histoday - Tumblr blog

histoday · 6 years

Text

Blackface Matters even in Orange Country

The Dutch are a colorful people, They are well known for being open minded and free, of which the Red Light District and abundant white lines and little green bags of Amsterdam are clear examples. Their remarkable appreciation of different colors might be a valuable lesson for America as well.

On the one hand, many Dutch professional athletes and their fans have recently decided to dress in orange as a clear sign of appreciation of the 45th President of the United States. There is a big party held every year with many people wearing orange and singing a song called ‘Orange On Top’, or OOT, the Dutch rendition of MAGA.

On the other hand there are more and more people sympathizing with what Donald Trump would call an anti American terrorist organization: Black Lives Matter. Although noone has ever been shot in Holland in its entire history (at least noone that didn’t deserve it), many Dutch people seem concerned about blacks being the victim of police brutality in the States. To show their support, they all paint their faces black.

The so called “Zwarte Pieten” (Black Petes) go to schools and sport clubs to teach children about the importance of black lives, or in fact any life, except that of unborn children. “Black Pete is as Dutch as liberal politics and abortion”, says one spokesperson. The claim that Black Pete, who dresses like a 17th century page and has exaggerated thick lips and curly hair, is a racist symbol of slavery, he resolutely calls ‘fake news’.

To prove his point, he mentions the fact that the Black Petes are always accompanied by a senile old man some call Sinterklaas. This man is not the white man in charge of black slaves, as some people claim he is, but an illustration of how demographic changes will make it inevitable that our children in the future will be taken care of by nursing staff of every possible color.

The way these two opposing views are reconciled might bet he way forward for divided America, because surprisingly the same people that dress up as Black Pete are very likely to wear orange at other occasions. Tolerance still prevails in Holland.

#blm #blackface #us #trump #zwarte piet #sinterklaas #nederland #Verenigde Staten #racisme #pietendiscussie #oranje

9 notes · View notes

histoday · 7 years

Text

Mexicaanse parades, Schotse ruiten en Hollandse Pieten: the Invention of Tradition

Hoe oud is de Schotse ruit? Het geweven patroon, waarvan de kleuren en lijnen trotse symbolen zijn van de clans van de Hooglanden? De oeroude traditie, verbonden aan mythische personen als William Wallace en Robert the Bruce, aan de doedelzak, aan whisky, aan het Britse leger en daarmee aan de militaire traditie van de Verenigde Staten en Australië? Een symbool dat net zo oud is als de Franse lelie of de Hollandse tulp?

Het antwoord zal u verbazen: de Schotse ruit als onderscheidend symbool van de clans stamt uit 1842. Het is een verzinsel van de gebroeders Allen, die nota bene uit Wales kwamen. Onder de naam Stuart publiceerden zij in 1842 in Edinburgh het Vestiarium Scoticum, een overzicht van de ‘clan tartans’, de Schotse ruiten die, zo suggereerden de auteurs, al eeuwenlang verbonden waren aan specifieke clans.

Hun boek was echter een verzinsel, een vervalsing zelfs. De gebroeders Allen werden al in hun eigen tijd ontmaskerd, en tegenwoordig wordt de Vestiarium Scoticum door historici beschouwd als een van de meest controversiële cultuurhistorische werken in de geschiedenis. Desondanks is hun idee algemeen geaccepteerd geworden: Schotse clans identificeren zich tot op de dag van vandaag met bepaalde tartans, die door de gebroeders Allen uit hun duimen werden gezogen.

De ‘traditie’ van de Schotse ruit is een schoolvoorbeeld van een bedachte traditie. De eminente Britse historicus Eric Hobsbawm gebruikte de ruit als belangrijk voorbeeld van een neptraditie in zijn boek The Invention of Tradition uit 1983. Volgens Hobsbawm was het niet verwonderlijk dat de clans de verzonnen traditie omarmden, omdat een dergelijk symbool, nep of niet, hoe dan ook zeer krachtig is. De clans waren blij met het oeroude, typisch Schotse imago dat ze zich konden aanmeten, hoewel daar wel het een en ander op aan te merken was.

‘Invented Traditions’ zijn een typisch 19e-eeuws fenomeen. In die eeuw vierde het nationalisme hoogtij. Overal in Europa nam de aandacht voor de taal, cultuur en geschiedenis van het eigen volk sterk toe. De natiestaat werd de norm, en de politieke en culturele elites zochten de legitimiteit daarvan in het verre verleden. Het eigen land moest bestuurd worden door het eigen volk, van vreemde smetten vrij. Slowaken moesten de baas zijn in Slowakije, Hongaren in Hongarije, Noren in Noorwegen, Schotten in Schotland, enzovoorts.

Om die beweging kracht bij te zetten keek men naar gemythologiseerde stamvaders en symbolen uit de eigen geschiedenis. Karel de Grote werd bijvoorbeeld in de 19e eeuw afgebeeld met de Franse lelie op zijn mantel, waarmee hij werd geclaimd door het Franse koningshuis, hoewel de lelie pas in de 13e eeuw in het wapen van de Franse koningen verscheen.

In Nederland werd een directe link gelegd tussen de Germaanse stam der Bataven, die in opstand kwam tegen de Romeinen, en de Opstand van de 16e eeuw. Dit gebeurde in de context van de strijd van katholieke Nederlanders om voor vol te worden aangezien in het overwegend protestantse Nederland, met de protestantse Oranjes op de troon. Door een vergezocht verband te leggen tussen de Bataven, de Opstand, en het heden, konden de katholieken worden weggezet als on-Nederlands, namelijk Romeins, Spaans of Rooms.

In zijn boek toonde Hobsbawm aan hoezeer in de 19e eeuw mythes en onzinverhalen over het verleden ontstonden en werden opgeblazen tot groteske proporties, met een direct politiek doel. Dit gebeurde ook voor de 19e eeuw, maar niet in zulke grote mate. Critici meenden dat Hobsbawm met het woord ‘invention’ de plank missloeg: hij had beter kunnen zeggen dat tradities flexibel werden uitgelegd en aangepast aan de wensen van de tijd. Hoe dan ook: hoe men het verleden voorstelde was, op een gevaarlijke manier, vaak voor een groot deel onjuist.

In andere gevallen gaat het niet om een doelbewust verkeerde weergave van het verleden, maar om een modern fenomeen dat in de jaren daarna ten onrechte een aura van oeroude traditie heeft gekregen. Aangezien het eind november is, en aangezien het nieuws daar alle reden toe geeft, komen we dan vanzelf uit op de traditie van Sinterklaas en Zwarte Piet.

De vele verdedigers van Zwarte Piet, die het kennelijk niet erg vinden dat een racistisch stereotype, waar de wereld met verbazing naar kijkt, een paar weken per jaar alom tegenwoordig is, zeggen dat hij moet blijven omdat hij onderdeel uitmaakt van de Nederlandse identiteit. Daarmee bedoelen ze traditie. Het is nu eenmaal zo, we doen het al sinds mensenheugenis zo, en we willen het niet veranderen omdat er sinds 1975 toevallig een paar Surinamers naar Nederland zijn gekomen die zich beledigd voelen door Piet.

De huidige Zwarte Piet stamt echter niet uit de tijd van de Opstand, zoals zijn kleding suggereert, of uit een nog verder verleden, maar, jawel, uit de 19e eeuw. Acht jaar na het verschijnen van het nepboek over Schotse ruiten verscheen het Sinterklaasboekje van de Amsterdamse leraar Jan Schenkman. Hiermee maakte Nederland voor het eerst kennis met Zwarte Piet. Schenkman schreef ook ‘Zie ginds komt de stoomboot’, en dat past natuurlijk goed bij het jaar 1850.

Wat ook goed past bij die tijd is de manier waarop de ‘negerpage’ Zwarte Piet werd afgebeeld. Hij is dommig en kwaadaardig, niet zwart van de schoorsteen maar van nature, en vooral ondergeschikt aan de goede blanke Sint. Schenkman was niet per se een racist, niet meer dan de gemiddelde Nederlander toen. Toen hij schreef over Zwarte Piet zou het nog dertien jaar duren voordat de slavernij werd afgeschaft in Nederland, en nog meer dan een eeuw voordat de kolonisatie grotendeels werd teruggedraaid.

Het boekje van Schenkman is een product van zijn tijd. Zo moet het ook beschouwd worden. Het heeft niets te maken met een eeuwenoude Hollandse traditie. Zonder dat hij het wilde of doorhad, vond Schenkman in 1850 een traditie uit. Waarom daar zo stug aan vasthouden, als de figuur Zwarte Piet zoals hij nu is zoveel leed veroorzaakt?

Sommige verdedigers van Zwarte Piet laten zich van hun allerslechtste kant zien. Ze tonen zich meesters van een daadwerkelijke eeuwenoude traditie, namelijk die van de vreemdelingenhaat, angst voor het onbekende, en pure domheid en kwaadaardigheid. Dat het daarbij zover moet komen dat iemand het hoofd van politica Sylvana Simons plakt op een foto van een lynchpartij in het zuiden van de VS is een schande. Het opknopen van zwarten was een Amerikaanse traditie die gelukkig niet meer zo gangbaar is. Als het zo moet…

Voor degenen die nog steeds niet geloven dat het mogelijk is dat een verzonnen verhaal onderdeel kan worden van een bepaalde traditie wil ik graag nog wijzen op een iets minder ernstige ‘invented tradition’. In de laatste Bondfilm Spectre komt een scene voor waarin James Bond in een parade in Mexico-Stad terecht komt. Het is een zogenaamde ‘Dia de los Muertos’- parade, een optocht om de Dag van de Doden mee te vieren. Deze katholieke feestdag is verbonden aan ons Allerzielen, en aan het Amerikaanse Halloween.

Alleen: Mexico kent helemaal niet zulke optochten. De makers van de film hebben dat bedacht. Het mooie is dat de parade zo’n succes was, dat Mexico-Stad er nu een gewoonte van wil maken. Een schoolvoorbeeld van Invention of Tradition. Als iemand over honderd jaar pleit voor het aanpassen van de parade, dan zal die persoon waarschijnlijk te horen krijgen dat hij zijn poten van een typisch Mexicaanse traditie moet afhouden. Een traditie die uit de koker van Hollywood komt.

Vandaar: dag Zwarte Pietje!

8 notes · View notes

histoday · 7 years

Text

The Land of the Free, and the Home of the Brave

Dear America,

In case you hadn’t noticed: many people on the other side of the Atlantic Ocean are in a state of shock. Of course it’s hard for Europeans to imagine what it’s like to live in a random American town, and no one should be so arrogant as to think to know better what’s good for you then you yourselves. But many of us are shocked all the same that you elected a ‘tangerine colored pussy grabber with a piss colored wig’, as someone over here described Donald Trump.

