#ΚόλποςΚαλλονής

[maxmaggr]

Καλλονή Λέσβου: Σταυροδρόμι ιστορίας και πολιτισμού

Πηγή εικόνας: aegeon-lesvos.gr Η Καλλονή της Λέσβου είναι ένα χωριό ή καλύτερα μία κωμόπολη που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του νησιού και αποτελεί αναμφισβήτητα πέρασμα αλλά και πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες. Η κομβικής σημασίας θέση της εξαιτίας της τοποθεσίας της, στο κέντρο του νησιού, εξαιτίας του φυσικού της πλούτου, με τα νερά του Κόλπου Καλλονής και την μεγάλης έκτασης εύφορη πεδιάδα αλλά και τα ιστορικά της μοναστήρια όπως, η Mονή Λειμώνος και η Mονή της Παναγιάς της Mυρσινιώτισσας, με σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της εκπαίδευσης μας αναδεικνύουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ρόλο της ως ζωτικό σημείο διασταύρωσης της ιστορίας και της εξέλιξης του νησιού.

Ιστορικά στοιχεία

Η Καλλονή είχε πλούσιο σχετικά ιστορικό παρελθόν και αυτό αποτυπώνεται με την ύπαρξη πολλών αρχαιολογικών χώρων, όπως η Αρχαία Αρίσβη, η Πύρρα, ο ναός των Μέσων, τα Μάκαρα και η Αποθήκα, στη νοτιοδυτική πλευρά του Κόλπου της Καλλονής. Τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα διάσπαρτα λείψανα τειχών, σφονδύλων, κιονόκρανων, αγγείων, τα ερείπια ναών, οι βωμοί, τα αντικείμενα, νομίσματα σκορπισμένα σε μια έκταση που ξεπερνά τα 2.500 τετραγωνικά μέτρα σηματοδοτούν το ιστορικό παρελθόν και τον σημαντικό πολιτισμό , που χάθηκε από μεγάλο σεισμό στα 231 π.X..Οι πρώτες αναφορές προκύπτουν από τον Ηρόδοτο καθώς αναφέρει την ύπαρξη στη Λέσβο πέντε πόλεων κρατών στο τέλος του 8ου και στις αρχές του 7ου π.Χ. αιώνα. Η περιοχή της Καλλονής υπάγεται σε μία από αυτές τις πόλεις κράτη, στη Μήθυμνα. Στην περιοχή της Καλλονής αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ο Μοναχισμός στα χρόνια του Βυζαντίου. Τα αρχαιολογικά ευρήματα, οι ιστορικές πληροφορίες και η παράδοση μαρτυρούν την ύπαρξη έξι μονών με πιο χαρακτηριστικές εκείνη της Μονής Λειμώνος και τη Μονή της Παναγίας της Μυρσινιώτισσας. Η Λέσβος αντίθετα με άλλες περιοχές αποτελούσε αυτόνομο κράτος μέσα στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Στα 1355 ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος παραχώρησε τη Λέσβο στο Γενουάτη Φραγκίσκο Γατελούζο ως προίκα. Η δυναστεία των Γατελούζων που είχε υπό την κυριότητα της το νησί δεν τη διακυβέρνησαν ως κατακτητές αλλά ως εμπορικοί αντιπρόσωποι εκμεταλλευόμενοι τόσο τις διάφορες πλουτοπαραγωγικές πηγές του νησιού με την εύφορη πεδιάδα της Καλλονής, μεγάλες εκτάσεις και δασικά προιόντα καθώς και τη φυσική θέση του νησιού ως ασφαλές ορμητήριο για εμπορικές αποστολές και διαμετακομιστικό εμπόριο. Την περίοδο που ηγεμόνας της Λέσβου ήταν ο Δορίνος Γατελούζος(1401-1449) καταστράφηκε η Καλλονή από επιδρομές. Ο ιστορικός W. Miller αναφέρει: «Ο σουλτάνος Μουράτ έστειλε το 1450 ένα μεγάλο στόλο με τον Μπαλτάογλου, τον πρώτο στη σειρά από τους Τούρκους ναυάρχους εναντίον του νησιού και οι άνδρες του απήγαγαν περισσότερες από 3000 ψυχές, έσφαξαν κοπάδια, κατέστρεψαν την ακμάζουσα πόλη της Καλλονής και προξένησαν καταστροφές αξίας μεγαλύτερης των 150000 δουκάτων. » Οι κάτοικοί της έμειναν σε αχυρώνες, γι' αυτό και η κωμόπολη πήρε τότε το όνομα Αχυρών. Πολύ λίγα χρόνια πέρασαν από την καταστροφή, που υπέστη η μεσαιωνική Καλλονή από τον Μπαλτάογλου και υπέστη και νέα καταστροφή με την άλωση του νησιού από τους Τούρκους το 1462. Η καταστροφή σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα αν και ήταν μεγάλη δεν ήταν ολοσχερής καθώς κατάφερε να διασωθεί ένα μέρος του πληθυσμού και να παραμείνει εκεί. Η σημερινή κωμόπολη της Καλλονής ονομαζόταν ως το τέλος περίπου του περασμένου αιώνα Αχυρώνα και ήταν μία από τις πιο ακμαίες και σημαντικότερες πόλεις της μεσαιωνικής εποχής στη Λέσβο.  Ο καθορισμός της ακριβούς θέσεως της μεσαιωνικής Καλλονής είναι ευχερής και ασφαλής χάρις στο σωζόμενο μεσαιωνικό κάστρο, που στεφανώνει την κορυφή του λόφου «Παλαιόκαστρο». Ο λόφος βρίσκεται βορειοανατολικά της σημερινής Καλλονής και σε απόσταση 20 περίπου λεπτών και 3 χιλιομέτρων από το χωριό Αρίσβη. Ο αρχαιολόγος Koldewey βρήκε τα μεσαιωνικά λείψανα οικισμού στα δυτικά και βορειοδυτικά αντερείσματα του λόφου της αρχαίας Αρίσβης. Κατ’ αυτόν στη θέση αυτή αναπτύχθηκε η μεσαιωνική πόλη υπό την προστασία της ακροπόλεως, την οποία θεωρεί γενουατική. Με τους ανωτέρω προσδιορισμούς της θέσης της μεσαιωνικής Καλλονής είναι σύμφωνες και οι ενδείξεις παλαιών γεωγραφικών χαρτών. Κοντά στην Καλλονή και συγκεκριμένα 3-4 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του οικισμού μετά την Μονή Λειμώνος, συναντάται η ιστορική περιοχή της Λέσβου Κλαπάδος, όπου στις 08-12-1912, ακριβώς ένα μήνα μετά την απελευθέρωση της πόλης της Μυτιλήνης στις 08-11-1912, έγινε η τελική απελευθερωτική μάχη γνωστή και ως Mάχη του Κλαπάδου, με νικητές τους Έλληνες εναντίον των Τούρκων.

