#tamlayan tamlanan

[kendimegelmemlazimdi]

tamlanan değil de tamlayan olduk hep şu hayatta

[traysenurd-blog]

TAMLAMALAR

TAMLAMALAR

 1. Sıfat Tamlamaları 

2. İsim Tamlamaları (Belirtili İsim Tamlaması, Belirtisiz İsim Tamlaması, Zincirleme İsim Tamlaması) *Takısız İsim Tamlaması

- Bir ismin benzerlerinden ayırt edilebilmesi için başka bir isim, zamir veya sıfatla anlam ilişkisi kurarak oluşturduğu söz öbeğine tamlama denir.

- Tamlamalar bir söz öbeğidir ve en az iki kelimeden oluşur, tek sözcüklü tamlama olmaz.

-  Tamlamalarda iki öge vardır: tamlayan ve tamlanan. Tamlamada belirtilen, açıklanan isme tamlanan denir. Tamlananı belirten, açıklayan sözcüklere de tamlayan denir.

Örnekler:

-    televizyonun    kumandası       tamlayan          tamlanan

Tamlamalar, sıfat tamlaması ve isim tamlaması olmak üzere iki ana başlıkta incelenir:

1. Sıfat Tamlamaları

Bir ismin rengi, şekli, durumu, sayısı gibi özelliklerini belirten sözcüklere sıfat denir. Sıfatların, isimlerin önüne gelerek onlarla oluşturdukları söz öbeklerine sıfat tamlaması denir.

Sıfatlar her zaman isimlerden önce gelir. Dolayısıyla sıfat tamlamalarında tamlanan isim, tamlayan ise sıfattır.

Örnekler:

- sarı                elbise

sıfat                    isim

(tamlayan)     (tamlanan)

 Yukarıdaki örneklerde “sarı” sözcüğü, “elbise” adını; “tembel” sözcüğü de “öğrenci” adını nitelik yönüyle anlamca bütünleyerek bir söz grubu kurmuş ve sıfat tamlaması oluşturmuştur.

- Caddeler rengarenk ışıklarla süslenmişti.

-  Sınavdan sadece birkaç öğrenci geçebildi.

-  Bu evde güzel günler geçirdim. Yukarıdaki cümlelerde koyu renkli kalın harflerle yazılmış söz öbekleri sıfat tamlamasıdır.

 NOT: Sıfat tamlamalarında, tamlanana (isme) sorduğumuz “nasıl, hangi, kaç, kaçıncı?” sorularıyla tamlayanı (sıfatı) bulabiliriz.

  TAMLAYAN              TAMLANAN  (SIFAT)                         (İSİM)

-  kötü                           insan                      insan? → kötü

-  o                                 ev                           hangi ev? → o

  NOT: Sıfat tamlamalarında, tamlayan da tamlanan da birden çok sözcükten oluşabilir.

Örnekler:

TAMLAYAN                     TAMLANAN

- kalın bir                              kitap

sıfat   sıfat                             isim

 -  Kitapta güzel öyküler ve şiirler var.

Yukarıdaki cümlelerde  kalın harflerle yazılmış kelimeler tamlayan (sıfat), üstü çizili harflerle yazılmış kelimeler ise tamlanan (isim) görevindedir.

 2. İsim Tamlamaları

Bir ismin aitlik ilgisi yönünden daha belirgin hâle gelmesi için başka bir isim tarafından tamamlanmasıyla oluşan isim grubuna isim tamlaması denir. İsim tamlamaları da tıpkı sıfat tamlamaları gibi tamlayan ve tamlanandan oluşur.

Örnekler:

- düğme    ⇒     gömleğin      düğmesi

    isim                 isim                isim

                       (tamlayan)      (tamlanan)

Yukarıdaki örnekte “düğme” isminin önüne gelen “gömlek” ismi o düğmenin kime veya neye ait olduğunu göstererek daha belirgin hale gelmesini sağlamış ve isim tamlaması oluşturmuştur. Bu tamlamada “gömleğin” sözcüğü tamlayan, “düğmesi” sözcüğü ise tamlanan görevindedir.

- İsim tamlamalarında tamlayan, ilgi eklerini; tamlanan ise iyelik (aitlik) eklerini alır.

Tamlayan ekleri (ilgi ekleri): -ın /-in /-un /-ün, -(n)ın /-(n)in /-(n)un /-(n)ün, -im Tamlanan ekleri (iyelik ekleri): -ı /-i /-u /-ü, -(s)ı /-(s)i /-(s)u /-(s)ü, -im, -in

Örnekler:

-  telefonun ekranı Bu örnekte “telefon” ve “ekran” sözcükleri birer isimdir. “Telefon” ismi, “-un” tamlayan ekini; “ekran” ismi ise “-ı” tamlanan ekini alarak isim tamlaması oluşturmuşlardır. 

