#uitgave | Explore Tumblr Posts and Blogs

jurjenkvanderhoek · 2 months

Text

HOE COMPLEET TE VERDWIJNEN IN DE KUNST VAN EDWIN SMET

De kunst van Edwin Smet duiden is een hachelijke zaak. De abstracte composities geven niet meteen oorzaak en gevolg prijs. Het blijft vaag wat de reden is dat het er is. Toch doe ik een poging. Ik neem de moeite om de beelden in de zorgvuldig afgewerkte uitgave tot me te nemen en er iets in te zoeken, van te vinden. Het boekje is handmatig gebonden in een oplage van slechts 60 genummerde exemplaren. Het touwtje dat de bladen bijeen houdt is met aandacht geknoopt. Met net zoveel concentratie gevlochten als dat het werk erin opgenomen is vervaardigd. Het boekje geeft een klein inzicht in de portfolio van de kunstenaar. Dat inzicht verhaalt in beeld over de thema's precariteit en solidariteit. Onzekerheid en saamhorigheid.

Schildertape is het handelsmerk van Edwin Smet. Niet als grossier in verfmaterialen, maar in de hoedanigheid van kunstenaar. Hij gebruikt het plakband gemaakt van houtpulp en kleefstof niet waar deze oorspronkelijk voor bedoeld is. Hij plakt het niet langs de rand van een venster om het glas te behoeden voor spatten en streken wanneer het kozijn geverfd wordt. Smet is geen huisschilder, hij is kunstschilder. Met de tape beplakt hij zijn werk om het in principe waardeloze materiaal onderdeel te laten zijn van de compositie, het waardevol te maken. In zijn visie heeft het onbelangrijke materiaal betekenis. Voor de huis-, tuin- en keukenschilder is de tape afgerold enkel van waarde bij het verven, zolang maar daarna niet meer en wordt het onbruikbaar weggegooid. Zo niet bij Smet. Het overleeft de kliko nadat het geplakt is, het behoudt een functie. In onder meer het mij voorliggende boekje laat Smet zien hoe de tape door zijn handen geconserveerd is.

In coronatijd bleek het volk solidair. Stond men als homogene groep massaal op tegen het virus. Een klein aantal evenwel sloten zich heterogeen daarvoor uit en af. Want blijken er niet altijd uitzonderingen op de regel te zijn? Terwijl veel deuren gesloten bleven en er weinige nog opengingen, trok men zich schijnbaar gehoorzaam en gedwee terug in de huizen. Op enkele dwarsliggers na. Maar zonder dwarsliggers ontspoort een samenleving, zij houden de maatschappij bij de les ondanks dat ze meestal uit hun nek kletsen. Zonder bielzen onder de rails ontspoort de trein.

Het is niet die solidariteit welke Smet voor ogen heeft in zijn werk, veronderstel ik. Hij werd geïnspireerd door gestapelde tafels en stoelen in het café om de hoek. Werkloos werden deze in de pandemie aan de kant gezet, wachtend op betere openingstijden. Niemand kon er aanschuiven, niets mocht er zijn, geen activiteit, geen plezier. Niets, deuren op slot en lichten uit. Die metafoor van saamhorigheid in de gestapelde meubelstukken was voor Smet reden deze in min of meer abstracte composities te verwerken. De tafel is inspiratie, in het beeld van Smet heeft het nog de functie van dragen en schragen. Evengoed kan ik langs de poten kijken, en als door een poort ziende ontvouwt zich het landschap daar achterliggend. Geen landschap zoals dat zich normaal gesproken voor mijn ogen uitstrekt, maar een onherbergzame omgeving waarin een onheilspellende toekomst opdoemt. Helemaal in stijl van de huidige toestand in de wereld.

Het is zo, zoals het is. De kunstenaar schouwt zijn wereld. Overziet en overdenkt. Geeft commentaar in beelden. Niet meteen wordt het zo opgevat als dat het zich openbaart, maar wie anders kijkt en doorziet zal de boodschap ofwel het verhaal herkennen. In de achterliggende periode van covid bleek de bevolking opeens het Nederlandse volk. Kende de Nederlander geen verschil meer onderling en werden hindernissen geslecht, want het virus overkwam ons allemaal. Maar na die crisis viel alles weer weg en trokken de muren opnieuw op. Werden de oude gewoonten en manieren haastig opgepakt en nagelopen. Edwin Smet zag dit allemaal aan, bezag zijn omgeving en zette daarbij kanttekeningen en voetnoten. Verbeelden zijn schilderijen eerst het samenwerken, het ondersteunen van zwakkeren, dat hij inspireerde op dus de gestapelde tafels in de horeca. Verticale poten die een horizontale dwarsligger ondersteunen. Daarna beeldt hij de onzekere toekomst uit. Een zwart gat zuigt de omgeving naar zich toe. Want de toekomst is onzeker.

De kunstenaar heeft een voorkeur voor de boom als onderwerp in zijn schilderijen. Nadat de tafel uitgebreid is doorgezaagd, zet Smet gedreven een boom op. De tape in het beeld vormt het bos, zetten de stammen en maken de takken. Het is een lawaaiig woud, het hout staat niet netjes in het gelid. Op rijen zoals de Nederlandse bossen zijn aangeplant. Het is in de geest van Smet een wirwar aan laag houtgewas, een sprokkelbos. En veelal verzamelen de dunne stammen zich rond een open plek of een kleine plas. Zag ik tussen de tafelpoten in schemer de morgen gloren, de komende tijd opdoemen, in het bos is de dageraad ongewis. Er ligt een onheilspellende sfeer op de loer tussen de bomen. Spiegelt het hout zich in water, op andere plekken ligt het voor dood aan de voeten van stammen. Hoewel het beeld klaar en helder is, is de sfeer duister en dreigend.

Smet weet die onzekere toekomst, het wankele kompas waarop de wereld koerst, in schimmige composities te duiden. In het acryl en de vernis op doek vergeet ik dat tape is gebruikt voor de afbeelding. Het is de zetting van de schildering, het gebruik van kleurcombinaties, die de sfeer bepalen. Daarover strekken rechte lijnen zich uit. Krommen inkt en houtskool zich in speelse strepen. In het essentiële surrealisme is een werkelijk gevoel weergegeven. De sfeerbeelden drukken onmiskenbaar de actualiteit af en uit. Het is minder een abstracte vormgeving, en meer een gelaagd opgebouwde en schematisch beschouwde realiteit. Waarin een kwetsbaar wegwerpproduct een belangrijk element is geworden. Ik kan beschutting zoeken onder de tafel, veilig beschermd door het blad wanneer de hemel naar beneden komt. Of ik kan me terugtrekken tussen het hout en me concentreren in stilte. Mij beraden op de neergang van de aarde. Filosoferen over opbouw en afbraak, over de afgrond waarnaar wij met zijn allen onderweg zijn. De kunst van Edwin Smet houdt mij dan nog even op de been. In zijn composities kan ik mentaal beschutting vinden. Het werpt een nieuw licht op de zaak wanneer hij voor mij een wereld inricht: een plek om te landen en naar de hemel te reiken. “How to disappear completely”, voor het moment van de beschouwing verdwenen in de tijd van Edwin Smet. Volkomen volledig. Dat is mijn duidng.

Precariteit / Solidariteit. Recent werk 2022-2024. Edwin Smet. Publicatie in eigen beheer uitgegeven. Gelimiteerde editie bij solo-expositie in CaroArtGallery Deventer, februari-maart 2024.