Αναχώρηση για τη μάχη του Κλαπάδου. Πηγή εικόνας: plomarinews.gr

Φτάνοντας στο σήμερα

Η Καλλονή της Λέσβου πληθυσμιακά είναι ένας μεγάλος οικισμός, βρίσκεται 40 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Μυτιλήνης και απλώνεται μέσα σε μια μεγάλη και εύφορη πεδιάδα στο κέντρο του νησιού. Με τους επτά οικισμούς της, Παράκοιλα, Σκάλα Καλλονής, Aργιανά-Παπιανά-Kεράμι, Δάφια και Aρίσβη, αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο αστικό κέντρο του νησιού και το τρίτο του νομού. Ο δήμος Καλλονής λειτούργησε σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστριας ως δήμος του νομού Λέσβου από το 1999 έως το 2010. Ήταν ο δεύτερος σε πληθυσμό, 8.194 σύμφωνα με απογραφή του 2001, και ο δεύτερος σε έκταση της Λέσβου. Με τη διοικητική διαίρεση του 2011, Σχέδιο Καλλικράτης, από 1 Ιανουαρίου 2011 εντάχθηκε στο διευρυμένο Δήμο Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Η διάσπαση του δήμου αποτελούσε πάγιο αίτημα των κατοίκων του νησιού από την εποχή που εφαρμόστηκε το Σχέδιο Καλλικράτης. Έτσι, με τροπολογία που παρουσιάστηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019 από το Υπουργείο Εσωτερικών, αποφασίστηκε η διάσπαση του Δήμου που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του Δήμου Δυτικής Λέσβου με έδρα την Καλλονή.

Η πεδιάδα της Καλλονής. Πηγή εικόνας: aegeon-lesvos.gr O κάμπος της Kαλλονής που είναι η μεγαλύτερη πεδιάδα του νησιού, με τα πολλά νερά και το πλούσιο χώμα αποτελεί το κέντρο της Λέσβου, το οποίο και έχει κατοικηθεί πυκνά από την αρχαιότητα. Στην εύφορη πεδιάδα της καλλιεργούνται κυρίως ελαιόδεντρα, οπωροφόρα δέντρα, πατάτες, ενώ υπάρχουν και μικρότερες καλλιέργειες με αμπέλια και εσπεριδοειδή.

Σκάλα Καλλονής. Πηγή εικόνας: aegeon-lesvos.gr Σε μια απόσταση 4χιλιομέτρων, βρίσκεται η Σκάλα Καλλονής, οργανωμένο εμπορικό και γραφικό λιμάνι της περιοχής του Κόλπου με πληθώρα ψαροταβέρνων. Με το επίνειό της, τη Σκάλα Καλλονής, έχει γνωρίσει αρκετά έντονα τον τουρισμό και έχει γίνει ένας από τους γνωστότερους τουριστικούς προορισμούς στο νησί εξαιτίας και της κεντρικής της θέσης. Η Σκάλα Καλλονής με τη μεγάλη αμμώδη παραλία της, βραβευμένη κάθε χρόνο  με Γαλάζια Σημαία και με την ανάπτυξη ξενοδοχειακών μονάδων φημίζεται και για την πασίγνωστη σαρδέλα Καλλονής ή αλλιώς “παπαλίνα” που αποτελεί έναν από τους κλασσικούς ελληνικούς μεζέδες. Μάλιστα στα πλαίσια πολιτιστικών εκδηλώσεων διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι η θαλασσινή ”Γιορτή της Σαρδέλας”.