We will see what the future brings, and we will give ‘The Donald’ a chance. We have no choice anyway. In the meantime we will try very hard not to judge you:

You don’t have bad taste, even though you elected the most foul mouthed candidate in American history, a man that is hardly classy or distinguished. Washington, Jefferson and Lincoln were gentlemen, Trump isn’t. But that doesn’t matter.

You are not foolish, even though you elected a man who seems to care more about image than about truth, a man who knows that if you repeat a lie often enough, it becomes truth. This is not a new thing: it’s how politics has worked since the dawn of time. A cynical conclusion, but an inevitable one. You have shown yourselves as easily deceived as anyone else in history.

You don’t hate Muslims, even though Donald Trump was elected because he promised to stop Muslim immigration to the States. You are merely afraid of Muslims and the violence they sometimes use, even though Muslims all around the world have more reason to fear American bombs than you have reason to fear Islamic terrorism.

We might even be able to convince ourselves that you don’t hate women, even though Trump gives us every reason to assume that he views women merely as accessories, and doesn’t seem to consider them equal to men. You missed a great opportunity to show the world that the States are an admirable ‘Shining City upon a Hill’ by electing the first female president. On the other hand there are a lot of countries where a future female President or Prime Minister is a bigger fancy than in the USA, including my own.

One thing we would not forgive, and that would be for you to forsake yourselves. Don’t you remember where you came from? You came from Europe, Africa, Asia and South America. Most of you descend from immigrants.

The United States of America used to welcome people that were unwanted in their own countries, often prosecuted, hopeless, deprived, poor and unlucky. The looked to the west, and found hope and a bright future. They yearned to go the the Land of the Free and the Home of the Brave.

But what does Donald Trump want? To build a wall, to keep the poor and desperate out. How is that a true American idea?

Many of the immigrants that came to the United States, your ancestors, and those of Donald Trump, arrived in New York City. What did they see? The Statue of Liberty, welcoming them, and with her torch Lady Liberty shone a bright and comforting light on their exhausted yet hopeful faces. Today, Lady Liberty is making plans to move to Canada.

Inside the Statue there is a bronze plaque of the poem “The New Colossus” by Emma Lazarus. Lazarus was a Jew, of German and Portuguese descent. She managed to put to words the hope that the United States gave to millions of desperate people from all over the world. They were welcomed by Lady Liberty, who spoke these words:

"Give me your tired, your poor,

Your huddled masses yearning to breathe free,

The wretched refuse of your teeming shore.

Send these, the homeless, tempest-tost to me,

I lift my lamp beside the golden door!"

So, even though you elected a man who wouldn’t mind grabbing Emma Lazarus or even Lady Liberty herself ‘by the pussy’ (it probably depends on how ‘hot’ the Lady is), please keep these words, enshrined in the Statue of Liberty, in mind. America can still be the envy of the world, a shining example of freedom and equality.

But, if Mr Trump builds a wall to keep out poor Latin Americans, and stops desperate people from Syria, Afghanistan and Iraq, hoping for a better life in the Land of the Free and the Home of the Brave, at the border, and you let him, than you forsake yourself. When that happens, the Statue of Liberty will have to move to Canada, weeping. Not only to escape Donald’s little grabbing hands, but to escape utter disgrace. And she would take the words ‘Home of the Brave’ with her.

#USA #Trump #elections #VS #amerika #President #Canada #Emma Lazarus #Give me your poor #freedom #vrijheid #liberty #Vrijheidsbeeld #Statue of Liberty #pussy #democracy

8 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

De Klassieker, E Pluribus Unum en het gelijk van Maxima

Zwarte Piet is net als Ajax: niet iedere Nederlander is fan.

Nu in een deel van het land de herfstvakantie alweer voorbij is, nadert feestmaand december weer met rasse schreden. Dat betekent ook dat een bepaalde gevoelige kwestie weer de kop opsteekt. Vandaag maakte RTL bekend dat Zwarte Piet op een andere manier zal verschijnen in de eigen programma’s, namelijk als ‘schoorsteenpiet’, dat wil zeggen met roetvegen op het gezicht, in plaats van als ‘Moriaantje, zo zwart als roet’.

Is Zwarte Piet een racistisch fenomeen? Als je een beetje goed kijkt, is het antwoord op die vraag simpel: ja. Ziet iedere Sinterklaasminnende Nederlander in het personage zijn of haar eigen racistische vooroordelen bevestigd? Nee, dat niet per se. Maar als iets, ook al is het per ongeluk, heel pijnlijk is en behoorlijk racstisch overkomt, waarom zou je het dan met hand en tand verdedigen?

Het antwoord van reactionaire Zwarte Piet-verdedigers op die vraag is meestal een variant op “Het hoort bij onze Nederlandse traditie en cultuur!”. Afblijven dus. Een eerste tegenargument is dat niet alle tradities het behouden waard zijn: van palingtrekken en stierenvechten tot het lynchen van zwarte burgers in de zuidelijke staten van de VS en het de joden de schuld geven van alles: het zijn oude tradities, maar het is niet erg dat ze niet meer bestaan, of althans niet zo evident als voorheen.

Dan de Nederlandse cultuur, of de Nederlandse identiteit. Zwarte Piet hoort bij de liefhebbers van de traditionele variant van dat personage bij de Nederlandse identiteit. Als hij verdwijnt, neemt hij een deel van onze ziel mee. Zo voelt dat kennelijk.

Maar het idee van één allesoverkoepelende Nederlandse identiteit is absurd. Koningin Máxima kreeg bijna tien jaar geleden een bak kritiek over zich uitgestort toen zij zei dat er geen sprake is van één vaste, onveranderlijke Nederlandse identiteit. Dé Nederlandse identiteit bestaat niet, zo sprak zij in oktober 2007. Ze wilde ons diverse Nederland daarmee een compliment geven, waarvoor nogmaals dank, majesteit. Maar zo werd de opmerking niet door iedereen opgevat.

Laten we ervan uitgaan dat er één Nederlandse identiteit bestaat, waar Zwarte Piet een onlosmakelijk onderdeel van uitmaakt. Hoe doen we het dan met het voetbal? Gisteren werd de Klassieker gespeeld, de wedstrijd tussen Feyenoord en Ajax die elke keer nogal wat blinde haat oproept. Verschillende buitenlandse spelers hebben al meerdere keren gezegd dat ze wel gewend zijn aan een bepaalde rivaliteit in hun vaderland, maar dat ze de woede zoals die in de ogen van Amsterdammers en Rotterdammers te lezen is tijdens onderlinge wedstrijden nog nooit eerder hebben gezien.

Vraag het aan een willekeurige buitenlander: noem een Nederlandse voetbalclub. Wat is het meest waarschijnlijke antwoord? Juist, Ajax. De club, vertegenwoordiger van onze hoofdstad, die als een soort pars pro toto wordt gezien, zal volgens buitenlanders toch wel onderdeel uitmaken van dé Nederlandse identiteit, niet?

Het gekke is dat dezelfde Rotterdammers of Amsterdammers die niet wensen dat de andere club wordt verbonden aan een algemene Nederlandse cultuur meestal wél vinden dat dat in Spanje wel kan gebeuren. De Spaanse Classico tussen Real Madrid en Barcelona wordt gezien als een clash tussen het centrale dictatoriale bewind in Madrid in de tijd van Franco en de eigenheid van regio’s zoals Catalonië die de dictator wilde onderdrukken.

Catalonië en ook bijvoorbeeld Baskenland en Galicië hadden het zwaar te verduren onder Franco, dictator van de jaren ’30 tot 1975. Deze week werd bekend dat zelfs een hoofdloos standbeeld van generalissimo Franco in Barcelona het nog geen drie dagen volhoudt. De woede zit nog diep.

Er is dus kennelijk geen sprake van één spaanse identiteit. Iedere halvegare voetbalhooligan verbetert je als je zegt dat Barcelona een Spaanse club is. “Nee, Catalaans!”. Diezelfde mensen struikelden hard over de woorden van Máxima. Als er dus wél één Nederlandse identiteit bestaat, welke club hoort daar dan bij? Ajax? Gisteren eindigde de strijd tussen ‘010’ en ‘020’ in een gelijkspel, maar een echte culturele oorlog tussen de twee kan alleen maar eindigen in een KO voor één van de twee.

Helaas voor de liefhebbers van Zwarte Piet uit Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Eindhoven en de rest van het land: Zwarte Piet is eigenlijk net als Ajax. Heel erg Nederlands, maar niet iedereen is er fan van. Denk maar aan Real Madrid.

Helaas zijn tradities nu eenmaal moeilijk te veranderen. Deze week draaide een Catalaans gerechtshof het verbod op stierenvechten terug. Het zit nu eenmaal diep geworteld in de Catalaanse identiteit, die Franco zo graag wilde uitwissen. Aan alle liefhebbers van Zwarte Piet: niemand wil de Nederlandse identiteit uitwissen. Sommige mensen willen alleen maar een einde maken aan een beschamende traditie die doet denken aan liedjes als ‘Tien kleine negertjes’ of de hilarische Blackface-personages uit de 19e en begin 20e eeuw. Tijd om dat af te schaffen.

Wat is nu dé Nederlandse identiteit? Die bestaat dus niet. De Franse abbé Emmanuel Joseph Sieyès schreef in januari 1789 het pamflet genaamd Qu'est-ce que le tiers-état?, oftewel ‘Wat is dat, de Derde Stand?’. Het was een retorische vraag. In Frankrijk hadden de Eerste en Tweede Stand, de geestelijkheid en de adel, disproportioneel veel te zeggen in de staten-Generaal, het parlement.

De Derde Stand was iedereen die daar níet bij hoorde, een nogal diverse groep dus, bestaande uit 98% van de bevolking. Het pamflet was een van de stappen richting het uitbreken van de Franse Revolutie in hetzelfde jaar.

Sieyès beantwoordde zijn eigen vragen als volgt. Wat is de Derde Stand? Alles. Wat is het tot nu toe geweest in de politiek? Niets. Wat verlangt hij te zijn? Iets. De eindeloos gevarieerde Derde Stand, 98% van de bevolking, kon alleen maar beschreven worden als ‘iets’, wat indertijd al beter was dan het ‘niets’ dat hij in de landelijke politiek voorstelde.

Als je er veel meer dan een ‘iets’ in grote lijnen aan wil verbinden, kom je al gauw op details die nergens op staan. Nederland ís niet Zwarte Piet. Als wel, dan ís Nederland ook Ajax. Akkoord, Rotterdam?

5 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

Wie verdient een standbeeld?