#Edwin Smet #recent werk #schilderijen #kunst #precariteit #solidariteit #schilderstape

2 notes · View notes

devosopmaandag · 2 months

Text

Namen – 'een diepzinnig, hemeltergend, nooit goed uit te leggen onderwerp'

Kooltjes van een dovende dag

Eenden en woerden

Windveer en stapelwolk

Als wilde bijen gonzen in mei

Boeg en spiegel – voorportalen

Iemand als ik - Avonddauw

Dit tot de verbeelding sprekend lijstje komt voor in een negentiende-eeuwse tekst. Het zijn zes van vijfendertig in totaal. Wie de context niet weet, vermoed wel dat elk ervan voor iets groters staat. Namen van kunstwerken, titels van boeken misschien. En dat laatste zijn het dus. Het zijn mogelijke titels voor een verzameling teksten van een dichter.

Kooltjes van een dovende dag: het is donker aan het worden, het vuur is bijna uit, nog een laatste beetje opgloeiend licht. Symbool voor een leven dat op zijn einde loopt?

Eenden en woerden: de wereld keurig opgedeeld, mannen en vrouwen en waar elk voor staat. Woerden zijn in de paartijd wrede dieren, is bekend. Maar de dichter acht de woerden, de mannen dus, min of meer superieur aan vrouwen.

Windveer en stapelwolk: de een breed uitwaaiende ijskristallen in de hoge lucht, amper een wolk te noemen, de ander de wolk zoals kinderen die tekenen. Iets wat maar net vorm en massa heeft, en iets wat extreem vorm heeft en enorm van omvang is.

Als wilde bijen gonzen in mei: bijen die door de warmte van mei tot leven komen, die het volle leven aankondigen, een geluid herinnerd.

Boeg en spiegel – voorportalen: van alle de meest raadselachtige en poëtische. De boeg van een schip dat zich een weg baant door woeste golven én door een kalme spiegelende zee? Een samenvatting van het leven, voorportalen van de dood?

Maar met Iemand als ik – Avonddauw' komt opeens de dichter tevoorschijn en krijgt het Kooltjes van een dovende dag een meer beladen betekenis: de dichter als oude man. Het boek waar de dichter een titel voor zoekt is een bundel met dagboekaantekeningen, bespiegelingen, herinneringen en observaties. Wat te doen met zo'n bont geheel van teksten, in een heel mensenleven ontstaan en bewaard? Vijfendertig mogelijke boektitels noteert hij. De dichter wikt en weegt, want wat te kiezen? “Het is een diepzinnig, hemeltergend, nooit goed uit te leggen onderwerp – namen. Het houdt me al mijn hele leven ten diepste bezig.”.

En dan opeens schiet hem een naam te binnen! “Hun nutteloosheid als wild gewas - een zeker natuuraroma waarvan ik zo graag zou willen dat het uit mijn bladzijden opsteeg - de ondiepe bodem waaruit ze voorkomen - hun verlangen met rust te worden gelaten - hun koppige, dove onwil om vragen te beantwoorden....” Hij denkt aan de jeneverbesboom, en denkt de perfecte titel gevonden te hebben: Jeneverbesjes, zowat

Oh, wat een verrukkelijke titel, dacht ik meteen. Maar uiteindelijk zal de bundel in het Engels - spijtig genoeg - Specimen Days heten. Ik ben blij dat de Nederlandse uitgave een veel betere titel heeft: Oud ben ik, jong ben ik.*

* 'Oud ben ik, jong ben ik ' | Walt Whitman (1819 – 1892) | vertaling René Kurpershoek | uitgeverij Van Oorschot 2019

3 notes · View notes

petermot · 3 months

Text

Vergelijking van de varianten van The Art of Andreas

Toen Sherpa aanvankelijk “The Art of Andreas” aankondigde, werden er 9 (!) varianten in het vooruitzicht gesteld: drie voor de drie talen Frans, Nederlands en Engels. Het ging om een normale editie, een luxe-editie, en een superdeluxe editie. Maar de onderhandelingen tussen de verschillende uitgevers sleepten maar aan. Vooral met de Engelse uitgave verliep het stroef. Uiteindelijk werd…

View On WordPress

#andreas #art book #engels #frans #kunstboek #nederlands #stripverhaal #the art of andreas #vergelijking #versie

2 notes · View notes

ronnydeschepper · 6 months

Text

Het Evangelie volgens de Lukas (26): het Danteske gevoel

Ravenna is geen aantrekkelijke stad. Maar je kunt er wel voor een prikje de Divina Commedia van Dante Alighieri kopen. In boekhandel La Feltrinelli (Via Diaz) heb ik de volledige, geannoteerde uitgave op de kop getikt voor 3,90 euro. Nieuw. In het Italiaans, dat wel. (En daarnaast ook, voor geen prijs, Engelse pockets, van Conan Doyle tot Oscar Wilde en Lewis Carroll). Continue reading Untitled

View On WordPress

#Arthur Conan Doyle #Dante Alighieri #Lewis Carroll #oscar wilde

1 note · View note

astridbeckers · 1 year

Text

'small, green, gold & pink'

'small, green, gold & pink'. My newest blog about one of my tiniest books in an amazing binding with the most impressive pink marbled endpapers. With its 200 years it is in almost perfect condition. And it is tasty, according to the holes of a silverfish. Still… nope… don't wanna take a bite myself.

2 notes · View notes

levisgeekstuff · 1 year

Text

Iron Man

Door het succes van de films uit het Marvel Cinematic Universe is het vandaag de dag nauwelijks denkbaar, maar Iron Man is lange tijd slechts een B-figuur geweest in de comicwereld. Dat is te merken aan het geringe aantal uitgaven van de man van staal in het Nederlands…

Vroege start

Nochtans was Tony Stark er wel vroeg bij in de Lage Landen. Al in 1969 maakt hij zijn opwachting in de legendarische HIP Classics reeks. Daarin wist hij slechts drie deeltjes te vullen, maar toch kreeg hij van uitgeverij Classics de kans met een eigen serie. Voor die eigen series telden ze het aantal nummers dat helden in HIP hadden gekregen en van daar nummerden ze dan verder. Zo is het eerste ‘eigen’ nummer van ‘Ijzerman’ nummer 4 uit 1971. Helaas voor Tony Stark bleef het daar ook bij.

Staalman

Pas in 1983 zouden we Iron Man terugzien onder eigen naam. In de reeksen Marvel Special en Marvel Superhelden probeerde uitgeverij Juniorpress allerlei minder bekende helden uit. Zo kregen ze een beeld van welke personages populair zijn bij het publiek en dus mogelijk een eigen serie verdienen. Ook Iron Man kreeg er zijn kans. Zijn vertaling was intussen trouwens aangepast van Ijzerman naar Staalman.

Helaas bleken deze geen groot succes en zouden we Iron Man buiten enkele (gast-)optredens in andere reeksen zoals de Vergelders niet snel terugzien bij Juniorpress. Wel een bijzondere vermelding waard voor die gastoptredens is Spiderman Extra 17 uit 1987. Daarin krijgen we voor het eerst 'de Iron Man uit de toekomst' te zien.

Heroes Reborn

In 1997 kreeg Iron Man nog eens een eigen uitgave in Marvel Superhelden. Na de ‘Onslaught’ saga hadden een aantal klassieke Marvel-titels onder de noemer ‘Heroes Reborn’ een herstart gekregen met aan het roer grote namen uit de comicwereld. Zo schreef Jim Lee mee aan deze nieuwe Iron Man reeks. Het tekenwerk was helaas niet van zijn hand, wel van Whilce Portacio.