Η πλατεία της Σκάλας Καλλονής. Πηγή εικόνας:aegeon-lesvos.gr Η γραφικότητα της περιοχής ολοκληρώνεται από τις αλυκές του κόλπου και τους υδροβιότοπους, που εξαιτίας της παρουσίας μεγάλου αριθμού σπάνιων πουλιών απ��τελεί σημείο έλξης έντονου οικοτουρισμού. Αξίζει κανείς να επισκεφτεί τον υδροβιότοπο, της περιοχής με τα πιο σπάνια είδη. Οι παράλιες περιοχές του κόλπου Καλλονής έχουν ενταχθεί στο δίκτυο “Natura 2000”, αφού αποτελούν ένα άριστο καταφύγιο και τόπο αναπαραγωγής σπάνιων και προστατευμένων ειδών ορνιθοπανίδας. Οι αλυκές της Kαλλονής συγκεντρώνουν πολλά είδη πουλιών  όπως τα φλαμίνγκο, που προσφέρουν στους παρατηρητές εντυπωσιακό θέαμα.

Στον υγροβιότοπο της αλυκής στην Καλλονή της Λέσβου φλαμίνγκο έχουν μαζευτεί και έχουν γίνει ένα σώμα προκειμένου να αντιμετωπίσουν το κρύο (2017). Πηγή εικόνας: iefimerida.gr

Πηγή εικόνας: wikipedia

Μονή Λειμώνος

Η Μονή Αγίου Ιγνατίου, γνωστή ως Μονή Λειμώνος εξαιτίας του λιβαδιού (λειμώνα) στο οποίο είναι χτισμένη συμπληρώνει σύντομα πέντε αιώνες συνεχούς λειτουργίας. Βρίσκεται στο κέντρο της Λέσβου και σε απόσταση 14 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Καλλονής. Ιδρυμένη  ή σωστότερα επανιδρυμένη, καθώς η παράδοση την θέλει να έχει χτιστεί στα ερείπια Βυζαντινού μοναστηριού από τον Ιγνάτιο τον Αγαλλιανό το 1526, η Μονή Λειμώνος δεσπόζει στην εκκλησιαστική ιστορία της Λέσβου τους τελευταίους πέντε αιώνες, κατά τους οποίους έχει διαδραματίσει σημαντικό πνευματικό και εκπαιδευτικό ρόλο, έχοντας παράλληλα προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της κεντρικής και δυτικής Λέσβου. Από το 1530 λειτούργησε στη Μονή το πρώτο σχολείο αρρένων για κληρικούς και λαϊκούς, το οποίο συνέβαλε στην αναβίωση του μοναχισμού στη Λέσβο. Σε μικρή απόσταση από τη Μονή Λειμώνος βρίσκεται η γυναικεία Μονή της Παναγίας Μυρσινιώτισσας, Βυζαντινή μονή η οποία επανασυστάθηκε, επίσης από τον άγιο Ιγνάτιο Αγαλλιανό, το 1523.

Φωτογραφία με καλόγερους που ετοιμάζονται για αλώνισμα στην πλατεία μπροστά από τη Μονή. Πηγή εικόνας: 84.205.233.134/leimonos/library/index.php Το συγκρότημα της μονής Λειμώνος αποτελείται από οικοδομήματα διαφόρων εποχών. Το καθολικό που βρίσκεται στον κεντρικό περίβολο αποτελεί τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος. Χτίστηκε το 1795 στη θέση του παλαιότερου καθολικού και έχει ενσωματωμένα πέντε παρεκκλήσια. Το 1800 χρονολογείται η νεότερη φάση της τοιχογράφησης. Στο ναό του κοιμητηρίου, σώζονται τοιχογραφίες του 16ου αι. Στη δυτική πτέρυγα του κεντρικού περιβόλου φυλάσσονται δείγματα εκκλησιαστικής χρυσοκεντητής, σπαράγματα τοιχογραφιών, φορητές εικόνες, καθώς και η βιβλιοθήκη της μονής. Στο μουσείο φυλάσσονται ακόμη ένα Ευαγγελιστάριο του 9ου αι., πατριαρχικά σιγίλλια, και σουλτανικά φιρμάνια. Ιδιαίτερα σημαντική θέση κατέχει το μουσειακό τμήμα της μονής όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει κειμήλια ανεκτίμητης πολιτισμικής και ιστορικής αξίας όπως βιβλιοθήκη εντύπων με 20.000 περίπου βιβλία από το 1498 και βιβλιοθήκη χειρογράφων με 516 χειρόγραφα από τα οποία 59 είναι σε προστατευτικές μεμβράνες. Τα χειρόγραφα αυτά χρονολογούνται από τον 9ο αιώνα έως και σήμερα. Όλα αυτά τα στοιχεία καθιστούν την Μόνη Λειμώνος σημαντικό πόλο έλξης επισκεπτών, Ελλήνων και ξένων. Η παράδοση διατηρείται, τονίζοντας τη διαχρονικότητά της, έτσι ώστε μια επίσκεψη στο μουσείο της Μονής να ζωντανεύει ιστορικές και εθνικές μνήμες της Λέσβου και της Ελλάδος.