- İsim tamlamaları belirtili, belirtisiz ve zincirleme isim tamlamaları olmak üzere üçe ayrılır:

2.A. Belirtili İsim Tamlaması

Tamlayanın ilgi eki, tamlananın da iyelik eki aldığı tamlamalardır. Bu tamlamalarda belirgin bir aitlik anlamı vardır, tamlananın tamlayana ait olduğu belirtilir.

Belirtili isim tamlaması ⇒ tamlayan + ilgi eki | tamlanan + iyelik eki

Örnekler:

-  uçağın motoru Bu örnekte “uçak” sözcüğü tamlayan (ilgi) eki ve “motor” sözcüğü de tamlanan (iyelik) ekini alarak isim tamlaması oluşturmuştur. İsim tamlamasını oluşturan iki kelime de ek aldığı için bu tamlama, belirtili isim tamlamasıdır.

TAMLAYAN               TAMLANAN

okulun                           müdürü

Ali’nin                            defteri

benim                           kalemim

  NOT: Belirtili isim tamlamalarında, tamlanana sorduğumuz “kimin, neyin?” sorularıyla tamlayanı bulabiliriz.

TAMLAYAN                TAMLANAN

- kapının                           kolu                       neyin kolu? → kapının

-  Osman’ın                      oğlu                      kimin oğlu? → Osman’ın

-  Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir.

  Örnekler:

-  Hiç kesilmedi uğultusu rüzgârın.

cümlesinde “rüzgârın uğultusu” belirtili isim tamlamasıdır. Fakat bu cümlede tamlayan ile tamlanan yer değiştirmiş ve tamlanan tamlayanın önünde yer almıştır

-  Gözleri bir şiir gibiydi onun. → onun gözleri

-  Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına başka türden sözcükler girebilir.

Örnekler:

-Ahmet’in mavi gömleği yeniymiş. cümlesinde “Ahmet’in gömleği” belirtili isim tamlamasıdır. Bu tamlamanın arasına sıfat olan “mavi” sözcüğü girmiştir.

- Gazetenin ilk sayfası koparılmış.

-Takımın en yaşlı oyuncusu sakatlandı.

 NOT: Belirtili isim tamlamalarında, tamlayan da tamlanan da birden çok sözcükten oluşabilir.

Örnekler:

TAMLAYAN                     TAMLANAN

-  annenin   babanın           sevgisi

     isim           isim                 isim

 -  Yazarın öyküleri ve şiirleri çok başarılı.

Yukarıdaki cümlelerde  kalın harflerle yazılmış kelimeler tamlayan, üstü çizili kalın harflerle yazılmış kelimeler ise tamlanan görevindedir.

 2.B. Belirtisiz İsim Tamlaması

Tamlayanın ek almadığı, sadece tamlananın ek aldığı tamlamalardır.

Belirtisiz isim tamlaması ⇒ tamlayan | tamlanan + iyelik eki

Örnekler:

-  erik ağacı Bu örnekte “erik” sözcüğü tamlayan, “ağaç” sözcüğü ise tamlanandır. Bu isim tamlamasında tamlayan olan “erik” sözcüğü herhangi bir tamlayan ekini almamıştır, tamlanan olan “ağaç” sözcüğü ise “-ı” tamlanan ekini almıştır. İsim tamlamasını oluşturan iki kelimeden sadece biri ek aldığı için bu tamlama, belirtisiz isim tamlamasıdır.

TAMLAYAN              TAMLANAN

okul                              müdürü

Türkçe                          defteri

öğrenci                           sayısı

 UYARI: Belirtisiz isim tamlamalarında, tamlayan ile tamlanan yer değiştiremez ve tamlayan ile tamlanan arasına başka sözcük giremez.

 2.C. Zincirleme İsim Tamlaması

İkiden fazla ismin birbirine bağlandığı isim tamlamalarıdır. Zincirleme isim tamlaması ayrı bir tamlama çeşidi değildir. Bu tamlamada tamlayan ya da tamlanan veya her ikisi de kendi içinde başka bir isim tamlaması oluşturur.

Örnekler:

TAMLAYAN                     TAMLANAN

- Ahmet’in kaleminin               ucu

            belirtili isim tamlaması

Yukarıdaki örnekte tamlayan (Ahmet’in kalemi) kendi içinde belirtili isim tamlamasıdır. Bu tamlamaya “-nın” ilgi eki eklenmiş ve tamlama “ucu” tamlananına bağlanmıştır. Böylece iki tamlama iç içe girerek ve zincirleme isim tamlaması olmuştur.