Marvel Cinematic Universe

In 2008 was Juniorpress de rechten op Marvel intussen verloren aan Z-Press. Die laatste zette de lopende Spiderman en X-Mannen (nu wel als X-Men) titels verder, maar probeerde daarnaast enkele beperkte nieuwe zaken.

Eén van die nieuwigheden was de Iron Man Special op magazineformaat. Geen onlogische keuze, want de film Iron Man met Robert Downey Jr liep intussen in de bioscoop. In het magazine werd naast enkele strips dan ook hard ingespeeld op het succes van de film.

Standaard

Zoals je merkt, moest Iron Man het tot nu toe vooral hebben van losse uitgaven en probeersels in overkoepelende titels. Daar zou in 2015 verandering in komen. Standaard Uitgeverij (bekend van Suske & Wiske) had de rechten op Marvel Comics bemachtigd en lanceerde een groot superhelden offensief. Er werden een heleboel nieuwe lopende series gestart met materiaal uit de grote Marvel Now reboot van de Amerikaanse uitgever. Ook Iron Man was dit keer bij de gelukkigen met een eigen titel. De run van schrijver Kieron Gillen en tekenaar Greg Land werd mooi uitgegeven in 9 delen.

In de supermarkt

De meest recente ‘eigen’ Iron Man titel komt uit 2021. Supermarktketen Carrefour lanceerde dat jaar in samenwerking met uitgever Panini een reeks bundels rond verschillende Marvel-helden. Daarin stonden verschillende verhalen uit de jaren 2000. Ook Iron Man kreeg een deeltje op zijn naam, met daarin oa. het geweldige ‘Extremis’ door Warren Ellis (!) en Adi Granov. Een aanrader! 🙌

Gastoptredens

Iron Man moet het dus stellen met een zeer beperkt aantal eigen titels, maar zoals gezegd maakte hij wél zeer regelmatig zijn opwachting in andere titels. Daarin is de rol van Tony Stark soms ook best groot. Denk maar aan Civil War, waar hij samen met Captain America de centrale figuur is.

#Held in de kijker #Standaard #Z Press #Juniorpress #Classics #panini #Iron Man

4 notes · View notes

papermodelsinternational · 1 year

Text

Harry Bebingh schaalde bekende modellen om naar 1:87 om bij zijn treinbaan te passen. We zien o.a. de Koppelpoort in Amersfoort (uitgave Sjoerd Hekking), café De Unie in Rotterdam en het Rietveld Schröderhuis in Utrecht (beide Zeist Bwpl.).

#architectuur

4 notes · View notes

kikiaantbloggen · 1 year

Text

TOP 3 OOIT

Ik ga jullie natuurlijk vertellen over het boek dat ik ga lezen, maar eerst de top 3 beste boeken die ik al heb gelezen. Ik ga de top 3 van mijn jeugd delen en ook de top 3 van de boeken die ik het meest recent heb gelezen.

Laten we beginnen met boeken dat ik heb gelezen toen ik wat jonger was. Toen ik jong was las ik niet echt voor plezier, maar meestal gewoon omdat mijn moeder mij verplichte om een boek te openen. Ook gewoon omdat mijn elektronica werd afgenomen en ik niks beters te doen had dan om een boek te openen. Ik had wel altijd boeken in huis, ik koop altijd boeken op vakantie in Zeeland bij de 'drukkerij'. Het is niet dat ik ook nooit las, er lag altijd wel een boek klaar om gelezen te worden. Eenmaal ik wel in een boek zat kon ik er niet meer uit.

Mijn top 3 Nederlandse boeken die ik heb gelezen in mijn jeugd zijn: 1. Winston - Frauke Scheunemann 2. Het reuzenradmysterie - Siobhan Dowd 3. De verschrikkelijke badmeester - Jozua Douglas

Winston (uitgeverij: De Fontein, uitgave jaar: 2017) is een heel goed boek omdat het verhaal gewoon geniaal is. Het gaat over een meisje en haar kat die op een manier verwisseld zijn van lichaam. Helaas kan ik me niet zo heel goed herinneren over wat het verhaal gaat maar ik weet wel dat ik heel erg genoot van het boek lezen. In het boek heb je ook een paar quotes staan, laat zien dat het niet echt een 'cheesy' klein kinderverhaaltje is. Het speelt zich af in onze 'echte' wereld. Maar natuurlijk ook een beetje in de wereld van de straatkatten.

Het reuzenrad mysterie (uitgeverij van Goor, uitgave jaar: 2017) is echt een super goed detective verhaal. Het gaat over een broer en een zus die hun neef in het grootste reuzenrad zien gaan. Maar hij komt er niet meer uit. Hij is zomaar poef... weg. Wat leuk is in dit boek is dat het om de tijden zich afspeelt. Hier is een voorbeeld:

Je krijgt ook de theorieën van alle personages in het boek. Het volgt dan als (Teds theorie) of (Gloria's theorie). Het is leuk om te zien hoe de theorieën veranderen van de personages door het boek heen. DE PLOT TWIST op het einde is fenomenaal!! Echt jongere ik had dit nooit verwacht.

De verschrikkelijke badmeester (uitgeverij: De Fontein, uitgave jaar: 2012) is geschreven door een indrukwekkende schrijver: Jozua Douglas. Ik ben ervan overtuigd dat ik al zijn boeken heb gelezen. Dit boek is niet perse mijn lievelingsboek van hem. Ik weet wel dat ik dit boek heeeel goed vond. Zijn boeken zijn grappig, spannend, mysterieus en gewoon fijn. Zijn verhalen zijn moeilijke verhalen, maar makkelijk te volgen. Dat is wat het zo fijn maakt om te lezen; zijn boeken hebben een super goede verhaallijn die ja als kind makkelijk kan volgen. Ik zou zo graag deze boeken voor de eerste keer weer lezen.

Tijdens covid ben ik veel meer beginnen te lezen. Door de applicatie TikTok kreeg ik opeens heel veel boek suggesties. Ik heb besloten om boeken niet meer in het Nederlands te gaan lezen maar in het Engels. Het eerste boek dat ik heb gelezen was 'It's kind of a funny story'. Dit was het eerste boek in Engels dat ik heb gelezen (het was niet het makkelijkste boek om te lezen in die tijd). Ik vind het heel leuk om science- fiction te lezen maar ook boeken over psychische aandoeningen. Natuurlijk kan romance ook geen kwaad.

Mijn top 3 recente boeken (young- adult): 1. The Cruel Prince - Holly Black 2. From Lukov with love - Mariana Zapata 3. Dance of Thieves - Mary E. Pearson

The Cruel prince (uitgeverij: Little, Brown Books For Young Readers, uitgave jaar: 2018) is een trilogie - het is een hele goede serie, ik raad alle 3 aan. Persoonlijk vond ik niet dan één boek slechter was dan een ander, ze waren alle drie geweldig! Deze trilogie heb ik gelezen in de zomervakantie en ik kon de boeken niet weg leggen! Dit is een perfect fantasie verhaal in heel andere wereld. Het leuke is dat onze 'echte' wereld er ook in voor komt. Ik voelde heel veel verschillende dingen tijdens deze boeken te lezen. ECHT WAW.