Χάρτης της Λέσβου από τον Giacomo Franco (1597). Η λιμνοθάλασσα κοντά στην Καλλονή, όπου ο Αριστοτέλης μελέτησε θαλάσσια ζωολογία, βρίσκεται στο κέντρο του νησιού. Πηγή εικόνας: wikipedia

Κόλπος Καλλονής ή αλλιώς η «λιμνοθάλασσα του Αριστοτέλη»

Οι υδροβιότοποι του Κόλπου Καλλονής αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους πόρους του οικολογικού κεφαλαίου της Λέσβου. Οι παράκτιες περιοχές περιμετρικά του Κόλπου Καλλονής αποτελούν ένα ενιαίο οικολογικό σύστημα, καθώς στην περιοχή υπάρχει ένα μωσαϊκό αλυκών, εκβολών μικρών ποταμών και χείμαρρων, καλαμιώνων, πευκοδάσους και ελαιώνων. Έτσι οι σχηματιζόμενοι αυτοί υδροβιότοποι χρησιμεύουν ως καταφύγιο και τόπος αναπαραγωγής πολυάριθμων σπάνιων και προστατευόμενων ειδών πουλιών. Η περιοχή του Κόλπου, έχει ενταχθεί στο Εθνικό & Ευρωπαϊκό Κατάλογο “Ειδικών Περιοχών Διατήρησης της Φύσης” του Δικτύου Natura 2000. Ο σκωτσέζος ζωολόγος Ντ’ Άρσι Τόμπσον, που μετέφρασε το «Περί τα Ζώα Ιστορίαι», έγραψε, ότι η λιμνοθάλασσα, όπου εργαζόταν ο Αριστοτέλης, βρισκόταν στο αιγαιοπελαγίτικο νησί της Λέσβου. Στις όχθες αυτής της λιμνοθάλασσας πριν από 23 αιώνες, ο Αριστοτέλης έκανε τόσα πολλά με την πρωτοποριακή του Βιολογία. Την τότε περιοχή της Πύρρας, σημερινή Καλλονή, ερεύνησε ο Αριστοτέλης τον 4ο αιώνα π.Χ. μετά από πρόσκληση του μαθητή του Ερέσιου Θεόφραστου. Στην περιοχή της αρχαίας Πύρρας και του κόλπου Καλλονής ερευνά, αναλύει και καταγράφει τον κόσμο των ζώων και των φυτών, ανακαλύπτει την τάξη σ’ ένα χάος οργανικής βιοποικιλότητας. Οι παρατηρήσεις και η επίμονη μελέτη του έθεσαν τις βάσεις της επιστήμης της βιολογίας.

Πηγή εικόνας: blog.public.gr Χρόνια μετά, ο καθηγητής Armand Marie Leroi από το Τμήμα Βιολογίας του «Imperial College» στο Λονδίνο ακολουθεί τα βήματα του Αριστοτέλη και ανακαλύπτει τα πλάσματα, τα μέρη και τις ιδέες που ενέπνευσαν το μεγάλο φιλόσοφο. Όλο το ταξίδι αυτό καταγράφηκε κι αποτέλεσε τον κύριο κορμό ενός ντοκιμαντέρ, παραγωγής του BBC, που έκανε γνωστό τον κόλπο της Καλλονής και τη μοναδική στον κόσμο βιοποικιλότητά του. Πηγές: Koldewey R., Die Antiken Baureste der Insel Lesbos, Berlin 1890, p.29,35 Miller W., Οι Γατελούζοι της Λέσβου, μετ. Μαρ. Α. Αναγνωστοπούλου, Μυτ. 1965, σ.25 emprosnet.gr lesvosgreece.gr lesvorama.gr 84.205.233.134/leimonos wikipedia Για ολόκληρο το βίντεο: www.youtube.com/watch?v=JN8ortM4M3o (Aristotle's lagoon-Lesvos island-Greece) Σύνταξη κειμένου: Λευτέρης Μαργαρίτης Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου Read the full article

#Αριστοτέλης #εναλλακτικόςτουρισμός #Καλλονή #ΚαλλονήΛέσβου #ΚόλποςΚαλλονής #Λέσβος #ΝησιάΒορειοανατολικούΑιγαίου #υδροβιότοπος