Wie krijgt er lof toegezwaaid, op welke manier, en om welke gronden? Welke personen verdienen een plekje in het pantheon van de natie, van de kunst, van de geschiedenis? Zulke vragen werden deze week gesteld, en over de antwoorden werd getwist. In sommige gevallen meer dan in andere gevallen. De antwoorden geven een kijkje in de ziel van degenen die ze geven.

Van wie we zeker weten dat hij een standbeeld gaat krijgen, als er niet al vele van hem bestaan, is de op 13 donderdag overleden Phra Chaoyuhua Bhumibol Adulyadej, beter bekend als koning Bhumibol van Thailand. Zijn titel is eigenlijk Rama IX, simpelweg ‘de negende koning’. Hij was de negende koning van de Chakir-dynastie, die op de Thaise troon zit sinds 1782.

Bhumibol stierf op 88-jarige leeftijd, na een lang ziekbed. Hij liet de natie ontredderd en in diepe rouw achter: voorlopig geen feesten meer in Phuket en Pattaya.

Bhumibol verdient in eerste instantie al een standbeeld omdat hij zo lang op de troon heeft gezeten, maar liefst 70 jaar. Hij werd benoemd op 9 juni 1946, bij het overlijden van zijn broer, en twee jaar later gekroond. Hij was daarmee de langst regerende monarch ter wereld.

Koningin Elizabeth van het Verenigd Koninkrijk, die werd gekroond in 1952, is de nieuwe levende recordhoudster. Er zijn in de geschiedenis naar verluidt maar zestien heersers die langer hebben geregeerd dan Bhumibol, waaronder de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV.

Niet alleen zijn lange regeerperiode maakt Bhumibol tot een kandidaat voor een standbeeld, maar ook zijn rol in de Thaise geschiedenis. De koning bleek een stabiele factor in een woelig land. Hij maakte een handvol staatsgrepen mee en speelde vaak een bemiddelende rol tussen de partijen. Enkele keren stuurde hij zelfs eigenhandig de soldaten terug de barakken in.

De koning wordt gezien als een heilige. Zozeer zelfs dat een man die een tijd geleden op facebook zei dat de doodzieke koning nu eenmaal ooit aan zijn einde zou komen deze week werd belaagd door een woedende menigte. De koning staat op een hemelshoog voetstuk, en zal daar niet gauw vanaf vallen.

Elders in de wereld werd een standbeeld opgericht waarover veel meer controverse heerst. In de Russische stad Orjol werd een standbeeld onthuld van Ivan de Verschrikkelijke, de eerste tsaar van Rusland. Hij regeerde niet zo lang als Bhumibol, namelijk van 1547 tot 1584. In 1533 werd hij Grootvorst van Moskou. Ivan IV Vasiljevitsj was degene die Rusland verenigde en tot een tsarenrijk maakte, dat ook buiten de grenzen een vinger in de pap had. De stichter van het moderne Rusland, volgens zijn fans.

De bijnaam ‘De Verschrikkelijke’ (Engels: the Terrible) is een vertaling van het Russische grozny, wat eigenlijk meer iets betekent als ‘indrukwekkende’, ‘machtige’, ‘overweldigende’, en niet zozeer verschrikkelijk. Hij boezemde zijn vijanden zowel als zijn eigen onderdanen inderdaad angst in: Ivan was een wrede vorst, grillig en wild, en de eenwording van Rusland was dan ook geen vreedzaam proces.

Ivan verjoeg de Tataren uit het oosten, de oude overheersers, en maakte Rusland onafhankelijk. Hij maakte ook zichzelf onafhankelijk door in zijn omgeving alle weerstand van de hoge adel te breken. Berucht is het bloedbad van Novgorod van 1570, waar duizenden mensen werden afgeslacht op bevel van de tsaar. Ivan was meedogenloos, en ging over lijken om zijn doelen te bereiken. Om die reden werd hij dan ook door Jozef Stalin bewonderd: de ene dictator herkent de andere.Stalin paste dezelfde methoden toe.

Tegenstanders van de onthulling van het standbeeld van deze Vader des Vaderlands - annex proto-Stalin hebben geprobeerd om deze tegen te houden bij de rechter, maar tevergeefs. De fans van Ivan wonnen de juridische strijd.

De gouverneur van Orjol liet bij de onthulling geen twijfel bestaan over zijn loyaliteit en zijn kijk op de geschiedenis: "We hebben een geweldige, machtige president die de hele wereld heeft gedwongen Rusland te respecteren en te vrezen, net als Ivan de Verschrikkelijke in zijn tijd". De lijn loopt door, van Ivan via Stalin naar Poetin. De ene aanbeden heerser is de andere niet

In zijn geboortestad Gori in Georgië, en niet alleen daar, vinden veel mensen dat Jozef Stalin eigenlijk nog steeds op zijn voetstuk zou moeten staan. Stalin nam het met succes op tegen Hitler en daarna tegen de Amerikanen, zoals Ivan zich verzette tegen overheersing uit het oosten én westen, en zoals Vladimir Poetin, die eveneens de indruk wil wekken de hoeder van de Russische natie in een vijandige wereld te zijn.

Om die reden omringt hij zich met nationalistische groeperingen, en kiest hij historische symbolen die passen in dat beeld, zoals tsaar Ivan. Stalin gaat misschien nog net iets te ver. En ach, waar gehakt wordt vallen spaanders.

Om met een vrolijke noot te eindigen wil ik het nog hebben over Bob Dylan. De oer-singer/songwriter werd op een voetstuk gehesen door het Nobelcomité door hem de Nobelprijs voor de Literatuur te geven.

Zoals bij Ivan verdrongen de voor- en tegenstanders van deze beslissing zich daarna om het net onthulde standbeeld van de muzikant. Schrijver Christiaan Weijts noemde het ‘een klap in het gezicht van de literatuur’ en constateerde dat het nu gedaan was met deze kunstvorm. Trainspotting-auteur Irvine Welsh was nog harder in zijn oordeel: “I'm a Dylan fan, but this is an ill conceived nostalgia award wrenched from the rancid prostates of senile, gibbering hippies.”

Volgens het Comité verdient Dylan de prijs 'omdat hij nieuwe poëtische uitdrukkingen heeft geschapen binnen de Amerikaanse songcultuur'. De Zweden zien Dylan als een erfgenaam van grote dichters als Arthur Rimbaud en Walt Whitman, en verwachten dat hij over 2000 jaar net zozeer wordt bestudeerd als pakweg een Homerus of Sappho nu.

En daar zit toch wel wat in: als je de 20e eeuw wil begrijpen en de poëzie en literatuur als uitgangspunt kiest, dan kan je zomaar bij Bob Dylan terechtkomen. Laat deze prijs een aanmoediging zijn voor de liedjesschrijvers die ons dagelijks met inhoudelijke onzin overspoelen.

Met ruim 500 songteksten had Bob Dylan evenveel invloed op zijn tijd als welke romanschrijver dan ook. Menselijk gezien verdient hij een hoger standbeeld dan Ivan de Verschrikkelijke, en misschien wel dan koning Bhumibol (sorry Thailand). En als hij geen standbeeld krijgt, dan maar deze prijs. Om met zijn vakgenoot Koen Wauters te spreken: hij verdient de Nobelprijs.

5 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

Obama, Laos, en de lange arm van de geschiedenis

Het presidentschap van Barack Obama loopt op zijn einde. Acht jaar geleden werd hij verkozen, een historische overwinning, omdat hij Afrikaans bloed heeft. Hij heeft acht jaar de tijd gehad om zijn ambtstermijn even gedenkwaardig te maken als zijn verkiezing, en de komende weken en maanden zullen de eerste terugblikken op zijn regeerperiode al te lezen zijn. De verwachtingen waren torenhoog bij velen, en het is misschien niet helemaal eerlijk om hem daaraan te toetsen.

Maar, zoals altijd, zal de geschiedenis pas echt een oordeel vellen. Roosevelt heeft een overwegend positief imago, en Nixon negatief. We moeten afwachten waar Obama terecht zal komen.

De laatste maanden heeft hij geprobeerd een plaatsje in de geschiedenisboeken te verwerven door enkele opmerkelijke staatsbezoeken. Hij ging naar de oude aartsvijand Cuba, bezocht Hiroshima in Japan, en ging vorige maand naar Zuidoost-Azië, waar de Amerikanen nog geen veertig jaar geleden tot over hun oren in een verschrikkelijke oorlog verwikkeld waren. In Laos is die oorlog nog steeds zeer actueel, en daarom ging Obama naar dat land toe.

Onze premier Rutte werd in Zomergasten geconfronteerd met een wet uit 1971, die het volgens presentator Thomas Erdbrink onmogelijk maakte dat misdaden van nazi’s tijdens de bezetting konden verjaren. Toen Erdbrink vroeg waarom er niet ook zo’n wet bestond voor de misdaden van Nederlandse militairen in Indonesië, na de oorlog, kon Rutte daarop geen antwoord geven. De eerste vrouw van zijn vader, opmerkelijk genoeg de zus van zijn moeder, stierf namelijk in een Jappenkamp. De Nederlandse premier heeft een ‘Indisch’ verleden, en er is nog altijd veel gevoeligheid onder Indische Nederlanders over die tijd.

Mark Rutte heeft net als Obama last van een zware historische erfenis. Zoals de geschiedenis genadeloos zal oordelen over onze leiders, moeten zij dealen met de beslissingen die hun voorgangers hebben genomen. Obama boog zijn hoofd in Japan, maar in Laos bracht hij grotere offers, omdat de Laotianen nog steeds lijden onder de beslissingen van zijn voorgangers.

Laos werd ongewild betrokken in de Vietnamoorlog. Het land werd onafhankelijk van Frankrijk in 1953, maar was nog verre van een eenheid op dat moment, onder andere vanwege de grote etnische diversiteit in het land. Toen de koloniale oorlog in buurland Vietnam naadloos overging in een Koude Oorlog-conflict tussen communisten en kapitalisten uit binnen en buitenland kreeg ook Laos daarmee te maken.

De communistische Pathet Lao vocht een machtsstrijd uit met royalisten en gematigde groeperingen, en het is niet verwonderlijk dat de Pathet Lao werd gesteund door de Vietcong en indirect door de Sovjets en China aan de ene kant, en de andere partijen door de Verenigde Staten. De gruwelijke oorlog in Vietnam sloeg daardoor over naar Laos, en net als in Vietnam regende het daarom ook in Laos Amerikaanse bommen.