From Lukov with love (uitgeverij: Headline Publishing Group, uitgave jaar: 2018) heb ik in de winter gelezen, dit is perfect met het verhaal omdat het verhaal ook in de winter afspeelt. Als ik terugdenk aan de tijd wanneer ik dit verhaal heb gelezen krijg ik alleen maar comfort gevoelens. Ik ben niet een hele grote fan van romance boeken maar deze was de perfecte slow- burn. De schrijfster is niet voor iedereen, omdat ze op een speciale manier schrijft. Haar boeken zijn heel dik en ze gebruikt heel veel worden zonder iets echt interessant te zeggen. Persoonlijk heb ik daar geen probleem mee. Ik vind het best wel fijn om af en toe zo een boek te lezen.

Ik heb Dance of Thieves (uitgeverij: Square Fish, uitgave jaar: 2019) helaas niet in één keer kunnen lezen, ik ben begonnen met het lezen van dit boek en heb het dan weggelegd en voor een lange tijd laten liggen. Eenmaal ik weer besloot om het boek te openen ben ik weer van start begonnen en heb ik het in één keer uitgelezen. Dit is was natuurlijk ook weer een geweldig fantasie verhaal! Het was moeilijk om te volgen maar het was wel gewoon een heel leuk verhaal.

UPDATE (18.01.23): ik denk net dat ik één van de beste trilogieën heb gelezen. Natuurlijk is 'the cruel prince' super goed, maar ik denk dat de oudere ikke nu met veel meer leeservaring vind ik deze boeken waw!!! Deze schrijfster kan schrijven! Respect! Het is gebaseerd op echte historische gebeurtenissen.

DE HELE SERIE, dat ik dat het niet beter kon HET LAATSTE BOEK! AGH ik kan er niet over komen. ECHT WAW, MEER DAN WAW. Ik huil echt niet bij boeken maar het laatste boek: TRANEN. Dit zijn schitterende boeken. Geen woorden gewoon puur verbazing over hoe goed een boek geschreven kan zijn! Kunnen we ook even een momentje stilte hebben over hoe prachtig de covers van de boeken zijn?

En voilà, hier was mijn top 3 (niet echt maar you get the point;))

3 notes · View notes

maximvandaele · 2 years

Text

Bespreking: De kracht van het nu van Eckhart Tolle

Van De kracht van het nu had ik wel eens gehoord en toen mijn zus een mooie Nederlandse heruitgave van het boek (compleet met gouden letters op de kaft en gouden randjes op de bladzijden) kocht, heb ik het zelf gelezen. Deze uitgave verscheen in 2021 bij uitgeverij AnkhHermes en de citaten en paginanummers in dit artikel komen dan ook uit die uitgave.

De meeste zelfhulpboeken staan bol van uitspraken zoals 'doe dit', 'wees dat', 'probeer dit', 'aanvaard dit', 'verander dat'. Zulke adviezen zijn meestal nutteloos: ze zijn te vaag en in veel gevallen zal je merken dat het dingen zijn die je toch al doet. Heel wat zelfhulpboeken zijn niet veel meer dan boeren- en tegeltjeswijsheden opgesmukt met persoonlijke anekdotes en/of spiritueel taalgebruik. Ten slotte zijn veel zelfhulpboeken contradictorisch omdat ze zowel zelfverbetering als zelfaanvaarding promoten. Dat alles is waarom ik in de regel geen zelfhulpboeken lees.

De kracht van het nu wordt soms als zelfhulp beschouwd, maar lijdt volgens mij veel minder aan de kwaaltjes die ik hierboven opsomde. De kern van de boodschap van dit boek is zo mooi als ze eenvoudig is: wees zoveel mogelijk aanwezig in het hier en het nu, vol overgave, en je zal merken dat het leven alleen maar beter wordt. Dat is 'de kracht van het Nu'. In Tolles woorden:

Zeg altijd ja tegen het huidige moment. Wat kan er zinlozer of absurder zijn dan je innerlijk te verzetten tegen wat er al is? Wat kan er onzinniger zijn dan verzet tegen het leven zelf, dat er nu is en altijd nu blijft? Geef je over aan wat is. Zeg ja tegen het leven, en let er dan eens op hoe het leven plotseling voor je gaat werken, terwijl het je eerder tegenwerkte. (p. 46)

Waarom de kracht van het Nu geen ontkenning van lijden of de waarde van de rede is

Direct zijn er twee zaken in te brengen tegen Tolles pleidooi voor de kracht van het Nu: ten eerste, ontken je daarmee niet dat het huidige moment vaak vreselijk is? Wie wil er 'in het hier en het nu zijn' tijdens een relatiebreuk of direct na het overlijden van een geliefde, bijvoorbeeld? Ten tweede, leidt bewuste aanwezigheid in het hier en het nu niet tot passiviteit, fatalisme en berusting, zowel op persoonlijk als politiek vlak?

Doorheen zijn boek maakt Tolle duidelijk dat aanwezigheid en bewustzijn (dit zijn ongeveer synoniemen in het boek) niet betekenen dat we altijd gelukkig kunnen of moeten zijn. Evenmin zou het moeten leiden tot een soort passieve aanvaarding van elke (persoonlijke of maatschappelijke) situatie. De kracht van het Nu betekent ook niet dat we niets meer kunnen of mogen plannen voor de toekomst, of nooit meer aan het verleden mogen denken.

We kunnen een situatie vreselijk vinden of tegen onrecht strijden en tegelijk toch vol overgave aanwezig zijn in het hier en nu. We kunnen een gebeurtenis uit het verleden herdenken of vooruitblikken op de toekomst, zonder daarom minder aanwezig te zijn in het hier en nu. Immers, zoals Tolle zegt:

Het leven is nu. Er is nooit een tijd geweest waarin je leven niet nu was, en die komt er ook nooit. (p. 59) Er is in het verleden nooit iets gebeurd; het gebeurde in het Nu. In de toekomst gebeurt er niets; toekomstige gebeurtenissen vinden plaats in het Nu. (p. 60)

Herdenking, planning, lijden of nadenken enerzijds en bewuste aanwezigheid in het hier en het nu anderzijds sluiten elkaar niet noodzakelijk uit, hoe gek dat ook moge klinken. Te meer is dit het geval als we aanwezigheid in het hier en nu niet primair cultiveren als noodoplossing, maar als dagdagelijkse praktijk, op aristotelische wijze: "Daarom is het van essentieel belang dat je meer bewustzijn in je leven brengt in gewone situaties, wanneer alles min of meer gladjes verloopt" (p. 83), schrijft Tolle. Wanneer het later slecht gaat, kunnen we er dankzij een geoefende kracht van het Nu beter mee leven.

Wat is tijd?

Tijd is fenomenologisch gezien een raar beest. Je kan tijd niet zien, ruiken, horen, proeven of vastgrijpen. Hoe weten we dan hoe laat het is, of hoeveel tijd er verstreken is? Enerzijds kunnen we kijken naar de klok, anderzijds door gewoon de ervaring dat de wereld geen stilstaand beeld is, dat dingen bewegen en de tijd dus vooruit aan het gaan moet zijn.

Maar wat is dan het verschil tussen beweging (van de klok en andere dingen) waarnemen en tijd waarnemen? Misschien zijn tijd en beweging wel hetzelfde, zoals uitspraken zoals 'de tijd vliegt voorbij' doen vermoeden. Waarom maken we dan nog een onderscheid tussen tijd en beweging? Dit is vooral omdat het praktisch noodzakelijk is: we hebben 'kloktijd' (zoals Tolle het noemt) nodig om te kunnen plannen. Daarom hebben we kalenders, klokken en concepten zoals seconde, minuut, uur, dag, maand, jaar.