[maxmaggreece]

Καλλονή Λέσβου: Σταυροδρόμι ιστορίας και πολιτισμού

Πηγή εικόνας: aegeon-lesvos.gr Η Καλλονή της Λέσβου είναι ένα χωριό ή καλύτερα μία κωμόπολη που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του νησιού και αποτελεί αναμφισβήτητα πέρασμα αλλά και πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες. Η κομβικής σημασίας θέση της εξαιτίας της τοποθεσίας της, στο κέντρο του νησιού, εξαιτίας του φυσικού της πλούτου, με τα νερά του Κόλπου Καλλονής και την μεγάλης έκτασης εύφορη πεδιάδα αλλά και τα ιστορικά της μοναστήρια όπως, η Mονή Λειμώνος και η Mονή της Παναγιάς της Mυρσινιώτισσας, με σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της εκπαίδευσης μας αναδεικνύουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ρόλο της ως ζωτικό σημείο διασταύρωσης της ιστορίας και της εξέλιξης του νησιού.

Ιστορικά στοιχεία

Η Καλλονή είχε πλούσιο σχετικά ιστορικό παρελθόν και αυτό αποτυπώνεται με την ύπαρξη πολλών αρχαιολογικών χώρων, όπως η Αρχαία Αρίσβη, η Πύρρα, ο ναός των Μέσων, τα Μάκαρα και η Αποθήκα, στη νοτιοδυτική πλευρά του Κόλπου της Καλλονής. Τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα διάσπαρτα λείψανα τειχών, σφονδύλων, κιονόκρανων, αγγείων, τα ερείπια ναών, οι βωμοί, τα αντικείμενα, νομίσματα σκορπισμένα σε μια έκταση που ξεπερνά τα 2.500 τετραγωνικά μέτρα σηματοδοτούν το ιστορικό παρελθόν και τον σημαντικό πολιτισμό , που χάθηκε από μεγάλο σεισμό στα 231 π.X..Οι πρώτες αναφορές προκύπτουν από τον Ηρόδοτο καθώς αναφέρει την ύπαρξη στη Λέσβο πέντε πόλεων κρατών στο τέλος του 8ου και στις αρχές του 7ου π.Χ. αιώνα. Η περιοχή της Καλλονής υπάγεται σε μία από αυτές τις πόλεις κράτη, στη Μήθυμνα. Στην περιοχή της Καλλονής αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ο Μοναχισμός στα χρόνια του Βυζαντίου. Τα αρχαιολογικά ευρήματα, οι ιστορικές πληροφορίες και η παράδοση μαρτυρούν την ύπαρξη έξι μονών με πιο χαρακτηριστικές εκείνη της Μονής Λειμώνος και τη Μονή της Παναγίας της Μυρσινιώτισσας. Η Λέσβος αντίθετα με άλλες περιοχές αποτελούσε αυτόνομο κράτος μέσα στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Στα 1355 ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος παραχώρησε τη Λέσβο στο Γενουάτη Φραγκίσκο Γατελούζο ως προίκα. Η δυναστεία των Γατελούζων που είχε υπό την κυριότητα της το νησί δεν τη διακυβέρνησαν ως κατακτητές αλλά ως εμπορικοί αντιπρόσωποι εκμεταλλευόμενοι τόσο τις διάφορες πλουτοπαραγωγικές πηγές του νησιού με την εύφορη πεδιάδα της Καλλονής, μεγάλες εκτάσεις και δασικά προιόντα καθώς και τη φυσική θέση του νησιού ως ασφαλές ορμητήριο για εμπορικές αποστολές και διαμετακομιστικό εμπόριο. Την περίοδο που ηγεμόνας της Λέσβου ήταν ο Δορίνος Γατελούζος(1401-1449) καταστράφηκε η Καλλονή από επιδρομές. Ο ιστορικός W. Miller αναφέρει: «Ο σουλτάνος Μουράτ έστειλε το 1450 ένα μεγάλο στόλο με τον Μπαλτάογλου, τον πρώτο στη σειρά από τους Τούρκους ναυάρχους εναντίον του νησιού και οι άνδρες του απήγαγαν περισσότερες από 3000 ψυχές, έσφαξαν κοπάδια, κατέστρεψαν την ακμάζουσα πόλη της Καλλονής και προξένησαν καταστροφές αξίας μεγαλύτερης των 150000 δουκάτων. » Οι κάτοικοί της έμειναν σε αχυρώνες, γι' αυτό και η κωμόπολη πήρε τότε το όνομα Αχυρών. Πολύ λίγα χρόνια πέρασαν από την καταστροφή, που υπέστη η μεσαιωνική Καλλονή από τον Μπαλτάογλου και υπέστη και νέα καταστροφή με την άλωση του νησιού από τους Τούρκους το 1462. Η καταστροφή σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα αν και ήταν μεγάλη δεν ήταν ολοσχερής καθώς κατάφερε να διασωθεί ένα μέρος του πληθυσμού και να παραμείνει εκεί. Η σημερινή κωμόπολη της Καλλονής ονομαζόταν ως το τέλος περίπου του περασμένου αιώνα Αχυρώνα και ήταν μία από τις πιο ακμαίες και σημαντικότερες πόλεις της μεσαιωνικής εποχής στη Λέσβο.  Ο καθορισμός της ακριβούς θέσεως της μεσαιωνικής Καλλονής είναι ευχερής και ασφαλής χάρις στο σωζόμενο μεσαιωνικό κάστρο, που στεφανώνει την κορυφή του λόφου «Παλαιόκαστρο». Ο λόφος βρίσκεται βορειοανατολικά της σημερινής Καλλονής και σε απόσταση 20 περίπου λεπτών και 3 χιλιομέτρων από το χωριό Αρίσβη. Ο αρχαιολόγος Koldewey βρήκε τα μεσαιωνικά λείψανα οικισμού στα δυτικά και βορειοδυτικά αντερείσματα του λόφου της αρχαίας Αρίσβης. Κατ’ αυτόν στη θέση αυτή αναπτύχθηκε η μεσαιωνική πόλη υπό την προστασία της ακροπόλεως, την οποία θεωρεί γενουατική. Με τους ανωτέρω προσδιορισμούς της θέσης της μεσαιωνικής Καλλονής είναι σύμφωνες και οι ενδείξεις παλαιών γεωγραφικών χαρτών. Κοντά στην Καλλονή και συγκεκριμένα 3-4 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του οικισμού μετά την Μονή Λειμώνος, συναντάται η ιστορική περιοχή της Λέσβου Κλαπάδος, όπου στις 08-12-1912, ακριβώς ένα μήνα μετά την απελευθέρωση της πόλης της Μυτιλήνης στις 08-11-1912, έγινε η τελική απελευθερωτική μάχη γνωστή και ως Mάχη του Κλαπάδου, με νικητές τους Έλληνες εναντίον των Τούρκων.

