#bilâdıselâse

[hayatayorumlar]

istanbul

isim tarifi fevkalade ilgi çekici olan kent. evliya çelebi bu kenti 23 farklı isimle kaydeder ancak bu farklı lisanlarda söylenişleridir. 140 farklı isme sahip olduğu söylentisi de dille ilgili olup başka memleketlerin insanlarına has söylenişlerden kaynaklanırlar.

alttakiler ise şu ana kadar bilinen isimleridir. araştırıp bulabildiğim isimleri de bölüm bölüm yazıyorum - yazacağım.

byzantion nea roma konstantinopolis - konstantiniyye dersiadet - bilâdıselâse deraliye darussaltana darülhilafe islâmbol istanbul asithane

byzantion istanbul'a byzantion denilmesi, şimdiki topkapı sarayı'nın bulunduğu yerde bir şehir kurmus olarak megara'lı byzas'a nisbetledir. byzas bazı kaynaklarda vyzas, vizas olarak da geçebilir.

istanbul'un bu köşesinin kuruluş tarihini milattan önce 660 yıllarında olduğu öngörülür.

nea roma yeni roma demektir.

tarihin dediğine bakılırsa roma imparatoru büyük konstantin esasen roma ahalisinden memnun olmadığı gibi, barbarların mütemadiyen imparatorluk hududunu geçip her gün roma'ya biraz daha yaklaşmakta olduğunu ve hıristiyanlıkla onun mümessili olan kilisenin de gittikçe nüfuz kazanacağını anladığı için roma'dan epeyce uzak bir yerde bulunmak, aynı zamanda barbarların hücumuna uğrayacak derecede hududa yakın olmamak üzere yeni bir hükümet merkezi kurmayı düşünmüştü.

liçinyüs'le miladın 330 senesinde edirne yakınlarında giriştiği muharebede rakibi yenilerek kaçıp müttefikleri olan bizanslılara sığınmış, konstantin de peşinden gelerek düşmanını yakalayıp imha etmişti. konstantin harp dolayısıyla gezdiği ve gördüğü bizans'ın yerini pek beğenmiş olduğundan bu küçük şehri genişleterek süsleyerek ve etrafına bir de su çevirerek burada yerleşmiştir.

konstantin zamanında bu şehre önce nea roma denilmişse de biraz sonra (7 -8 sene ) konstantin'in şehri anlamına gelen konstantinopolis adı onun yerine geçmiştir. bu olay yani, istanbul'un roma hükümet merkezi oluşu miladın 11 mayıs 330 tarihine rastlar. konstantin kentte çok büyük imar faaliyetlerine girişmiş ve roma başkentine yaraşır anıtsal yapılarla donatmıştır.

konstantiniyye -  konstantinopolis şarklılar, bilhassa araplar, konstantinopolis adını bu şekilde çevirerek kullanmışlar ve hz. muhammed de bu adı istanbul hakkındaki sözünde (hadisinde) yaşatmıştır.

osmanlı türkleri konstantiniyye'yi sikkelerinde ve bir kısım yazışmada kullanmışlardır. yazışmalarda evveline bir de (mahmiyye) sıfatı eklenirdi.

islambol istanbul'un fethinden kanuni'nin yükseliş devrine kadar türk nüfusu seneden seneye çoğalınca şehrin çehresi tamamiyle islam dini lehine değişmiş olduğundan müslümanların çokluğundan kaynaklı olarak şehre islambol adı verilmiştir.

bu ad üçüncü ahmet zamanından üçüncü selim zamanına kadar basılan sikkelerde görülür. daha sonraları garplaşma cereyanları kuvvetlendiği sıralarda bırakılarak yine konstantiyye adı sikkelere bastırılıp osmanlı hükümetinin ortadan kalktığı tarihe kadar böyle devam etmiştir.

(Cemrem)

#istanbul #isim #byzantion #islambol #konstantiniyye #konstantinopolis #nea roma #asithane #islâmbol #darülhilafe #darussaltana #deraliye #dersiadet #bilâdıselâse