Maar het verschil tussen tijd en beweging bestaat toch alleen in onze gedachten, niet in onze ervaring van het nu. Zoals het verschil tussen een roos en een mooie roos alleen in onze gedachten bestaat ('beauty is in the eye of the beholder'), zo is het verschil tussen tijd en beweging slechts denkbeeldig. In zekere zin zien we gewoon beweging en denken we daar dan over dat dit tijd is. Dit is geen probleem, net zoals de ervaring van schoonheid niet problematisch is - integendeel. Het wordt pas problematisch als onze gedachten over de tijd, gedachten over verleden of toekomst (of andere piekergedachten) de aanwezigheid in het hier en het nu in de weg staan.

Waarom is het zo moeilijk om hier en nu aanwezig te zijn? Waarom is het zo moeilijk te stoppen met piekeren?

Ooit hoorde ik van iemand (ik denk Jean-Paul Van Bendegem, maar ben niet zeker) dat religie zoals een mes is: je kan er groenten mee snijden en broodjes mee smeren, maar je kan er ook mensen mee neersteken. Zo het voor religie is, zo ook voor het verstand. Onze cognitieve capaciteiten hebben cultuur, technologie en een rijk innerlijk leven mogelijk gemaakt, maar ze kunnen ook onze ergste vijand zijn. Het verstand, het denken is namelijk volgens Tolle een van de voornaamste obstakels die een bewuste aanwezigheid in het hier en het nu in de weg staan.

Nu weet iedereen wel dat piekeren onaangenaam is en vermijden we het liefst, maar niet altijd beseffen we dat piekeren zelfversterkend is. Zoals een hamer zichzelf niet kan kapot slaan, of een borstel zichzelf niet kan schoonvegen, zo ook kan het (piekerende) verstand zichzelf niet doen stoppen met denken. Integendeel: wie echt aanwezig is in het hier en het nu, denkt gewoon niet. Zo simpel, zo magisch is het!

Heel vaak spreekt Tolle zich uit tegen wat hij 'identificatie met het verstand' noemt: dat is wat er gebeurt wanneer mensen zich onvoldoende bewust zijn van het feit dat ze hun gedachten niet zijn. Door in te zien dat je je gedachten wel hebt, maar ze niet bent ('de denker waarnemen', zegt Tolle) wordt bewuste aanwezigheid in het hier en het nu mogelijk. Het denken is dus een gereedschap, en net zoals elk gereedschap moeten we het voor de juiste doeleinden gebruiken.

Hoe kan je dan wél bewust aanwezig in het hier en het nu worden?

Er zijn zovele manieren, maar een van de meest toegankelijke is uiteraard dat wat door meditatie getraind wordt: gewoon met al je zintuigen je omgeving en je lichaam bewust waarnemen. Soms wordt dit mindfulness genoemd, maar Tolle vermijdt die term bewust: in een video zegt hij als grapje dat dit de indruk wekt dat je je geest (mind) vol (full) zou moeten proppen, terwijl het tegendeel het geval is: bewuste aanwezigheid betekent een volledig receptieve, ontvankelijk-ontvangende en dus 'lege' geest hebben. Dat is waar Meester Eckhart (naar wie Tolle zich vernoemd heeft) al over schreef in de dertiende eeuw:

Maagd betekent zoveel als: een mens die vrij is van alle aangeleerde voorstellingen, zo vrij en leeg als hij was toen hij nog niet was. […] [Een maagd], vrij en niet aan eigenbelang gebonden, is aldoor God even nabij als zichzelf. (bron: Over God wil ik zwijgen pagina's 93 en 95).

In zoverre we er niet verslaafd aan zijn, en in zoverre we ze bewust in het hier en het nu doen, kunnen aangename activiteiten (zoals sociaal contact, wandelen, fietsen of andere buitenactiviteiten, kunst ervaren en creëren, lezen, ja zelfs eten en drinken, tv-kijken, gamen of ander entertainment) ook toegang geven tot de kracht van het Nu.

Bewuste aanwezigheid als manier van leven

De kracht van het nu is geen trucje, wondermiddel of de zoveelste wellnessmethode bovenop yoga, acupunctuur, klankschalen, tarotkaarten of magische edelstenen. Het is een basishouding, iets dat constant beoefend en geoefend kan worden. Het is een basishouding die een goed leven mogelijk maakt. Leef deze basishouding zoveel als je maar kan!

Woorden zijn slechts wegwijzers

Tolles boek heeft niet echt een heel duidelijke structuur, en hij is niet altijd even consequent in het gebruik van verschillende termen. Op zich is dat ook niet zo erg, zolang de boodschap maar duidelijk wordt. Woorden zijn namelijk slechts wegwijzers naar een betekenis, daarom schrijft Tolle herhaaldelijk in het boek zinnen zoals: "Hecht je niet aan woorden. Het zijn maar stapstenen die je zo snel mogelijk achter moet laten." (p. 21) Als andere woorden dan die uit het boek beter werken voor jou, dan moet je die woorden gebruiken.

Het boek is opgebouwd in vraag-en-antwoordvorm, maar het is geen catechese: eerder is het een filosofische dialoog tussen Tolle en een denkbeeldige gesprekspartner. Mooi toch, hoe Tolle de eeuwenoude filosofische stijlvorm van de dialoog nieuw leven in blaast. Hij verwijst ook regelmatig naar spirituele leiders zoals Jezus, Boeddha of zenmeesters. Voor wie een beetje vertrouwd is met stoïcisme, epicurisme, platonisme, boeddhisme, taoïsme en/of mystieke tradities, komen Tolles uitspraken vertrouwd over. Zijn grote bijdrage is dat hij erin slaagt een mooie en toegankelijke synthese te brengen van deze filosofieën, met uiteraard de bewuste aanwezigheid in het hier en nu als centrale thema.

Tolle heeft trekjes van een goeroe, maar hij is er geen: "Ook moet je niet afhankelijk worden van een leraar of meester, behalve tijdens de overgangsperiode, wanneer je de betekenis en beoefening van aanwezigheid leert", schrijft hij. (p. 111)

Zijn en de kracht van het Nu

Tolle koppelt aan zijn betoog duidelijk ook een heel spiritueel, mystiek aspect. Door de aard van het onderwerp is dit misschien het moeilijkst om over te praten of schrijven. Hoe ik dit begrijp is dat de ervaring 'op te gaan' in de wereld, in het moment, in het nu (Tolle spreekt vaak van 'het Zijn') een gevolg is van bewuste aanwezigheid in het hier en het nu. "Als je aanwezig bent, als je met je aandacht helemaal en heel intens gericht bent op het Nu, kun je Zijn voelen" (p. 25).

Wanneer dat gebeurt, kunnen we meer dan ooit tevoren liefde (in al haar vormen) geven en krijgen: "Liefde is geen poort, het is wat door de poort deze wereld binnenkomt." (p. 138) Zo'n liefdevol persoon kan niets dan goed willen voor de wereld. Zij is wat boeddhisten een bodhisattva zouden noemen, een wezen op weg naar verlichting.

Creativiteit en de kracht van het Nu

Zoals hoger gezegd kan men pas echt in het hier en nu aanwezig zijn door niet te denken. Het is ook wanneer men niet denkt, dat creativiteit kan bloeien. Aldus is een levendige creativiteit nog een effect van de kracht van het nu. Tolle schrijft hierover:

Wanneer je een antwoord, een oplossing of een creatief idee nodig hebt, moet je even ophouden met denken door je op je innerlijke energieveld te concentreren. Word je bewust van de stilte. Als je daarna het denken hervat, is het fris en creatief. (p. 130)

Kritiek: cultuurpessimisme en ecologistisch pessimisme

Ondanks de grote kracht van de boodschap van dit boek, waren er toch twee aspecten die ik nogal storend vond.