Αναχώρηση για τη μάχη του Κλαπάδου. Πηγή εικόνας: plomarinews.gr

Φτάνοντας στο σήμερα

Η Καλλονή της Λέσβου πληθυσμιακά είναι ένας μεγάλος οικισμός, βρίσκεται 40 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Μυτιλήνης και απλώνεται μέσα σε μια μεγάλη και εύφορη πεδιάδα στο κέντρο του νησιού. Με τους επτά οικισμούς της, Παράκοιλα, Σκάλα Καλλονής, Aργιανά-Παπιανά-Kεράμι, Δάφια και Aρίσβη, αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο αστικό κέντρο του νησιού και το τρίτο του νομού. Ο δήμος Καλλονής λειτούργησε σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστριας ως δήμος του νομού Λέσβου από το 1999 έως το 2010. Ήταν ο δεύτερος σε πληθυσμό, 8.194 σύμφωνα με απογραφή του 2001, και ο δεύτερος σε έκταση της Λέσβου. Με τη διοικητική διαίρεση του 2011, Σχέδιο Καλλικράτης, από 1 Ιανουαρίου 2011 εντάχθηκε στο διευρυμένο Δήμο Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Η διάσπαση του δήμου αποτελούσε πάγιο αίτημα των κατοίκων του νησιού από την εποχή που εφαρμόστηκε το Σχέδιο Καλλικράτης. Έτσι, με τροπολογία που παρουσιάστηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019 από το Υπουργείο Εσωτερικών, αποφασίστηκε η διάσπαση του Δήμου που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του Δήμου Δυτικής Λέσβου με έδρα την Καλλονή.

Η πεδιάδα της Καλλονής. Πηγή εικόνας: aegeon-lesvos.gr O κάμπος της Kαλλονής που είναι η μεγαλύτερη πεδιάδα του νησιού, με τα πολλά νερά και το πλούσιο χώμα αποτελεί το κέντρο της Λέσβου, το οποίο και έχει κατοικηθεί πυκνά από την αρχαιότητα. Στην εύφορη πεδιάδα της καλλιεργούνται κυρίως ελαιόδεντρα, οπωροφόρα δέντρα, πατάτες, ενώ υπάρχουν και μικρότερες καλλιέργειες με αμπέλια και εσπεριδοειδή.

Σκάλα Καλλονής. Πηγή εικόνας: aegeon-lesvos.gr Σε μια απόσταση 4χιλιομέτρων, βρίσκεται η Σκάλα Καλλονής, οργανωμένο εμπορικό και γραφικό λιμάνι της περιοχής του Κόλπου με πληθώρα ψαροταβέρνων. Με το επίνειό της, τη Σκάλα Καλλονής, έχει γνωρίσει αρκετά έντονα τον τουρισμό και έχει γίνει ένας από τους γνωστότερους τουριστικούς προορισμούς στο νησί εξαιτίας και της κεντρικής της θέσης. Η Σκάλα Καλλονής με τη μεγάλη αμμώδη παραλία της, βραβευμένη κάθε χρόνο  με Γαλάζια Σημαία και με την ανάπτυξη ξενοδοχειακών μονάδων φημίζεται και για την πασίγνωστη σαρδέλα Καλλονής ή αλλιώς “παπαλίνα” που αποτελεί έναν από τους κλασσικούς ελληνικούς μεζέδες. Μάλιστα στα πλαίσια πολιτιστικών εκδηλώσεων διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι η θαλασσινή ”Γιορτή της Σαρδέλας”.