Het regende bijna letterlijk bommen: tussen 1964 en 1973 gooiden Amerikaanse bommenwerpers 2 miljard kilo aan bommen op Laotiaanse grond, meer dan de helft van het totaal aantal gewicht aan bommen dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gedropt. Je kan je iets voorstellen bij de vernietiging die die bommen aanrichtten, en het menselijk leed, maar het is onvoorstelbaar hoeveel impact deze beslissing uit het verleden nog steeds heeft op het leven van alledag in het land. 80 miljoen van die bommen zijn namelijk nog niet ontploft.

Het gaat om clusterbommen, waarvan vele onderdelen nog steeds overal liggen, met alle gevolgen van dien. Helaas lijken de bommen een beetje op tennisballen, en worden vooral kinderen het slachtoffer van de bommen. 20.000 doden zijn er al gevallen door deze bommen van 40 jaar geleden, en nog maar 1 procent ervan is geruimd. Veel werk aan de winkel dus.

Obama was de eerste Amerikaanse president ooit die Laos bezocht, op zichzelf al een historisch gegeven, maar hij kwam vooral een historische schuld inlossen. "Gezien onze geschiedenis hier, vind ik dat de Verenigde Staten de morele verplichting hebben om Laos te helpen gezond te worden", zei hij bij zijn bezoek. Hij voegde de daad bij het woord: hij trok 90 miljoen dollar uit voor het ruimen van de bommen, voor voorlichting, voeding, gezondheidszorg en scholing in het land.

Ondertussen maken de Laotianen er het beste van. De hulzen van de bommen worden overal gebruikt als bouwmateriaal of voor andere doeleinden. “If you have a cross to bear, you may as well use it as a crutch”, zoals Roisin Murphy van Moloko al zong. Maar de ellende die de bommen nog steeds aanrichten, de dood en verminking, is nauwelijks te overzien. 90 miljoen dollar valt daarbij in het niet. Bovendien: hoeveel hebben die bommen in eerste instantie wel niet gekost?

De les van Laos is dat het belangrijk is om na te denken over de langetermijngevolgen van je beslissingen, en daarvan ook op de lange termijn de consequenties te dragen. De geschiedenis heeft een lange arm en werpt een lange schaduw over onze toekomst. Het is te hopen dat onze leiders zich daar op elk moment van de dag bewust van zijn, en niet alleen bezig zijn met het verkrijgen van een goede naam in hun eigen geschiedenisboek.

5 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

Een historische week: De Rentree en de Great Fire of London

De afgelopen week zijn de scholen weer begonnen, tot verdriet van sommigen en tot vreugde van anderen. Het is de jaarlijkse paradox: terwijl de zomer op zijn eind loopt en de bladeren spoedig beginnen te vallen, kennen de scholen en universiteiten juist een nieuw begin. Ook het culturele seizoen begint opnieuw, de voetbalcompetities, het politieke jaar, enzovoorts. Regeneratie te midden van verval.

In Londen bracht de herfst van 1666 ongekend onheil met zich mee, maar ook een uitgelezen kans om te vernieuwen. Dit weekend is het precies 350 jaar geleden dat de Great Fire of London uitbrak, die een groot deel van het middeleeuwse centrum van de stad in de as legde. De Britse hoofdstad herdenkt deze brand dit weekend met prachtige vuurshows en installaties.

Het inferno begon op 2 september op een nu legendarische plaats: de bakkerij van Thomas Farriner in Pudding Lane. In dit epicentrum van de brand liep de temperatuur, zo blijkt uit sporen, op tot wel 1250 graden. Het vuur verspreidde zich snel, en de veelal houten bebouwing had geen schijn van kans tegen de vlammen.

De verwoesting was na drie dagen compleet. Een gebied van de Tower of London in het oosten tot aan Westminster in het westen verbrandde volledig. Dit komt grofweg overeen met de omvang van de stad binnen de oude Romeinse stadsmuren. Er bestond nauwelijks een brandweer, en volgens moderne historici werd de brand gestopt door gecontroleerd huizen in de fik te steken: fighting fire with fire.

70.000 van de 80.000 huizen gingen verloren, maar gek genoeg waren er maar zes doden volgens officiële cijfers. Dit komt omdat de rijkere Londenaren niet in het centrum woonden, waar enkele jaren tevoren de pest had huisgehouden. De aristocraten waren naar de buitenwijken gevlucht, zoals de koning zelf, wiens kasteel Whitehall in Westminster ternauwernood werd gered. Het brandde nog dezelfde eeuw alsnog af overigens. Aangezien er in de City alleen maar armen woonden die niet waren geregistreerd en waarvan nauwelijks stoffelijke resten overbleven, waren er maar zes doden volgens de archieven. Het moeten er duizenden zijn geweest.

Na de brand kon Londen opnieuw worden opgebouwd, maar nu in steen. Dat gebeurde onder andere door de beroemde architect Sir Christopher Wren, die onder meer de nieuwe Saint Paul’s Cathedral ontwierp. Koning Charles II vreesde een opstand van ontheemde massa’s en kwam met een grootschalig plan om de armen elders buiten de stad te huisvesten. De stad zelf werd daarna grotendeels volgens hetzelfde stratenplan herbouwd, maar nu vuurbestendig. Een stenen feniks herrees.

Charles Dickens beschreef in A Tale of Two Cities uit 1859 hoe opstandig Parijs wel niet was, vergeleken met het bedaarde Londen. Hoewel Engeland in de 17e eeuw zeker grote conflicten kende, liep het in Londen nooit zo uit de hand als in Parijs, waar in 1789 de straten rood kleurden. De bevolking had er genoeg van, en deze keer ontsprongen de aristocraten de dans niet. Duizenden kwamen onder de guillotine.

Op de puinhopen van het Franse koninkrijk werd uiteindelijk een Republiek gebouwd, maar de Parijse binnenstad was daarmee nog niet ‘getemd’. Gedurende de hele 19e eeuw volgde de ene revolutie de andere op.

Hoe werd Parijs uiteindelijk gepacificeerd? Door baron Haussmann, die de middeleeuwse binnenstad, met zijn donkere steegjes waar de mensen als ratten konden wegkruipen, plat liet gooien en vervangen door brede boulevards, waar de kanonnen makkelijk over konden worden getransporteerd. Victor Hugo beschreef in Les Miserables uit 1862 de oude verdwenen binnenstad en vervloekte Haussmann.

Wat een brand had gedaan in Londen moest twee eeuwen later in Parijs gebeuren door ingreep van bovenaf. In dat opzicht waren Haussmann en zijn opdrachtgever, keizer Napoleon III, als Nero, die stonden te juichen bij de sloop van het hart van de stad. Hoe dan ook, het nieuwe begin was er met alle geweld gekomen. De problemen zouden zich naar de buitenwijken verplaatsen.

In later eeuwen werd Londen nog vaker gedwongen te herrijzen uit de as, bijvoorbeeld toen tijdens de Tweede Wereldoorlog de binnenstad werd platgebombardeerd. Hetzelfde geldt natuurlijk voor andere steden als Rotterdam, Berlijn, Dresden, Tokyo, enzovoorts. Na het plotselinge einde volgde een nieuw begin.

In het hart van ons eigen land vond ooit ook een kleine ramp plaats: op 1 augustus 1674 werd Utrecht getroffen door een hevig onweer, waarbij het middenstuk van de Domkerk instortte en werd verwoest. De toren stond opeens los van de kerk. Jarenlang bleef het puin liggen en was het huidige Domplein een macabere plek, maar tegenwoordig is de op zichzelf staande Domtoren een trots symbool van de stad, een monument dat zijn gelijke niet kent. Soms hoef je nauwelijks te reageren om tot een prachtig nieuw begin te komen.

5 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

1 juli. De vakantie begint

De zomervakantie is nu echt begonnen, en dat geldt ook voor Histoday. Na de zomer is het tijd voor een nieuw begin.

De komende weken op deze plek een voorproefje van het vernieuwde Histoday. Want de geschiedenis zal er altijd zijn.

Fijne vakantie!

PS: geschiedenistip van de dag: herdenking Slag om de Somme

3 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

30 juni. Hoe toon je je een koning? Over oorlog, ridderschap en ballet

Op 30 juni 1559 kwam er een eind aan een tijdperk, zo luidt althans de traditionele geschiedenis. De Franse koning Hendrik II raakte op die dag gewond aan zijn oog tijdens een steekspel op de Place des Vosges in Parijs. De lans van zijn tegenstander, Gabriel Montgomery, die de lijfwacht van de koning aanvoerde, brak op het harnas van de koning, en een splinter kwam in zijn oog terecht. Op 10 juli stierf de koning aan de gevolgen van die wond, die was gaan ontsteken.

Koning Hendrik II was op de troon gekomen door de dood van zijn oudere broer, kroonprins Francois, die op 18-jarige leeftijd stierf, waarschijnlijk aan tuberculose. Hij had, net als zijn broertje, een tijd doorgebracht in een Spaanse gevangenis. Hun vader, koning Francois I, was verslagen door de Spaanse koning en Habsburgse keizer Karel V, en die had de jongens gegijzeld na de nederlaag.

Hendrik liet als koning een riddertoernooi organiseren, omdat hij een eind had weten te maken aan de zogenaamde Italiaanse oorlogen, waarin zijn vader tegen Karel V had gevochten. Hoewel er van een echte Franse overwinning geen sprake was, was er toch reden tot feest, aldus de koning. Elke vrede moet zo goed mogelijk gepresenteerd worden thuis. De koning greep naar het oude gebruik van het steekspel, waarin geharnaste ridders te paard tegen elkaar in het strijdperk traden. Het zou zijn dood betekenen. Volgens de traditionele geschiedschrijving was het toen voorgoed gedaan met deze vorm van sport, die de levens van edelen en daarmee de stabiliteit van het koninkrijk in gevaar bracht.

De vraag is dan ook waarom een koning als Hendrik II zich op die manier in gevaar bracht. Het ging natuurlijk ook om de sport, om de kick, de eer, en het plezier. Maar het riddertoernooi is vooral een gestileerd uitvloeisel van de manier waarop koningen van oudsher op de troon kwamen, namelijk door zich de sterkste en dapperste te tonen, en alle rivalen te verslaan. Tot in de moderne tijd was het daarbij niet ongebruikelijk of zelfs gewenst dat de koning zelf ook goed kon vechten.

Natuurlijk was het voor een monarch in vroeger tijden ook erg belangrijk en nuttig als hij (en soms zij) als aanvoerder van de troepen zich de meerdere kon tonen, en veldslagen kon winnen. Daarbij hoefde de koning niet per se zelf te vechten. Maar in de vroege oorsprong van de monarchie als instituut zit heel duidelijk besloten dat de persoon die positie in eerste instantie aan fysieke kracht te danken heeft. Het riddertoernooi was daar een overblijfsel van.