Het eerste is Tolles neiging naar cultuurpessimisme. Hoewel hij de verwezenlijkingen van de rede niet ontkent, loopt hij niet bepaald hoog op met de toestand van de wereld. Zo schrijft hij onder andere:

Bij veel mensen, evenals in de meeste van de politieke en economische structuren en het grootste deel van de media, is het oude bewustzijn nog zeer sterk aanwezig. (p. 14)

Deze wereld is een afspiegeling van de steeds verder gaande versplintering van het verstand. (p. 27)

Geen enkele vroegere beschaving heeft ooit zoveel lelijkheid voortgebracht (p. 104).

Dat is vreemd, want eigenlijk ging het nog nooit zo goed met de wereld op verschillende vlakken, waaronder materiële welvaart en afwezigheid van geweld. Nu lijkt Tolle dit wel enigszins te nuanceren in een voorwoord (uit 2015) voor zijn boek Een nieuwe aarde, waar hij beseft dat deze negatieve beeldvorming een illusie is die onder meer door de media ontstaat:

Als we uitsluitend afgaan op de informatie die we dagelijks via nieuwsrubrieken en de mainstream media krijgen voorgeschoteld en we de balans opmaken van de toestand in de wereld in dit nieuwe millennium, dan is die verbijsterend negatief. […] Er gebeurt veel positiefs dat niet als nieuwswaardig wordt beschouwd maar dat in feite van veel grotere betekenis is dan al die dingen die iedere dag vanuit onbewustheid worden gedaan.

Een tweede negatieve aspect vond ik Tolles neiging naar wat ik 'ecologistisch pessimisme' noem. Dat is mijn naam voor de (impliciete) opvatting dat de mens slecht is en de natuur goed, zoals beschreven door Maarten Boudry in zijn boek Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat. Zoals zovele new age auteurs maakt Tolle zich herhaaldelijk schuldig aan deze bizarre, onzinnige tegenstelling. Zo schrijft hij:

Geen andere levensvorm op deze planeet kent negativiteit, alleen de mens. Er is ook geen andere levensvorm die zoveel geweld en vergif uitstort over de aarde die hem voedt. (p. 185-86)

De mensen doen [lijden] zichzelf en elkaar aan, ook door bepaalde verdedigingsmaatregelen die de aarde als organisme neemt om zich te beschermen tegen de aanvallen van de menselijke waanzin. (p. 219)

Dit slaat natuurlijk nergens op, en dit voor verschillende redenen. Wat er bedoeld wordt met de uitspraak dat "geen enkele andere levensvorm zoveel geweld en vergif uitstort over de aarde die hem voedt" is niet duidelijk, maar in ieder geval is de mens uiteraard niet de enige soort die gewelddadig kan zijn of zelfs de enige soort die een grote impact kan hebben op klimaat en ecosystemen. Sterker nog, hoewel ze inderdaad geen oorlogen voeren, kunnen niet-menselijke dieren vaak veel wreder zijn naar soortgenoten en andere dieren. Iedere katteneigenaar die zijn kat al heeft zien 'spelen' met een muis, weet dit.

Fundamenteler is niet alleen het morele oordeel (natuur = goed, mens = slecht) problematisch, maar het hele onderscheid natuur-mens tout court. Is de mens 'onnatuurlijk'? De mens is een diersoort als alle andere, daarom is hij even natuurlijk als alle andere organismen. Je kan dus niet negatief doen over de mens zonder daarmee ook negatief te doen over de natuur of omgekeerd. De mens maakt deel uit van de natuur en bijgevolg is hij ook natuur.

Het problematische onderscheid natuur-mens (of natuur-cultuur, zo je wil) komt ook tot uiting wanneer Tolle plots in het midden van het boek een merkwaardig esthetisch oordeel uitspreekt. Hij zegt:

Omdat de wereld waarin wij in leven [sic] zo vergaand door het denken wordt beheerst, is het grootste deel van de moderne kunst, architectuur, muziek en literatuur verstoken van schoonheid, van innerlijke essentie. Er zijn maar een paar uitzonderingen. De reden hiervoor is dat de mensen die al deze dingen maken, zich zelfs niet een moment lang van hun verstand kunnen bevrijden. […] Het aan zichzelf overgelaten verstand maakt monstruositeiten, en niet alleen in kunstgalerieën. Kijk maar eens naar onze stedelijke landschappen en naar industrieterreinen. Geen enkele vroegere beschaving heeft ooit zoveel lelijkheid voortgebracht. (p. 104)

Welke "moderne kunst, architectuur, muziek en literatuur" er precies zo lelijk is, leren we hier niet echt uit. In een interview verklaarde Tolle wel dat hij niet hoog oploopt met de meeste hedendaagse popmuziek of met conceptuele kunst. Dat is een mening waar ik het mee eens ben.

Maar ook als het waar is dat er nog nooit zoveel lelijkheid was als vandaag, dan vergeet Tolle te zeggen dat er misschien ook nog nooit zoveel schoonheid was als vandaag. Niet alleen worden er nog altijd vele mooie kunstwerken gemaakt (in absolute aantallen waarschijnlijk meer dan vroeger, simpelweg omdat er veel meer mensen en dus veel meer kunstenaars zijn). Ook als we ons bevrijden van wat ik esthetisch ecocentrisme noem (natuur = mooi, mens = lelijk), wordt de wereld nóg mooier. Tolle beaamt de gangbare indruk dat industriële gebouwen en hedendaagse architectuur lelijk zijn en gelijk staan aan landschapsvervuiling. Je ziet dat oordeel ook tot uiting komen wanneer het argument dat het 'landschapsvervuiling' is, gebruikt wordt in protest tegen de komst van nieuwe windmolens (die ons ironisch genoeg zogezegd zouden moeten redden van al het 'slechte' dat de mens de natuur zou aandoen).

Ik wil dit esthetisch ecocentrisme radicaal in vraag stellen. Bij het aanzien van een grote windmolen, imposante fabriek of reusachtig flatgebouw kan ik soms evenveel schoonheid ervaren als wanneer ik oog in oog sta met de zee, een berg of een bos. Hoe mooi is het niet dat de mens zo'n gigantische, complexe structuren kan bouwen die dan nog eens honderden of zelfs duizenden mensen kunnen helpen voorzien in hun behoeften!

Dat betekent natuurlijk niet dat we fabrieken, appartementen of snelwegen moeten bouwen op natuurgebieden (of omgekeerd, steden slopen om terug plaats te maken voor 'de natuur'). Er circuleert op sociale media een grap waarbij er een machtige bergketen wordt getoond met daarover een tekst zoals: 'wat jammer dat hier nog geen Walmart of McDonald's gebouwd is'. Evenmin wil ik hier zeggen dat ik het niet erg zou vinden als historische stadskernen vernietigd werden om plaats te maken voor winkelcentra, moderne hoogbouw en industrie- en handelsdistricten. Het punt is dat zowel natuur als cultuur (en alle tussenvormen) hun plaats hebben. Het een is niet noodzakelijk mooier of beter dan het andere.