Η πλατεία της Σκάλας Καλλονής. Πηγή εικόνας:aegeon-lesvos.gr Η γραφικότητα της περιοχής ολοκληρώνεται από τις αλυκές του κόλπου και τους υδροβιότοπους, που εξαιτίας της παρουσίας μεγάλου αριθμού σπάνιων πουλιών αποτελεί σημείο έλξης έντονου οικοτουρισμού. Αξίζει κανείς να επισκεφτεί τον υδροβιότοπο, της περιοχής με τα πιο σπάνια είδη. Οι παράλιες περιοχές του κόλπου Καλλονής έχουν ενταχθεί στο δίκτυο “Natura 2000”, αφού αποτελούν ένα άριστο καταφύγιο και τόπο αναπαραγωγής σπάνιων και προστατευμένων ειδών ορνιθοπανίδας. Οι αλυκές της Kαλλονής συγκεντρώνουν πολλά είδη πουλιών  όπως τα φλαμίνγκο, που προσφέρουν στους παρατηρητές εντυπωσιακό θέαμα.

Στον υγροβιότοπο της αλυκής στην Καλλονή της Λέσβου φλαμίνγκο έχουν μαζευτεί και έχουν γίνει ένα σώμα προκειμένου να αντιμετωπίσουν το κρύο (2017). Πηγή εικόνας: iefimerida.gr

Πηγή εικόνας: wikipedia

Μονή Λειμώνος

Η Μονή Αγίου Ιγνατίου, γνωστή ως Μονή Λειμώνος εξαιτίας του λιβαδιού (λειμώνα) στο οποίο είναι χτισμένη συμπληρώνει σύντομα πέντε αιώνες συνεχούς λειτουργίας. Βρίσκεται στο κέντρο της Λέσβου και σε απόσταση 14 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Καλλονής. Ιδρυμένη  ή σωστότερα επανιδρυμένη, καθώς η παράδοση την θέλει να έχει χτιστεί στα ερείπια Βυζαντινού μοναστηριού από τον Ιγνάτιο τον Αγαλλιανό το 1526, η Μονή Λειμώνος δεσπόζει στην εκκλησιαστική ιστορία της Λέσβου τους τελευταίους πέντε αιώνες, κατά τους οποίους έχει διαδραματίσει σημαντικό πνευματικό και εκπαιδευτικό ρόλο, έχοντας παράλληλα προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της κεντρικής και δυτικής Λέσβου. Από το 1530 λειτούργησε στη Μονή το πρώτο σχολείο αρρένων για κληρικούς και λαϊκούς, το οποίο συνέβαλε στην αναβίωση του μοναχισμού στη Λέσβο. Σε μικρή απόσταση από τη Μονή Λειμώνος βρίσκεται η γυναικεία Μονή της Παναγίας Μυρσινιώτισσας, Βυζαντινή μονή η οποία επανασυστάθηκε, επίσης από τον άγιο Ιγνάτιο Αγαλλιανό, το 1523.

Φωτογραφία με καλόγερους που ετοιμάζονται για αλώνισμα στην πλατεία μπροστά από τη Μονή. Πηγή εικόνας: 84.205.233.134/leimonos/library/index.php Το συγκρότημα της μονής Λειμώνος αποτελείται από οικοδομήματα διαφόρων εποχών. Το καθολικό που βρίσκεται στον κεντρικό περίβολο αποτελεί τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος. Χτίστηκε το 1795 στη θέση του παλαιότερου καθολικού και έχει ενσωματωμένα πέντε παρεκκλήσια. Το 1800 χρονολογείται η νεότερη φάση της τοιχογράφησης. Στο ναό του κοιμητηρίου, σώζονται τοιχογραφίες του 16ου αι. Στη δυτική πτέρυγα του κεντρικού περιβόλου φυλάσσονται δείγματα εκκλησιαστικής χρυσοκεντητής, σπαράγματα τοιχογραφιών, φορητές εικόνες, καθώς και η βιβλιοθήκη της μονής. Στο μουσείο φυλάσσονται ακόμη ένα Ευαγγελιστάριο του 9ου αι., πατριαρχικά σιγίλλια, και σουλτανικά φιρμάνια. Ιδιαίτερα σημαντική θέση κατέχει το μουσειακό τμήμα της μονής όπου ο επισκέπτης μπορεί ��α δει κειμήλια ανεκτίμητης πολιτισμικής και ιστορικής αξίας όπως βιβλιοθήκη εντύπων με 20.000 περίπου βιβλία από το 1498 και βιβλιοθήκη χειρογράφων με 516 χειρόγραφα από τα οποία 59 είναι σε προστατευτικές μεμβράνες. Τα χειρόγραφα αυτά χρονολογούνται από τον 9ο αιώνα έως και σήμερα. Όλα αυτά τα στοιχεία καθιστούν την Μόνη Λειμώνος σημαντικό πόλο έλξης επισκεπτών, Ελλήνων και ξένων. Η παράδοση διατηρείται, τονίζοντας τη διαχρονικότητά της, έτσι ώστε μια επίσκεψη στο μουσείο της Μονής να ζωντανεύει ιστορικές και εθνικές μνήμες της Λέσβου και της Ελλάδος.