 TAMLAYAN               TAMLANAN

-  sokak lambasının         ışığı

        belirtisiz isim tamlaması

Yukarıdaki zincirleme isim tamlamasında, tamlayan (sokak lambası) kendi içinde belirtisiz isim tamlamasıdır.

 TAMLAYAN                  TAMLANAN

- Ayşe’nin Türkçe             defteri

        belirtisiz  isim tamlaması

Yukarıdaki zincirleme isim tamlamasında, tamlanan (Türkçe defteri) kendi içinde belirtisiz isim tamlamasıdır.

-  Tiyatro salonunun kapısı kapalıydı.

- Deniz suyunun sıcaklığı artmış.

 Takısız İsim Tamlaması

Tamlayanın ve tamlananın hiçbir tamlama eki almadığı isim tamlamalarıdır.

Takısız isim tamlamaları, ya tamlananın “ne(y)den yapıldığını” (hammaddesini) ya da benzerlik ilgisi kurarak tamlananın “neye benzediğini” belirtir.

Örnekler:

- gümüş yüzük tamlamasında iki sözcük de tamlama eki almamıştır ve bu tamlamadaki “gümüş” sözcüğü yüzüğün neyden yapıldığını (hammaddesini) belirtmektedir. Bu yüzden bu tamlama takısız isim tamlamasıdır.

TAMLAYAN            TAMLANAN

altın                            kafes

cam                           kavanoz

çelik                           tencere

 - taş kalp tamlamasında iki sözcük de tamlama eki almamıştır ve bu tamlamadaki “taş” sözcüğü kalbin neye benzediğini belirtmektedir, yani kalp, taşa benzetilmektedir. Bu yüzden bu tamlama takısız isim tamlamasıdır.

TAMLAYAN             TAMLANAN

altın                                saç

demir                          yumruk

çelik                              irade

[kpsskonu]

http://www.kpsskonu.com/genel-yetenek/turkce/isim-tamlamasi-ad-tamlamalari/

İsim Tamlaması | Ad Tamlamaları

İsim Tamlaması konusu, bir önceki konuda sözcük türl

#Belirtili isim tamlaması #Belirtisiz isim tamlaması #takısız ad tamlaması #tamlayan tamlanan #zincirleme isim tamlaması

[edebiyatasigi]

ÇEKİM EKLERİ

☆ Anlam ya da tür değişikliği yapmaz! Etkisiz elemandır.

İYELİK EKLERİ

☆ Aitlik belirtir ve sadece isme gekir.

Fikrim (Benim)

Fikrin (Senin)

Fikri (Onun)

Fikrimiz (Bizim)

Fikriniz (Sizin)

Fikirleri (Onların)

☆ Cümleyi okuduktan sonra başında bunlar olmak zorundadır. (Benim,senin, onun..vs)

Örnek:

Koştum ❌

Kitabım ✔ (iyelik sadece isme gelir)

Taktik

Başına onların geliyorsa iyeliktir.

Öğrencilerin notları ✔(Onların)

Öğrencinin notları ❌ (Onun)

Tamlanan Eki ( i / ı / u / ü ) = İyelik Eki

Örnek:

Onun odası her zaman açıktı.

ÇOKLUK EKİ

•Alilerin bize geleceğini öğrendim. (Aile anlamı)

• Almanlar bizden iyi değildi. (Millet ankamı)

• Adam kanlar içinde yerde yatıyordu. (Abartma)

TAMLAMA EKİ

• Tamlayan eki (nın/ nin)

• Tamlanan eki (sı/ si/su/sü)

Örnek:

Aklın yolu

(Tamlayan/Tamlanan)

uçağın kanadı

(Tamlayan/Tamlanan)

Sevginin gücü

(Tamlayan/Tamlanan)

[nedimtaktak]

Sıfat tamlamalarında tamlayan kelime, tamlanan kelimeye göre daha baskılı, yani daha vurgulu telaffuz edilir. Örnek: *Kahraman* ırk , *Güzel* kız, *Yakışıklı* oğlan #3KTekniğiileDiksiyon #etkiliiletişim #aczzarif https://www.instagram.com/p/BsbEy_UHEbp/?utm_source=ig_tumblr_share&igshid=l2zx5ezj29f2

#3ktekniğiilediksiyon #etkiliiletişim #aczzarif

[bernamegeh]