Tegenwoordig is er weinig meer te merken van deze functie-eis, hoewel koningen en koninginnen nog steeds stevig aan het leger verbonden zijn. Echt zelf vechten op leven en dood gebeurt niet meer.

Er is een lange lijst keizers en koningen die stierven op het slagveld, en naast Hendrik II van Frankrijk ook een aantal belangrijke figuren die ernstige ongelukken kregen bij het steekspel, zoals bijvoorbeeld de Engelse koning Hendrik VIII.

Op 24 januari 1536 werd hij bij een toernooi uit het zadel geworpen, volledig geharnast, net als zijn paard, dat op hem viel. Hij was een tijdje bewusteloos en bleef zijn hele leven veel last van zijn been houden. Volgens sommige historici veranderde het ongeluk, dat het einde van zijn ridderspelen betekende, hem van een sportieve en positieve koning in een chagrijnige tiran.

Ook op een andere manier konden sport en vrije tijd, geïnspireerd op de fysieke manier waarop koningen in het verre verleden hun positie verkregen, fataal zijn. namelijk in de jacht. Ten eerste omdat het daarbij niet alleen ging om fazanten of herten, maar vaak ook wilde zwijnen en beren, al naar gelang de koning wilde laten zien hoe dapper hij was. Daarnaast was het hoe dan ook gevaarlijk om te paard de bossen en moerassen in te trekken.

De Engelse koning Willem II kreeg bijvoorbeeld op 2 augustus 1100 tijdens het jagen een pijl door zijn borst, en stierf. Net zoals andere jachtongevallen is deze soms ook beschouwd als een moord.

Hendrik II van Frankrijk en Hendrik VIII waren beide zogenaamde Renaissance-koningen, wat iets over de tijd waarin ze leefde zegt, over hun kleding, manier van regeren, en over de veranderingen die hun koninkrijken ondergingen. De Middeleeuwen waren voorbij, en de monarchie als instituut en Europa als geheel zou sterk veranderen. Een mooi voorbeeld van de verandering die zou plaatsvinden, is de vrijetijdsbesteding van een opvolger van Hendrik II, namelijk Lodewijk XIV.

79 jaar na de dood van de ridderkoning werd Lodewijk geboren, in het kasteel van Saint-Germain-en-Laye, bij Parijs. Hij werd als vijfjarige al koning van Frankrijk, en regeerde van 1643 tot 1715. De Zonnekoning zou een enorm stempel op zijn land drukken. Net als al zijn voorgangers, in eigen land en in het buitenland, wilde hij zich op militair vlak laten gelden: het maakt niet uit wat een koning privé doet, in de internationale arena was het meestal het zwaard dat het punt moest maken.

Maar in zijn eigen kring deed Lodewijk heel andere dingen dan Hendrik II, Hendrik VIII, en hun voorgangers. Hij was gek op kunst en cultuur, die hij uitgebreid financierde. Het bekendste voorbeeld is het paleis van Versailles, dat hij liet bouwen, en dat vol staat van de pracht en praal. Nog opvallender is dat hij zichzelf als een artiest zag, niet zozeer in het strijdperk of te paard, maar als balletdanser.

Tijdens zijn vroege regeerperiode danste Lodewijk in maar liefst 40 balletten, waarin hij 80 rollen speelde. Dit is vergelijkbaar met wat een professioneel danser indertijd voor elkaar kreeg. Lodewijk was een enorm liefhebber van het ballet, van muziek, van opera, en van theater. Het kom hem niet extravagant genoeg zijn.

Nogmaals, het weerhield hem er niet van om in heel Europa oorlogen uit te vechten. Maar anders dan andere koningen voor hem, voelde hij kennelijk niet de behoefte om zijn geschiktheid voor die positie te bewijzen door in het strijdperk te treden of een everzwijn te doden. Lodewijk deed het op een heel andere manier, namelijk door de overweldigende pracht en praal van zijn hof, waarvan hijzelf het oogverblindende middelpunt was. Zoveel rijkdom, zoveel stijl en klasse, dat was waar je een koning aan herkende. Niet aan de modder op zijn kleding.

Het illustreert het aanbreken van een nieuw tijdperk, waarin de grootsheid van de staat als geheel samenviel met die van de persoon van de koning. Lodewijk had absolute macht, en die hoefde hij niet met zijn spierballen te tonen. Hij gebruikte maillots, pruiken en balletschoenen. En daarmee werd hij de machtigste koning in de Franse geschiedenis.

4 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

29 juni. De Prinsen van Wales hebben geen spijt van juichen om Engels verlies

Het kasteel van Caernarfon

In Engelse media is een filmpje opgedoken waarop te zien is dat de spelers van Wales, dat zich vorig weekend ten koste van Noord-Ierland plaatste voor de kwartfinales van Euro 2016, aan het juichen zijn om de smadelijke Engelse nederlaag tegen IJsland. Aangezien de Engelsen en Welshmen in zekere zin landgenoten zijn, en beide landen overwegend vóór Brexit stemden, is er wat ophef ontstaan over het leedvermaak van de voetballers uit Wales. Zij zeiden vandaag echter geen spijt te hebben van hun vreugde.

Ten eerste, zo stelden Neil Talyor en Chris Gunter vandaag, was het een privéfeestje. Ten tweede is Wales nu nog het enige Britse land dat nog in het toernooi zit, waar het land, dat voor het eerst meedoet, best trots op mag zijn. En ten derde mag het dan wel zo zijn dat Engeland en Wales broedernaties zijn, maar de Welshmen identificeren zich naar eigen zeggen net zo goed met IJsland, dat net als Wales voor het eerst meedoet, en eveneens een kleintje is naast grote voetbalnaties als Frankrijk, Duitsland en (vooruit) Engeland. Ze gunnen het IJsland dus.

Wales is op voetbalgebied een apart geval binnen het Verenigd Koninkrijk. Waar de Schotten en Noord-Ieren hun eigen competitie hebben, spelen de clubs uit Wales, Cardiff City en Swansea, mee in de Engelse Premier League. Toen het Wembleystadion in Londen enkele jaren geleden werd gerenoveerd, was Cardiff, de hoofdstad van Wales, enkele jaren lang de plaats waar de finale van de Engelse beker werd gespeeld.

Verder is Wales, net als Schotland en Noord-Ierland (voorlopig nog) een semi-onafhankelijke entiteit binnen het Verenigd Koninkrijk. Koningin Elizabeth is het staatshoofd, de Britse regering in Londen vertegenwoordigd Wales in internationale zin, maar Wales heeft sinds 2006 een eigen nationale assemblee, en een eigen eerste minister. Wales is de eerste Britse natie die stevig aan Engeland werd gebonden, maar heeft een lange, afwijkende geschiedenis, waarin voor de Welshmen een heel andere identiteit besloten ligt.

Vóór de Romeinse veroveringen bestond er op de Britse eilanden een verzameling versplinterde koninkrijkjes en stammen. De Britten waren een Keltische aftakking, net als de Galliërs in het huidige Frankrijk. De Keltische sporen zijn naar de randen van het Britse gebied verschoven, en dat begon eigenlijk met de inlijving door de Romeinen.

Engeland was in zijn geheel Romeins, en de huidige grens met Schotland was ook de grens van het Romeinse Rijk. Wales werd, anders dan Schotland, ook door de Romeinen onderworpen. De verovering duurde van het jaar 48 tot 78, en de Romeinse aanwezigheid zou voortduren tot het begin van de 5e eeuw. Wales en Engeland hebben dus beide stevig onder Romeinse invloed gestaan. Pas toen de Romeinen zich terugtrokken, ging de geschiedenis van Engeland en Wales uiteen lopen.

Eén van de redenen voor de Romeinse terugtrekking, en voor de val van Rome in het algemeen, was de opmars van Germaanse volkeren is het oosten. In de 5e eeuw trokken deze volkeren over het hele continent, trokken nieuwe grenzen, stichtten nieuwe koninkrijken, en veranderden de loop van de geschiedenis. De Germanen trokken ook naar de Britse eilanden, en joegen de Brits-Romeinse volkeren voor zich uit. Onder meer de Angelen en Saksen, volkeren waarnaar Engeland en een benaming als ‘Angelsaksisch’ zijn vernoemd, werden de baas in was nu Engeland is.

Er is wat wetenschappelijke onenigheid over de schaal van de Germaanse invasies, en het is de vraag in hoeverre zij dominant werden in het oosten, en in het westen geen voet aan de grond kregen. In ieder geval is het zo dat de koninkrijken die in het huidige Engeland werden gesticht na de Romeinse tijd, zoals bijvoorbeeld het grote rijk Mercia, dat ontstond in 527, zich niet helemaal tot de Ierse Zee uitstrekten.

De (geromaniseerde) Britten behielden hun eigen koninkrijken, en de grens tussen het huidige Wales en Engeland was de grens tussen Mercia en de Welshe rijken, met mooie namen als Gwynedd, Powys, Dyfed en Seisyllwg, Morgannwg en Gwent. In het Frans heet Wales ‘Pays de Galles’, wat gerelateerd lijkt aan het Keltische Gallië en ‘Gaulois’, maar de naam Wales zou afkomstig zijn van het Germaanse ‘Walha’, de naam die de Angelsaksen aan het gebied gaven. ‘Walha’ betekent namelijk zoiets als ‘geromaniseerde buitenlander’.

Dit illustreert heel mooi in welke mate Wales en Engeland níet hetzelfde land zijn. Het Angelsaksische Engeland noemde het Keltisch-Romeinse Wales namelijk ‘het buitenland’. In de vroege Middeleeuwen vochten de Engelse koninkrijken meerdere grensconflicten uit met de koninkrijkjes van Wales.

Ook later in de Middeleeuwen was er een belangrijke verwijdering in de geschiedenis van Wales en Engeland. De verschillende Angelsaksische koninkrijken, naast Mercia ook bijvoorbeeld Northumbria, Wessex, East-Anglia, enzovoorts, werden door de invasies van de Vikingen onder druk gezet, en de machtsbalans tussen de rijken raakte verstoord. De koning van Wessex, Aethelstan, verenigde de Angelsaksische koninkrijken in de 10e eeuw, en stichtte daarmee het verenigde koninkrijk Engeland, zonder Wales natuurlijk.

Nog geen eeuw later werd alles weer op een hoop gegooid, weer door de Vikingen. Zij hadden in Normandië een hertogdom gesticht, dat slechts in naam ondergeschikt aan de Franse koning was. Een van de opvolgers van dit Vikingrijk, hertog Willem II. Hij lanceerde in 1066 een invasie van Engeland, versloeg koning Harald bij Hastings, en het jonge koninkrijk Engeland had opeens een Normandische-‘Vikingkoning’. Willem zou voortaan de bijnaam ‘De Veroveraar’ krijgen, niet geheel onterecht.