Χάρτης της Λέσβου από τον Giacomo Franco (1597). Η λιμνοθάλασσα κοντά στην Καλλονή, όπου ο Αριστοτέλης μελέτησε θαλάσσια ζωολογία, βρίσκεται στο κέντρο του νησιού. Πηγή εικόνας: wikipedia

Κόλπος Καλλονής ή αλλιώς η «λιμνοθάλασσα του Αριστοτέλη»

Οι υδροβιότοποι του Κόλπου Καλλονής αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους πόρους του οικολογικού κεφαλαίου της Λέσβου. Οι παράκτιες περιοχές περιμετρικά του Κόλπου Καλλονής αποτελούν ένα ενιαίο οικολογικό σύστημα, καθώς στην περιοχή υπάρχει ένα μωσαϊκό αλυκών, εκβολών μικρών ποταμών και χείμαρρων, καλαμιώνων, πευκοδάσους και ελαιώνων. Έτσι οι σχηματιζόμενοι αυτοί υδροβιότοποι χρησιμεύουν ως καταφύγιο και τόπος αναπαραγωγής πολυάριθμων σπάνιων και προστατευόμενων ειδών πουλιών. Η περιοχή του Κόλπου, έχει ενταχθεί στο Εθνικό & Ευρωπαϊκό Κατάλογο “Ειδικών Περιοχών Διατήρησης της Φύσης” του Δικτύου Natura 2000. Ο σκωτσέζος ζωολόγος Ντ’ Άρσι Τόμπσον, που μετέφρασε το «Περί τα Ζώα Ιστορίαι», έγραψε, ότι η λιμνοθάλασσα, όπου εργαζόταν ο Αριστοτέλης, βρισκόταν στο αιγαιοπελαγίτικο νησί της Λέσβου. Στις όχθες αυτής της λιμνοθάλασσας πριν από 23 αιώνες, ο Αριστοτέλης έκανε τόσα πολλά με την πρωτοποριακή του Βιολογία. Την τότε περιοχή της Πύρρας, σημερινή Καλλονή, ερεύνησε ο Αριστοτέλης τον 4ο αιώνα π.Χ. μετά από πρόσκληση του μαθητή του Ερέσιου Θεόφραστου. Στην περιοχή της αρχαίας Πύρρας και του κόλπου Καλλονής ερευνά, αναλύει και καταγράφει τον κόσμο των ζώων και των φυτών, ανακαλύπτει την τάξη σ’ ένα χάος οργανικής βιοποικιλότητας. Οι παρατηρήσεις και η επίμονη μελέτη του έθεσαν τις βάσεις της επιστήμης της βιολογίας.

Πηγή εικόνας: blog.public.gr Χρόνια μετά, ο καθηγητής Armand Marie Leroi από το Τμήμα Βιολογίας του «Imperial College» στο Λονδίνο ακολουθεί τα βήματα του Αριστοτέλη και ανακαλύπτει τα πλάσματα, τα μέρη και τις ιδέες που ενέπνευσαν το μεγάλο φιλόσοφο. Όλο το ταξίδι αυτό καταγράφηκε κι αποτέλεσε τον κύριο κορμό ενός ντοκιμαντέρ, παραγωγής του BBC, που έκανε γνωστό τον κόλπο της Καλλονής και τη μοναδική στον κόσμο βιοποικιλότητά του. Πηγές: Koldewey R., Die Antiken Baureste der Insel Lesbos, Berlin 1890, p.29,35 Miller W., Οι Γατελούζοι της Λέσβου, μετ. Μαρ. Α. Αναγνωστοπούλου, Μυτ. 1965, σ.25 emprosnet.gr lesvosgreece.gr lesvorama.gr 84.205.233.134/leimonos wikipedia Για ολόκληρο το βίντεο: www.youtube.com/watch?v=JN8ortM4M3o (Aristotle's lagoon-Lesvos island-Greece) Σύνταξη κειμένου: Λευτέρης Μαργαρίτης Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου Read the full article

#Αριστοτέλης #εναλλακτικόςτουρισμός #Καλλονή #ΚαλλονήΛέσβου #ΚόλποςΚαλλονής #Λέσβος #ΝησιάΒορειοανατολικούΑιγαίου #υδροβιότοπος