Kürtçe Dersler - Tamlamalar

Kürtçe Dersler – Tamlamalar

1

Tamlama takısı- Veqetandek (Tamlama takısı/izafe) Ekoyê Cemil

Bir ismin başka bir isim tarafından tamlanmasına isim tamlaması denir. İsim tamlamalarında iki öğe vardır: 1- Tamlanan (qedandî): Asıl anlatılmak istenen varlıktır. Asıl ögedir. 2- Tamlayan (qedanek): Asıl ögeyi tamlayan yardımcı ögedir. Kürtçenin Kurmanci lehçesinde bazı sonekler sayesinde kelime tamlaması sağlanır. Bunlara Kürtçe’de…

View On WordPress

#dersen kurdi #gramera kurdi #Hînî Zimanê Kurdî bibe #Kürtçe Dersler #Kürtçe Dersler - Tamlamalar #kürtçe dili #kürtçe öğreniyorum

[birazciddiyetistiyorum-blog]

İsim tamlamasında tamlayan olmadan tamlanan olmazmış. İşte sen benim tamlayanımsın’💫

[bilgipera-blog]

Tamlanan Eki Nedir ile İlgili Örnekler 10 Tane

Tamlanan Eki Nedir ile İlgili Örnekler 10 Tane

Aşağıda tamlanan eki nedir ile ilgili örnekler 10 tane kısaca olarak ele alacağız. İsim tamlamaları tamlayan ve tamlanan eki alırsa birbirini tamamlayan isimler belirtili isim tamlaması olur. Belirtili isim tamlamasında tamlayan eki -in, -ın, -un, -ün olarak kullanılır. Belirtili isim tamlamasında tamlanan eki -ı, -i, -u, -ü olarak kullanılır.  İsim tamlamaları iki ismin uygun eki […]

View On WordPress

[ansiklomedia]

Belirtili İsim Tamlaması Nedir? Cümle Örnekleri

Belirtili İsim Tamlaması Nedir? Cümle Örnekleri

Belirtili tamlamada, tamlayan da tamlanan da ek alır. Belirtili ad tamlamasında sınırlı, kesin ve belirli bir kavram bağlantısı vardır. Bu tür tamlamada tamlayan -in, tamlanan 3. kişi iyelik eki -i ekini almaktadır. Bu ekler adların ünlü ya da ünsüzle bitişlerine göre birtakım biçimlere girmektedir. Tamlayanı ünlüyle bitiyorsa -(n)in ve ünlü uyumuna göre -(n)ın, -(n)un, -(n)ün ekini,…

View On WordPress

#belirtili #cümleler #isim #nedir #örnekler #tamlaması

[bilgipera-blog]

Tamlayan Eki Nedir ile İlgili Örnekler 10 Tane

Tamlayan Eki Nedir ile İlgili Örnekler 10 Tane

Aşağıda tamlayan eki nedir ile ilgili örnekler 10 tane kısaca olarak ele alacağız. İsim tamlamaları tamlayan ve tamlanan eki alırsa birbirini tamamlayan isimler belirtili isim tamlaması olur. Belirtili isim tamlamasında tamlayan eki -in, -ın, -un, -ün olarak kullanılır. Belirtili isim tamlamasında tamlanan eki -ı, -i, -u, -ü olarak kullanılır.  İsim tamlamaları iki ismin uygun eki […]

View On WordPress

[ansiklomedia]

Belirtisiz İsim Tamlaması Nedir? Cümle Örnekleri

Belirtisiz İsim Tamlaması Nedir? Cümle Örnekleri

Bu tamlamada, yalnız tamlanan ek alır. Tamlayan ek almaz, yalın durumdadır. Tamlananı da 3. kişi iyelik ekini alır. Tamlanana gelen bu iyelik eki ünlü ya da ünsüzle biten sözcüklere göre değişik biçimlere girmektedir. Tamlanan ünlü ile biten bir sözcükse -si ve ünlü uyumlarına göre -sı, -su, -sü, ünsüzle biten bir sözcükse -i, -ı, -u, -ü eklerini alır.

“Beşik başlarına asılan nazarlık,…

View On WordPress

#belirtisiz #cümleler #isim #nedir #örnekler #tamlama

[ansiklomedia]

Tam İle Başlayan Kelimeler

Tam İle Başlayan Kelimeler

tam tamamlanabilmek tamamlayabilmek tamim tamlanan tamah tamamlanış tamamlayış tamir tamlayan tamahkâr tamamlanma tamamlayıverme tamirat tamlık tamahkârlık tamamlanmak tamamlayıvermek tamirci tampon tamam tamamlatabilme tamanit tamircilik tamponlama tamamen tamamlatabilmek tambur tamirhane tamponlamak tamamıyla tamamlatma tambura tamkare tamtakır tamamiyet tamamlatmak tamburacı tamlama tamtam tam…

View On WordPress

#başlayan #bulunan #kelimeler #tam