De Normandische verovering van Engeland was in het jaar 1072 zo ongeveer een feit. De omvang het de Engelse bezittingen van de Normandische hertog, nu ook koning van Engeland, was ongeveer gelijk aan hoe Engeland er nu uitziet. Dat betekent dus dat Wales niet door de Normandiërs werd veroverd.

De Normandische verovering van Engeland had grote gevolgen voor het gebied. Niet alleen werd Engeland stevig verbonden aan Frankrijk, omdat de engelse koning eigenlijk in theorie ondergeschikt aan de Franse koning was, wat tot eeuwenlange oorlogen zou leiden, maar de cultuur van Engeland raakte ook ‘verfranst’.

De Normandiërs waren geen Vikingen, maar eerder Fransen, en de Engelse taal raakte vanaf de 11e eeuw sterk onder invloed van het Frans. De taal die voorheen een puur Germaanse was, met misschien wat Keltische invloeden, kreeg, vooral in hogere kringen, steeds meer ‘Franse’ woorden. Tot op de dag van vandaag heeft het Engels door de verovering door Willem in 1066 meer weg van het Frans dan het Duits en Nederlands hebben bijvoorbeeld. Kortom, bovenop het Angelsaksische kwam een grote schep Normandisch-Franse-Vikingcultuur.

En Wales dan? Dat werd ook aangevallen door Willem de Veroveraar, die dat eigenlijk niet van plan was, maar door de Welshmen werd aangevallen. Het gebied werd onderworpen, maar in 1101 had Wales zijn onafhankelijkheid weer terugveroverd. Wales werd dus ook geen onderdeel van het nieuwe Engeland. De Keltische cultuur bleef daar de boventoon voeren. Het gebied werd in 1216 verenigd door koning Llywelyn Fawr (‘de Grote’), die de eerste was die de titel ‘Prince of Wales’ kreeg. Ook de Engelsen, opvolgers van Willem de Veroveraar die Wales uiteindelijk niet had weten te onderwerpen en daardoor in conflict bleven, erkenden de titel ‘Prince of Wales’ in 1267.

Wales was een verenigd rijk geworden, maar dat duurde maar heel kort. De Engelse koning Edward I, opvolger van de Normandische hertogen, was namelijk vastbesloten om te voltooien wat zijn voorganger Willem niet was gelukt, namelijk Wales toe te voegen aan zijn rijk. Een reeks incidenten en oude vetes brachten Edward ertoe om in 1282 Wales binnen te vallen. De Engelsen wisten Wales te onderwerpen, en de laatste soevereine Prince of Wales, Llywelyn ap Gruffudd, van de troon te stoten. Zijn hoofd werd op een speer gestoken en door Londen geparadeerd.

Edward liet kastelen bouwen in Wales om het gebied onder de duim te houden. In één daarvan, Caernarfon, werd zijn zoon, de toekomstige koning Edward II van Engeland, geboren, de eerste Engelse heerser die ook de titel ‘Prince of Wales’ kreeg, tot op de dag van vandaag de titel voor de troonsopvolger.

Wales werd opgenomen in Engeland, hoewel de twee gebieden pas in 1542 officieel bij verdrag tot één werden gemaakt door de Act of Union. De toenmalige koning , Henry VIII, verbood op dat moment het Welsh als officiële taal. Dat is opmerkelijk, omdat zijn eigen dynastie, de Tudors, oorspronkelijk uit Wales komt.

Sinds 1282 was Wales dus stevig gebonden aan Engeland, al ruim 800 jaar dus. Maar in de 800 jaar daarvoor waren de twee landen níet aan elkaar verbonden. In die periode is er, vooral in Engeland, zoveel gebeurd dat ze in Wales konden denken dat niet zij, maar de Engelsen eigenlijk een soort buitenlanders geworden waren.

Ook op dit EK moesten de Welshmen in de groepsfase in blessuretijd buigen voor Engeland, tot hun grote verdriet ongetwijfeld. Maar nu de Engelsen weer in naar huis zijn, en Wales nog schittert, zullen ze zich met recht weer de enige échte prinsen van Wales voelen.

1 note · View note

histoday · 8 years

Text

28 juni. Sint Vitusdag: een bijzondere dag in de Servische geschiedenis

Vandaag is het Sint Vitusdag. De feestdag van deze heilige is op 15 juni (volgens de oude Juliaanse kalender, die tot 1582 van toepassing was en in Oost-Europa nog steeds gangbaar is), of volgens onze huidige kalender op 28 juni. Op die dag in het jaar in het jaar 303 werd Vitus, geboren op Sicilië, zoon van een Romeinse senator, doodgemarteld, omdat hij het christelijke geloof, waartoe hij zich als jongen had bekeerd, niet wilde afzweren.

Toevallig raakte zijn feestdag stevig verbonden aan de Servische geschiedenis. In eerste instantie toevallig in ieder geval, en in latere tijden was het absoluut geen toeval dat er bijzondere dingen gebeurden op 15 (of 28) juni. Steeds ging het daarbij om een belangrijke gebeurtenis in de Servische geschiedenis, bepalend voor de soms verwrongen Servische identiteit. In het Servisch heet de dag Vitovdan (Видовдан): wat is er dan allemaal gebeurd op Vitovdan?

Het begon allemaal in het jaar 1389. In die tijd ging het dus nog om 15 juni, en waar de Juliaanse kalender nog steeds in gebruik is, zoals in de oosters-orthodoxe kerken, is het dus nog steeds 15 juni. Op de feestdag van Sint-Vitus, een heilige in zowel het katholieke als het orthodoxe geloof, vond in Kosovo een belangrijke veldslag plaats. Een Ottomaans leger onder leiding van sultan Moerad I trad in het strijdperk tegen een Servische troepenmacht, gesteund door legers uit Hongarije, Bosnië, Bulgarije en Albanië. De slag vond plaats op het Merelveld, in het Servisch ‘Kosovo Polje’, ‘Veld van Zwarte Vogels’.

De slag vond dus plaats in het huidige Kosovo, onafhankelijke staat, maar niet door ieder land als zodanig erkend, zeker niet door Servië. De Serviërs vinden namelijk dat er op die dag en op dat moment in de geschiedenis iets gebeurde dat hun als volk heeft gevormd. De Servische commandant Lazar en de Ottomaanse sultan vonden beiden de dood, maar onder leiding van prins Bajezid I wisten de Turken alsnog de slag te winnen. Een eeuwenlange periode van Turkse overheersing (zo zagen de Serviërs het tenminste) volgde.

De Slag op het Merelveld kreeg daarmee een mythische plek in de Servische geschiedenis. De Serviërs hielden daarbij vast aan een van de verhalen die de ronde doet over de slag, namelijk dat het een Servische edelman was, Milos Obilic, die de sultan in zijn tent had vermoord. De slag was dan wel verloren, maar de aanstichter had daarvoor moeten boeten. Het Servische volk zou ooit weer de sultan ten val brengen, maar nu voorgoed.

Sint-Vitus en de Vitovdan had toevallig zijn intrede gedaan in de Servische geschiedenis, maar in latere tijden was het niet zo toevallig dat er belangrijke en doorslaggevende gebeurtenissen plaatsvonden op die dag. Om te beginnen klonk het startschot voor de Eerste Wereldoorlog op 28 juni (volgens de Gregoriaanse kalender dus nogmaals) 1914.

Het was een Servische nationalist, Gavrilo Princip, die te horen had gekregen dat de Oostenrijkse troonopvolger Franz Ferdinand zo dom was geweest om op die specifieke dag een bezoek te brengen aan Sarajevo. Oostenrijk-Hongarije had in 1908 Bosnië geannexeerd, een land met een grote Servische gemeenschap. Servië zelf voelde zich ook bedreigd. De nationalistische groep waar Princip toe behoorde, besloot de Oostenrijkse aartshertog te vermoorden. Het zou leiden tot een Oostenrijkse oorlogsverklaring aan Servië, dat gelieerd was aan Rusland, en daarmee werd de Eerste Wereldoorlog in gang gezet.

Dat was niet de laatste keer dat de Vitovdan een speciale rol speelde. In de Eerste Wereldoorlog vielen de grote rijken Rusland en Oostenrijk-Hongarije uit elkaar, en werd de kaart van de Balkan opnieuw getekend. Het Koninkrijk der Serven, Kroaten en Slovenen, vanaf 1929 Joegoslavië geheten, ontstond op 1 december 1918. Op 28 juni 1921 kreeg dit nieuwe land, dat in aangepaste vorm zou bestaan tot 1991, zijn eerste grondwet.

In dat socialistische Joegoslavië was Servië dominant. Belgrado was de hoofdstad, en het Joegoslavische leger bestond vooral uit Serviërs. Dit leidde tot grote problemen toen de Sovjet-Unie uit elkaar viel. De Servische socialistische leider Slobodan Milosevic ontpopte zich tot een stevige nationalist. Hiervoor had hij in 1989, 600 jaar na de Slag op het Merelveld, een voorproefje gegeven. Op dat moment rommelde het al in Oost-Europa, en Milosevic nam een voorschot op een nieuwe situatie tijdens zijn herdenkingsspeech op 28 juni 1989. In een beruchte toespraak wakkerde hij het Servische nationalisme aan. Het lont brandde.

Na de oorlogen in Joegoslavië en de Kosovo-oorlog (daar is het weer) kwam Milosevic ten val. De nieuwe Servische regering wilde met het verleden breken, en Milosevic werd gearresteerd en uitgeleverd aan het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag. Op welke datum? Juist, 28 juni 2001. Milosevic stierf voordat het vonnis werd geveld.

Servië heette toen nog steeds Joegoslavië, en later Servië-Montenegro, omdat dat land ook onderdeel uitmaakte van het nieuwe Joegoslavië. De Montenegrijnen besloten echter op een gegeven moment dat ook zij een eigen land wilden. De onafhankelijke staat Montenegro werd aangemeld bij de VN, een handeling die de grootste internationale erkenning van een land inhoudt, op, je raadt het al, 28 juni 2006.

Voor wie in Servië geïnteresseerd is, is 28 juni een dag die je in de gaten moet houden in dat land.

1 note · View note

histoday · 8 years

Text

27 juni. Een jaar na de legalisering is homohuwelijk nog steeds een probleem in de VS

Gisteren was het precies ene jaar geleden dat het Amerikaanse Supreme Court besloot dat een huwelijk tussen partners van hetzelfde geslacht mogelijk zou moeten zijn, omdat het een recht is dat voor alle burgers geldt. Daarmee werd het homohuwelijk, dat in theorie eigenlijk volgens de Grondwet al bestond, een juridisch feit in alle staten van de VS. Het kon tot vorig jaar al in 37 van de 50 staten. Meer dan een miljoen homo’s zijn sindsdien in het huwelijksbootje gestapt.