Radicale aanwezigheid

Ik vond het merkwaardig dat Tolle, ondanks zijn spirituele wijsheid en ervaring, er kennelijk niet in slaagt om voorbij de valse tegenstelling mens = slecht/lelijk, natuur = goed/mooi te kijken. Het is aan ons, de lezers, om Tolles eigen inzichten nog radicaler door te trekken. Zo zullen we inzien dat schoonheid overal kan inzitten, mits voldoende bewuste aanwezigheid. Zo zullen we inzien dat de wereld de goede kant op gaat, mits voldoende bewuste aanwezigheid (in tegenstelling tot een onbewuste, onkritische opname van het nieuws en allerlei misleide intuïties over de toestand van de wereld).

Op een gegeven moment doet Tolle in het boek een aantal zeer bizarre en ongeloofwaardige uitspraken over menstruatie. Op sommige lezers komt het boek neerbuigend over, al is dat volgens mij omdat ze te sterk identificeren met de (denkbeeldige, symbolische) figuur die aan Tolle vragen stelt. En zo zijn er nog wel een aantal twijfelachtige aspecten aan dit boek.

Je zal echter pas het meest uit het boek kunnen halen als je probeert voorbij deze kleine kantjes te kijken. Kritiek neemt niet weg dat De kracht van het Nu een prachtig boek is met een sterke en wijze boodschap. Een aanrader voor iedereen.

Lees dit boek en zie wat het met je doet!

Een bloemlezing:

De reden waarom sommige mensen zo van gevaarlijke activiteiten houden, zoals bergbeklimmen, autoracen en dat soort dingen, is dat ze, ook al zijn ze zich dat niet bewust, daardoor gedwongen worden in het Nu te leven; die intens levendige toestand waarin je verlost bent van tijd, problemen, denken en de last van de persoonlijkheid. Als je ook maar een moment uit het Nu wegglipt, kan dat de dood betekenen. Helaas worden deze mensen afhankelijk van een bepaalde activiteit om in die toestand te kunnen verkeren. Maar je hoeft de noordwand van de Eiger [een 3967 meter hoge berg in Zwitserland] niet te beklimmen. Je kunt die toestand op dit moment betreden. (p. 61)

De wereld ontstaat als het bewustzijn gestalten en vormen aanneemt, gedachtevormen en materiële vormen. Kijk eens naar de miljoenen levensvormen die alleen al voorkomen op de aarde, ter zee, ter land en in de lucht. En elke levensvorm wordt miljoenen keren vermenigvuldigd. Met welk doel? Is iemand een spel aan het spelen, een spel met vormen? Dat vroegen de oude zieners uit India zich af. Zij zagen de wereld als lila, een soort goddelijk spel dat God aan het spelen is. Het hoeft geen betoog dat de afzonderlijke levensvormen in dit spel niet erg belangrijk zijn. […] Is dat tragisch of wreed? […] [Het] is alleen tragisch omdat je een afzonderlijk zelf projecteerde waar er geen is. Je was getuige van een onderdeel van een dynamisch proces, een moleculaire dans, en daar maakte je een afzonderlijke identiteit van. (p. 105-106)

Ik heb met verschillende zenmeesters samengewoond; allemaal katten! (p. 186) Ken je het verhaal van Banzan? Voor hij een groot zenmeester werd, streefde hij jarenlang naar de verlichting, die hem echter steeds weer ontging. Maar toen hij op een dag op de markt liep, hoorde hij een gesprek tussen een slager en een klant. 'Geef me het beste stuk vlees dat je hebt', zei de klant. Waarop de slager antwoordde: 'Elk stuk vlees dat hier ligt, is het beste. Er ligt geen stuk vlees bij dat niet het beste is.' Toen hij deze woorden hoorde, werd Banzan verlicht. Ik zie aan je dat je een verklaring verwacht. Als je aanvaardt wat is, wordt elk stuk vlees - elk moment - het beste. Dat is verlichting. (p. 190)

De foto's in dit artikel zijn natuurfoto's die Eckhart Tolle zelf maakte met zijn gsm. Bron: dit artikel.

#Eckhart Tolle #The Power of Now #De kracht van het nu

3 notes · View notes

gerbie7 · 4 hours

Text

Hard Gras 152. Vleugels krijgen

Sinds het allereerste nummer in 1994 lees ik Hard Gras. Sinds ik blog, zelfs al voordat het woord bloggen was uitgevonden, in 2000 schrijf ik stukjes over elk boek dat ik lees. Dat betekent dat ik al zo’n 130 keer heb verteld wat ik vind van een editie. Het wordt steeds lastiger. Want ook al vermaak ik me elke keer dat ik weer een uitgave uit het plastic haal, om steeds te verwoorden dat je…

View On WordPress

#boeken #boeken 2023 #boekrecensie #Hard Gras #lezen #themaweek

0 notes

rotterdamvanalles · 17 hours

Text

Popartiest Jimi Hendrix op de Hippy Happy beurs voor jongeren in Ahoy', 10 november 1967.

Uit het Vrije Volk van 11 november 1967:

(Van een onzer verslaggevers) De 150 man sterke knokploeg van Jacques Senf en de dranghekken die op verzoek van de directie van de Ahoy'-hal geplaatst waren bleken een kostbare en vooral vrij nutteloze uitgave geweest te zijn voor de organisatoren van de tienerbeurs Hippy Happy. Dat was gisteravond duidelijk tijdens het optreden van Jimi Hendrix, de grote attractie van deze beurs. Ruim 2500 tieners waren gekomen maar het bleef rustig, al was het publiek naar Rotterdamse maatstaven hoogst enthousiast. Maar Jimi Hendrix bracht dan ook een show die om kwart voor tien begon na een onopvallend optreden van Thé Motions en die pas om elf uur, een half uur te laat, afgelopen was. Zoveel indruk maakte hij dat een kleine groep hippies het te kwaad kregen en in trance half ontkleed een hippydans lieten zien die er zijn mocht. Nummers als Hey Joe, The wind cries Mary, Stone free, A man of depression en foefjes zoals het met tanden gitaar spelen of de gitaar tijdens het spelen in de nek leggen waren net die dingen die men van hem verwachtte. En hij heeft niemand teleurgesteld.

De fotograaf is Ary Groeneveld en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt via delpher.nl uit het Vrije Volk van 11 november 1967.

0 notes

jurjenkvanderhoek · 10 months

Text

HANNEKE FRANCKEN TEKENT ZICH EEN NIEUWE WERELD

In haar mysterieuze tekeningen voegt Hanneke Francken ongelijksoortige zaken samen zodat er nieuwe samenstellingen ontstaan. Het lijken verschillende onderdelen uit de natuur te zijn, samengebracht als een collage. Geknipt en geplakt. Landschapselementen die nooit met elkaar in samenhang waren of ooit hadden kunnen zijn. Francken verstrengelt deze, vlecht aaneen en weeft ineen. Er ontstaan nieuwe werelden, andere omgevingen. Het boek “Intertwine”, een uitgave in eigen beheer met teksten van Arno Kramer, Diana Wind en Patty Wageman, is een kaartenmap om die werelden gewaar te worden. Een reisgids om ontdekkingen te doen. In de getoonde tekeningen kan ik zoeken en vinden, kijken en zien. Er is echter niets verborgen, alles is helder en klaar in beeld gebracht. Het is een positieve wirwar, waarbij de ogen de kost krijgen. Hongerig sla ik het boek open en laaf mij aan deze overvloed aan lijnen, vlakken en kleuren.

