu na złą sytuację strategiczną, planowano, że wraz z kilkoma przebudowanymi, mniejszymi okrętami podwodnymi, które również wyposażono w hangary do przenoszenia wodnosamolotów, wezmą udział w ataku na Kanał Panamski latem 1945 roku.

I-400 i I-401 po przejęciu przez Amerykanów

Atak miał utrudnić przerzucanie przez Amerykanów okrętów wojennych z Atlantyku na Pacyfik wraz z końcem walk w Europie. W czerwcu zmieniono jednak plany i rozpoczęto przygotowania do wysłania obu okrętów do ataku przeciwko amerykańskiej flocie na atolu Ulithi. Operację planowano na sierpień, ale wojna skończyła się zanim okręty był gotowe do ataku.

Wraz z zawieszeniem broni oba okręty otrzymały rozkaz zniszczenia uzbrojenia i poddania się Amerykanom. Po przejęciu przez US Navy, I-400 i I401 wraz z kilkunastoma innymi japońskimi okrętami podwodnymi zostały skierowane w rejon Hawajów, gdzie poddano je oględzinom i testom. Warto w tym miejscu dodać, że aż do kapitulacji, Amerykanie nie wiedzieli o istnieniu jednostek tego typu.

I-400 i I-401 po przejęciu przez Amerykanów

Oba okręty zostały zatopione na przełomie maja i czerwca w pobliżu Hawajów. Amerykanie nie chcieli udostępnić okrętów Rosjanom, którzy domagali się możliwości ich obejrzenia.

Trzeci okręt typu – I-402 nie opuścił stoczni aż do zakończenia wojny. Po przejęciu przez Amerykanów jednostka została zatopiona w kwietniu 1946 roku jako cel. Pozostałych okrętów nigdy nie ukończono.

Okręt Stocznia Położenie stępki Wodowanie Zakończenie budowy Los I-400 Kure 18 stycznia 1943 roku 18 stycznia 1944 roku 30 grudnia 1944 roku Przejęty przez Amerykanów 19 sierpnia 1945 roku, zatopiony jako cel 4 czerwca 1946 roku I-401 Sasebo 26 kwietnia 1943 roku 11 marca 1944 roku 8 stycznia 1945 roku Przejęty przez Amerykanów 29 sierpnia 1945 roku, zatopiony jako cel 31 maja 1946 roku I-402 Sasebo 20 października 1943 roku 5 września 1944 roku 24 lipca 1945 roku Przejęty przez Amerykanów, zatopiony jako cel 1 kwietnia 1946 roku I-403 – – – – Budowa przerwana w październiku 1943 roku I-404 Kure 8 listopada 1943 roku 7 lipca 1944 roku – Budowa przerwana 4 czerwca 1945 roku (okręt był gotowy w 95%), okręt został znacznie uszkodzony 28 lipca 1945 roku, zezłomowany w 1952 roku I-405 Kawasaki 27 września 1943 roku – – Budowa przerwana I-406 – I-417 – – – – Skasowane

Nieudany projekt

Okręty typu I-400 nie wzięły udziału w walkach i nie miały żadnego wpływu na przebieg wojny. Nawet gdyby ukończono je wcześniej, ich wpływ na przebieg wojny byłby znikomy. Planowane operacje, takie jak np. atak na Kanał Panamski prawdopodobnie zakończyłyby się totalna porażką, ponieważ kilka samolotów (zakładano, że atak przeprowadzi 10 wodnosamolotów) nie przedarłoby się przez silną, amerykańska obronę.

Hangar jednego z okrętów typu I-400

Pod względem założeń, okręty były ciekawymi jednostkami, które mogły wpłynąć na rozwój okrętów podwodnych (Amerykanie wykorzystali część doświadczeń zdobytych przy ich próbach do budowy powojennych okrętów podwodnych wyposażonych w pierwsze pociski balistyczne), ale pojawiły się zbyt późno by potwierdzić swoje możliwości.

#gallery-0-4 { margin: auto; } #gallery-0-4 .gallery-item { float: left; margin-top: 10px; text-align: center; width: 50%; } #gallery-0-4 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-0-4 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */

Aichi M6A1 Seiran w Steven F. Udvar-Hazy Center (for. Michał Banach)

Aichi M6A1 Seiran w Steven F. Udvar-Hazy Center (for. Michał Banach)

Mimo to pozostają największymi okrętami podwodnymi II wojny światowej, które aż do lat 60-tych pozostawały największymi okrętami podwodnymi na świecie. Warto dodać, że nie były to jedyne podwodne lotniskowce. Również Niemcy i Brytyjczycy eksperymentowali z tego typu jednostkami. Najlepszym przykładem jest brytyjski okręt podwodny M2 – więcej o nim w tekście Okręty podwodne typu M Artykuły Podwodne krążowniki – okręty podwodne typu M.

I-400 i I-401 po przejęciu przez Amerykanów

Podwodne lotniskowce – okręty podwodne typu I-400 Japońskie okręty podwodne typu I-400 (Sen Toku - pol. okręty podwodne specjalnego typu) były wyjątkowymi jednostkami. Były to największe okręty podwodne na świecie aż do lat 60-tych, a dodatkowo wyróżniały się swoim uzbrojeniem, w skład którego wchodziły 3 wodnosamoloty, przenoszone w specjalnych wodoszczelnych hangarach.

#Aichi M6A1 Seiran #I-400 #I-401 #I-402 #II Wojna Światowa #Isoroku Yamamoto #Japonia #lotniskowiec #okręt #podwodny #podwodny lotniskowiec #Sen Toku