Maar de strijd voor gelijke rechten is daarmee nog niet gestreden. Niet iedereen gunt de homoseksuelen kennelijk hetzelfde geluk, en dezelfde juridische, fiscale en andere voordelen van het huwelijk. Los van de moordpartij in Orlando, gepleegd uit haat jegens homo’s, hebben de zogenaamde ‘LGBTs’ het in de VS ook op ander vlak lastig.

In Mississippi bijvoorbeeld is een wet in de maak die het bedrijven mogelijk maakt om diensten te weigeren aan homo’s of homostellen. Dat is op zichzelf al erg genoeg, maar wat er misschien ook mogelijk gaat zijn, is dat een ambtenaar weigert een huwelijksakte op te maken voor twee mannen of vrouwen, of dat een ambtenaar adoptie weigert omdat de twee adoptieouders in spe niet qua geslacht van elkaar verschillen. De weerzin, en de discriminatie, zijn dus blijven bestaan. Maar dat mag geen verrassing zijn. Positief is overigens dat de paus gisteren bekend maakte dat de kerk excuses zal aanbieden voor de vervolging van homo’s in het verleden.

Het huwelijk is een van de oudste sociale instanties in de geschiedenis van de mensheid. In principe is het bedoeld als een regulering van seksueel verkeer, maar ook een sociaal ritueel waarbij duidelijk wordt gemaakt dat de partners niet meer beschikbaar zijn, dat de kinderen die gaan volgen, juridisch en anderszins gezien, officieel als die van beide partners moeten worden gezien, dat families aan elkaar gebonden worden, et cetera. Vele rituelen en gebruiken zijn nog steeds enigszins gelijk aan oerbruiloften, zeker in niet-westerse landen.

Vanwege het de link tussen het huwelijk en de acceptatie van nageslacht door de twee partners en door de gemeenschap, en waarschijnlijk ook wegens afkeuring van homoseksuele relaties, is het dan ook automatisch een heteroseksueel fenomeen van oorsprong. Tegenwoordig is er helaas lang niet altijd overal ter wereld sprake van instemming van beide partijen in het huwelijk. Jaarlijks worden er, zo maakte UNICEF vandaag bekend, bijvoorbeeld 750 miljoen meisjes uitgehuwelijkt, meestal in armere landen. In de westerse wereld was dit tot in de 20e eeuw ook gebruikelijk.

Op een ander vlak was het westen erg laat met het creëren van gelijkheid tussen de getrouwde partners. Pas in 1957 werd in Nederland de wet afgeschaft, waarin stond dat een vrouw handelingsonbekwaam was, en dat het haar echtgenoot was die binnen het huwelijk economisch, financieel en fiscaal de rechtspersoon en aansprakelijke was. De echtgenote was in dat opzicht eigenlijk minderjarig, en in ieder geval minderwaardig. Ook veel andere landen kenden zulke regelingen.

In de geschiedenis van het huwelijk komen we toch wat meer geëmancipeerde situaties tegen. De oudste bekende voorbeelden van huwelijksregelingen komen uit het Midden-Oosten. Nog voordat daar de eerste stadstaten ontstonden, waren er al nomadische gemeenschappen waar huwelijken werden gesloten, waarin de vrouw haar eigen bezit hield. Ze hield haar eigen tent, waarin ze volledige onafhankelijkheid behield. In Bijbelboek Exodus staat vermeld hoe een man moet blijven zorgen voor een vrouw, ook al neemt hij er meerdere vrouwen bij. Dat gaat richting afhankelijkheid, maar dan wel juridisch beschermd.

De oude Grieken kenden geen echt vastgelegde huwelijksceremonie. Het volstond als beide partners te kennen gaven dat ze bij elkaar zouden blijven. Het huwelijk was dan ook geen staatsaangelegenheid. Het lijkt erop dat het niet om liefde ging, maar om het veilig stellen van het nageslacht en het creëren van legitieme kinderen. Vrouwen werden geacht voor het huishouden en de kinderen te zorgen, de klassieke rol.

Bij de Romeinen waren er wel uitgebreide (religieuze) ceremonieën. Onder de ogen van getuigen werd het huwelijk ingezegend, en werd de eigenlijk handelingsonbekwame vrouw overgedragen van de zorg van haar vader naar die van haar echtgenoot. Juridisch gezien verloor ze de banden met haar familie, en werd ze volledig aan haar echtgenoot en schoonfamilie gebonden. Het erfrecht was ze sowieso kwijt.

De vrouw had buitenshuis weinig in te brengen, maar thuis des te meer. Er zijn legio voorbeelden bekend van hooggeplaatste Romeinse mannen, waarvan het algemeen bekend was dat de vrouw thuis de scepter zwaaide. Dat was geen schande, maar meer een soort conventie. De keerzijde daarvan was dat de man zich buitenshuis niet heel erg beperkt voelde in zijn bewegingsvrijheid.

In het begin van het christendom was het huwelijk nog steeds een particuliere aangelegenheid. In de eerste eeuwen n. Chr. kwamen er steeds meer stemmen op van bisschoppen en priesters die vonden dat de kerk en de geloofsgemeenschap iets te maken zou moeten hebben met een bruiloft. Tot ver in de Middeleeuwen was het christelijke huwelijk een handeling waar beide partijen mee in moesten stemmen. Het enige wat er nodig was, was een uitgesproken jawoord, waarbij geen priester of zelfs geen getuigen per se aanwezig hoefden te zijn. Het was mogelijk om het huwelijk bij de kerk te melden, dat was een van de functies van de administratie van de kerk, maar het was niet verplicht.

Vanaf ongeveer 1500 werd het gebruikelijk, onder druk van de kerk, dat de bruid en bruidegom een bepaalde minimumleeftijd moesten hebben. Bij de Romeinen was het bijvoorbeeld niet raar als de bruid nog maar een jaar of twaalf was, maar naar schatting waren beide partners in West-Europa tussen 1500 en 1800 gemiddeld zo’n 25 jaar oud. Als het economisch goed ging, dan steeg die gemiddelde leeftijd, en in slechte tijden wilde men kennelijk snel de zaken op orde hebben en nageslacht creëren.

Door de Reformatie raakte de staat steeds meer betrokken bij het huwelijk, naast de kerk. Volgens Maarten Luther was het huwelijk, met zijn impliciete maar duidelijke link met seks, een werelds fenomeen, waar de kerk niet al te veel bij betrokken moest worden. Belangrijker was de doop van het kind, natuurlijk alleen mogelijk na een christelijke bruiloft, maar op zichzelf al een erkenning van de ‘christelijkheid’ van het kind. Vanaf de 17e eeuw was het in West-Europa gebruikelijk dat een huwelijk bij een overheidsinstantie bekend werd gemaakt.

Juridisch gezien was het kerkelijk huwelijk echter nog lang het enige geldige huwelijk. In Engeland werd het burgerlijk huwelijk pas in 1837 geaccepteerd als een juridisch alternatief voor een kerkelijke inzegening, en in Duitsland pas in 1875. De kerk hoefde er niet meer bij betrokken te worden. Toch was het tot diep in de 20e eeuw gebruikelijk dat er voor de kerk werd getrouwd, al was het maar omdat de grootouders dat wensten.

Scheiden was tot niet zo lang geleden even controversieel, zo niet controversiëler, als niet voor de kerk trouwen, of pas trouwen als er al kinderen waren. Gelukkig is dat nu allemaal mogelijk: niet alleen zijn vrouwen gelukkig handelingsbekwaam geworden, maar iedereen kan tegenwoordig bedenken wanneer hij of zij trouwt, voor hoelang, en met wie, man of vrouw. Leve het huwelijk, en leve het recht van homo’s om te trouwen hoe ze willen, én om te scheiden.

#huwelijk #trouwen #feestdag #trouwdag #juridisch #Oudheid #emancipatie #gelijkheid #homohuwelijk #vrouwenrechten #LGBT #middeleeuwen #17e eeuw #20e eeuw #handelingsbekwaam #al bundy #married with children

4 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

25 juni. Frankrijk capituleert: over het nut van de EU, en de waarde van IJsland

Een paar dagen na de schok van het zogenaamde Brexit, en een paar dagen te laat in het verschijnen van de dagelijkse Histoday, wil ik nog graag een keer terugkomen op het nut van de EU. De gevolgen van de Britse uittreding zijn nog lang niet duidelijk, maar het is wel duidelijk dat heel veel mensen er flink van zitten te balen.

Bij de andere helft van de mensen is de initiële vreugde misschien ook wel wat bekoeld, want er blijken toch wel wat lastige haken en ogen te zitten aan Britse ‘onafhankelijkheid’: het VK krijgt economische klappen, Schotland wil eruit stappen, er moeten duizenden nieuwe wetten en regelingen gemaakt worden, het land is tot op het bot verdeeld, en nu is Engeland ook nog eens uit Euro 2016 geknikkerd. Door IJsland. Geen EU-lid, maar toch.

De IJslandse vreugde was groot, en in de rest van Europa lachten we mee. Er speelde natuurlijk mee dat we het niet hadden kunnen verkroppen als de Engelsen, die in meerderheid vóór het Brexit hebben gestemd, een EK zouden winnen op hetzelfde moment. Weg met jullie dan maar, en eigenlijk ook met Wales, hoewel zij op veel meer sympathie kunnen rekenen, omdat ze ook een voetbaldreumes zijn. Maar Wales heeft tien keer zoveel inwoners als IJsland.

We moeten dus eigenlijk vooral bewondering hebben voor de prestatie van IJsland in plaats van lachen om Engeland. De IJslanders speelden namelijk erg sterk, kwamen zelfs een vroege achterstand te boven, en wisten een wanhopig Engels elftal ruim een uur met speels gemak te trotseren. En dat met een grote berg teamspirit en spelplezier. In de woorden van een verslaggever van The Guardian:

“So thank you, Iceland, for reminding people never to take anything for granted.”

En daarmee komen we weer terug op de geschiedenis, en het belang van de EU. Misschien dat de Britten de komende tijd langzaam erachter gaan komen wat ze eigenlijk moeten missen. In dat verband wil ik graag even teruggaan naar 25 juni 1940.

Om 01.45 uur tekende Frankrijk op die dag namelijk een vernederend document, een zoveelste dieptepunt in de recente geschiedenis van het land, en een voorbode voor nog veel grotere ellende, in Frankrijk en de rest van Europa. Op 10 mei 1940 waren troepen van nazi-Duitsland niet alleen Nederland binnengevallen, maar ook Frankrijk. De Duisters wilden Frankrijk zo snel mogelijk onder de voet lopen, en na een verbeten gevecht was het op 25 juni 1940 zover: Frankrijk tekende de overgave.