Hanneke Francken heeft de natuur als inspiratiebron, als basis voor haar werk, als uitvalsbasis om te scheppen. Want dat is wat ze doet, scheppen. Onwezenlijke omgevingen bestaansrecht geven. Nieuwe natuur creëren. Niet voor handen zijnde samenstellingen grijpbaar maken. Alle elementen die existeren samenbrengen en er een vernieuwd inzicht mee tekenen. Als het ware de natuur ofwel de zichtbare werkelijkheid recyclen. Hergebruiken in een ander beeldend leven. De reïncarnatie van de oorspronkelijkheid.

Met de natuur als uitgangspunt neemt Francken geen genoegen alleen de werkelijkheid te reproduceren, na te maken, in beeld te brengen. Ze streeft geen perfecte nabootsing van de wereld om zich heen na. “Zij tekent als het ware een ander leven in het werk”, lees ik in de inleidende tekst van tekenaar, curator en dichter Arno Kramer. “Zij speelt op een evidente manier met drama, met het bovennatuurlijke en misschien met het esoterische en religieuze, zonder larmoyant te worden.” Het boek toont ouder werk en meer recente tekeningen van Hanneke Francken. De vroege werken hebben nog de mens in alle oorspronkelijke naaktheid als onderwerp. De menselijke figuur wringt zich in alle bochten om zich te verwonderen over de natuur. Niet om er de baas over te spelen, maar één te zijn met en er opgaan in. Tekeningen waarin kleurpotloden in de doos blijven, in grijzen is de werkelijkheid eer aan gedaan.

Dan in het weergeven van gestorven dieren komt er kleur in de flora rond de fauna. Door de bloemen en planten levend te kleuren is de fazant en is het konijn echt levenloos. Zo dood als een pier. Tekeningen die qua onderwerp niet oogstrelend zijn, echter de manier waarop Francken deze dode werkelijkheid tot leven brengt is onnavolgbaar. De ondergrond is nog helder wit, het wit van de drager. Maar dan krijgt ook het papier kleur en stap ik echt een andere wereld binnen. De harde realiteit wordt ingewisseld voor een onwezenlijke zachtheid. Het onderwerp is nog even meelijwekkend, maar gevat in een legendarische onderwereld. Legendarisch als in fabelachtig, wonderlijk en verbazingwekkend. De onderwereld omdat het beeld duister is, geheimzinnig en onverklaarbaar.

Hanneke Francken maakt cryptische tekeningen. De waarheid verbergt zich in raadselachtige samenstellingen. Want de dierfiguren gaan zich min of meer verbergen in de vegetatie. “Zij gaan soms op in de duizeligmakende hoeveelheid lijnen en het is de vraag of er nog een voorgrond en een achtergrond bestaan”, schrijft Arno Kramer. “De lijnen zijn zo gevarieerd en zo gevoelig en ook intuïtief getekend, dat ze nooit van te voren zo bedacht kunnen zijn.” En Kramer besluit zijn betoog met “De tekeningen van Hanneke Francken hoeven niet begrepen te worden, ze moeten beleefd worden, je kunt er in dwalen, je kunt er zelfs in verdwijnen.” En inderdaad raak ik mezelf kwijt in de meest recente, intertwine, composities. Denk ik een rotspartij met mos begroeid te zien, kan zich daar zomaar een vogelbeest uit los maken. Meerdere keren moet ik mijn blik over het getekende laten gaan, mijn ogen goed de kost geven in en aan de voorgeschotelde composities, om de ware aard ervan te doorzien.

Francken fantaseert vanuit de werkelijkheid cellen, organismen, gevogelte, wild en vegetatie. Zoals de schepper de aarde construeerde. Het afpellen van de werkelijkheid, noemt directeur Stichting Oude Groninger Kerken Patty Wageman dat. Tot je op dat deel van de evolutie stuit waar het allemaal begon. “Op zoek naar de oorsprong om er vervolgens een nieuw begin aan toe te voegen.” Door mythologie, natuur, evolutie en eeuwigheid vloeien dieren en planten tot onwerkelijke sferen samen. In deze werken doet zich veel voor, er staat van alles te gebeuren. Iedere vierkante centimeter is benut om de beschouwer te dwingen geconcentreerd te kijken. De aandacht te vestigen op de dynamiek van de slingerende lijnen en de in elkaar grijpende elementen. De natuur heeft de overhand in de tekeningen. Knoestige bomen, bebladerd geschubde stammen, sprietende takken, een bast als een prentenboek. Daaromheen verwaaien twijgen en loof, de blik laat zich stroomlijnen in deze wildernis. Werken waarin Francken zich zichtbaar zorgen maakt over de toekomst van ons bestaan. “Zij beweegt zich in haar werk tussen wat vanzelfsprekend was, de levenscyclus”, schrijft curator hedendaagse kunst Museum Rijswijk Diana Wind, “naar nieuwe mogelijkheden, microben en andere eencellige wezens, tot geen invulling weten van wat gaat komen, de lege plekken in haar tekeningen.”

“Het is een weelderig en bewegend spel van kleur en lijn dat als resultaat een attractieve manifestatie heeft. Begeeft de blik zich op korte afstand langs de getrokken lijnen, de afgebakende velden, dan merk ik tussen de veelvormige vegetatie weleens een addertje onder het gras, kijk ik niet zelden de kat uit de boom en vind ik soms een vreemde eend in de bijt. Kortom er beweegt zich meer tussen deze hemel en aarde van Hanneke Francken”, schreef ik geboeid door haar werk bij de tentoonstelling Synthese vorig jaar in Galerie Getekend in Heerenveen.

Gefascineerd door de cyclus van het leven laat Francken een nieuwe wereld ontstaan in haar werken. Ze illustreert haar fascinatie in een rijke schepping van samenvloeiende planten en dieren, met incidenteel in de achtergrond een teken van menselijke activiteit. Maar vooral draait het in haar werk om die eerste dagen van het scheppingsverhaal, om het creëren van een synthese van waaruit nieuw leven ontstaat. Het nieuwe landschap is een visioen, een voorspelling van een apocalyptische toekomst, een nieuw begin.

“Tekenen is voor Hanneke Francken een manier om beeldend te schrijven”, schrijft Patty Wageman. “Een tekening moet in haar ogen bruisen, energie uitstralen en beweging laten zien. Het moet dynamisch zijn en het statische van het vlak overstijgen. (…) Met haar cycli probeert ze de kijker bewust te maken van de wereld om ons heen, van wat de aarde met ons doet en wij met de aarde.”

De in het boek opgenomen en door de tekeningen gestrooide gedichten zijn even mysterieus als de tekeningen dat in eerste beschouwing zijn. De beelden vergen het om lang naar te kijken, erin te duiken als het ware. De poëzie heeft een lange adem nodig om de woorden te laten indalen. Ik citeer: “Onder golven duiken - Niemand weet als niemand ziet het gezicht wat in het grafiet verdwijnt. / In de weerspiegeling is zij niet opgehouden met bestaan / slechts klanken die terugkeren, soms in wankel evenwicht. / / Als je schrijft: dat er geen ik meer is, of niet meer dezelfde ik, / legt zij afstanden af, zodat het oog niet went aan de verdwijning.”

Intertwine. Tekeningen en gedichten Hanneke Francken. Teksten Arno Kramer, Diana Wind, Patty Wageman. Oplage 150 exemplaren. Uitgave in eigen beheer, oktober 2022.

#Hanneke Francken #Intertwine #tekeningen #drawings #kunst #boekbespreking

2 notes · View notes