Het was de derde keer in 70 jaar tijd dat Frankrijk en Duitsland in oorlog kwamen met elkaar, en ook de derde keer dat de Duitsers de Fransen vernederden. In 1870-71 versloegen de Pruisen het Franse keizerrijk, en belegerden Parijs. In 1914 liepen ze in eerste instantie het Franse leger onder de voet, en kon Frankrijk alleen gered worden na een enorme krachtsinspanning, en de hulp van Groot-Brittannië, de VS, en Rusland. En in 1940 liepen er weer Duitse soldaten door de boulevards van Parijs.

Na de Tweede Wereldoorlog namen Frankrijk en Duitsland een belangrijk besluit: dit doen we niet meer. Ze besloten dat het niet meer nodig was elkaar te bevechten en te vernederen, dat er weinig eervols te vinden was op het slagveld, alleen maar dood en verderf. En toekomstige ellende. De Frans-Duitse samenwerking, aangevuld door enthousiaste medewerking van de Benelux en Italië, betekende dat er een nieuw tijdperk in de Europese geschiedenis aanbrak, een periode van vrede, welvaart en samenwerking.

Pas in 1973 sloten ook de Britten zich aan bij dit samenwerkingsproject, en hun zijn we nu ook weer kwijt. Jammer, maar helaas. Het belangrijkste is dat Frankrijk en Duitsland elkaar niet in de haren zullen vliegen over de manier waarop er op het Brexit gereageerd zou moeten worden, maar dat ze met elkaar in gesprek treden. Dit zou nooit ‘for granted’ genomen moeten worden.

Frankrijk en Duitsland kunnen elkaar tegenkomen in de halve finale, net zoals ze op het vorige WK tegen elkaar speelden. Die vorm van oorlog is de enige die we tussen de twee landen tegenwoordig nog kennen. Onder de acht kwartfinalisten bevinden zich nu vier landen die tot het Europa van het eerste uur behoorden, het zogenaamde ‘Europa van de Zes’. Afwezig zijn Luxemburg, dat je ook niet verwacht op een EK, hoewel het bijna twee keer zoveel mensen telt als IJsland, en natuurlijk Nederland. Het maakt het extra jammer dat we er niet bij zijn eigenlijk…

#euro 2016 #IJsland #Frankrijk #Duitsland #Groot-Brittannie #VK #brexit #voetbal #jaren '40 #Tweede Wereldoorlog #Europese integratie #kwartfinale #capitulatie #Parijs

3 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

26 juni. Bijbels tegengeluid bij dinoplaatjes

Een "beter beeld geven van de ware geschiedenis van dinosaurussen", dat willen de makers van de website Dinodino.nl. Bij de Albert Heijn kan je dezer dagen dinosaurusplaatjes verzamelen. De tv-bioloog Freek Vonk heeft samen met de kruidenier de oude dino-rage weer nieuw leven ingeblazen. Strenge christenen zijn het echter niet helemaal eens met de actie, en wel om de bizarre reden dat ze vinden dat de evolutietheorie, die de bioloog per definitie aanhangt, niet in het dinosaurusplaatje past.

Dus is er een website ingericht waarop de ‘ware geschiedenis’ te lezen is, voor ouders die hun kinderen wel het plezier van de plaatjes gunnen, maar die zich niet kunnen vinden in de evolutie. Op de site staat ‘wat Freek je niet vertelt’. En dat is niet voor niets.

Volgens de maker van de site, die niet kan accepteren dat dinosauriërs honderden miljoenen jaren geleden hebben geleefd, omdat de Bijbel zegt dat de aarde zesduizend jaar oud is, waren de draken uit middeleeuwse mythen en Chinese verhalen namelijk dino’s, en heeft de mens de dino uitgeroeid, per ongeluk, net als de dodo en de wolf (in Nederland). Velociraptor en T-Rex uitgeroeid door mannetjes met pijl en boog. Dat klinkt als de ‘ware’ geschiedenis. Middeleeuwse schrijvers zijn het alleen even vergeten op te schrijven dat ze T-Rex hadden uitgeroeid, en al zijn soortgenoten.

Het argument tegen de evolutieleer (en de oerknal eveneens) is meestal dat die even ongeloofwaardig zijn als een ridderoverwinning op de dino’s, of andere ongeloofwaardige theorieën, zoals dat God de fossielen in de grond heeft gestopt om de mensen een beetje te ‘fucken’. Alleen, de evolutieleer kan, omdat het een wetenschappelijke theorie is, ontkracht worden, en de ‘ware geschiedenis ‘ van de heilige geschriften niet. Om de evolutietheorie te ontkrachten, moet je alleen wel met goede argumenten komen, en niet met het werkelijk absurde Genesis (lees het maar eens voor de grap!).

Sinds de wetenschappelijke revoluties van de vroegmoderne en moderne tijd is kennis in principe gebaseerd op controleerbare feiten en beweringen, op empirie, herhaalbare experimenten, en op denkwerk in plaats van geloof. Lang niet alle antwoorden zijn gevonden natuurlijk, en misschien kan dat ook niet. In Genesis staan ze echter volgens velen wel. Dat is wel lekker makkelijk.

Alleen, sinds de grote opkomst van het wetenschappelijk denken, dat een absolute mijlpaal bereikte met het verschijnen van Charles Darwins On the Origin of Species in 1859. Met een idee dat zo plausibel lijkt dat veel natuurwetenschappers moeten hebben gedacht “Waarom heb ik dat niet bedacht?” verklaarde Darwin het ontstaan van de mens en alle andere organismen, ook de dino’s. Hij verklaarde alleen niet het uitsterven van de dino’s. Natuurlijke selectie, een pijler onder zijn theorie, past alleen niet echt bij een overwinning van de mens op de dino’s.

Het idee dat de mens niet is geschapen naar het evenbeeld van God, maar van een aap afstamt, stemde christenen overal ter wereld niet vrolijk. Toch moest er iets gedaan worden met de nieuwe theorie, omdat die met zoveel instemming werd begroet, en omdat hij, zo moesten zelfs de meest verstokte fundamentalisten toegeven, tenminste een verklaring gaf voor het bestaan van beenderen van australopithecus enzovooorts, die Genesis niet geeft. Dat laatste is logisch: de schrijvers van Genesis wisten namelijk niet dat de mensapen ooit hadden bestaan.

In de pogingen om de evolutieleer en wetenschappelijke theorieën in het algemeen te rijmen met Genesis, toonden gelovigen zich sinds 1859 eerder domme apen dan ‘goddelijk’ geïnspireerde denkers zoals Darwin zelf, op zich al een bewijs voor de theorie van Darwin. Het creationisme was ontstaan, een geloof in een Bijbelse verklaring voor wat Darwin had ontdekt. Deze term is door Darwin zelf bedacht. In de jaren ’20 was het ingeburgerd als term voor de groep gelovigen die de evolutietheorie verwierp en vasthield aan het scheppingsverhaal.

Er zijn verschillende manieren bedacht om de Bijbel te verbinden met de wetenschap, en bijvoorbeeld het bestaan van dinosaurusskeletten die honderden miljoenen jaren oud (lijken te) zijn. Een eerste stroming binnen het creationisme is de ‘Old Earth’-theorie, waarin een andere interpretatie van de Bijbel wordt gebruikt. De zes dagen van de schepping zoals in Genesis genoemd zijn eigenlijk zes lange tijdperken. De tekst moet dus niet letterlijk genomen worden.

Dat is wat de waarheid van de Bijbel betreft echter een gevaarlijke gedachte, vooral omdat het belangrijkste verschil tussen de evolutietheorie en het boek Genesis is, dat het eerste ontkracht mág worden, graag zelfs, vinden wetenschappers, en het tweede eigenlijk absoluut niet.

Een andere tak van creationisme was een reactie op deze ideeën, namelijk een teruggrijpen naar de letterlijkheid van de Bijbeltekst. Volgens aanhangers van deze stroming is het een onomstotelijk feit dat God de wereld en alle dingen in zes dagen schiep, en dat de aarde niet ouder dan zo’n 10.000 jaar is. Hiervoor hebben verschillende ‘wetenschappers’ bewijs gevonden, wat door de overgrote meerderheid van de wetenschappelijke wereld niet serieus genomen wordt. Oftewel, het zogenaamde ‘Young Earth’ creationisme is een poging om wetenschap en religie met geweld aan elkaar te beuken, wat tot een lelijke en vooral onvoorstelbaar bizarre mix leidt. De site Dinodino.nl is er een voorbeeld van.

Andere opties zijn het zogenaamde ‘Gap’-creationisme, waarin men toegeeft dat de aarde waarschijnlijk oeroud is, maar dat er na het eerste vers in Genesis een heel lange, maar niet beschreven, periode zat. De aarde is heel oud, en er waren misschien ook wel dino’s, maar de mens is niet oud. Dat gaat eigenlijk ook richting het anders interpreteren van de Bijbel, en bovendien vraag je je af waarom er dan een hele periode is weggelaten. Is God daar niet tevreden over? Liet hij de aarde even honderden miljoenen jaren links liggen, en dacht hij toen opeens: “O ja, ik was met een schepping bezig”?

Nog een andere verklaring is het Intelligent Design. De kern van deze denktrant is dat de schepping, of liever gezegd het leven op aarde, veel te gecompliceerd is om ‘toevallig’ door evolutie ontstaan te kunnen zijn, en dat er een echte ontwerper achter móet hebben gezeten. Als voorbeeld haalt men dan het oog aan: hoe kan zoiets geleidelijk ontstaan?

Tegenargumenten zijn ook hier makkelijk: er zijn heel veel gradaties in zicht mogelijk, en onze ogen zijn bijvoorbeeld veel slechter dan die van roofvogels. Er zijn ook dieren die nog veel minder zien dan wij. Ten tweede is de schepping dan wel misschien erg wonderbaarlijk en onvoorstelbaar gevarieerd en mooi, maar zeker niet perfect. In de mens, net als in andere organismen, zijn in allerlei opzichten nog oeroude sporen van de voorgangers te vinden. Waarom zou dat in een ontwerp gestopt worden?

Vooral het feit dat de mens, het meest roofzuchtige, asociale, zelfdestructieve en arrogante wezen op aarde, de kroon op een schepping zou moeten zijn van een intelligente, goddelijke ontwerper, die ons maakte naar zijn evenbeeld, maar ons wel pestte met oude fossielen in de grond en ons wel heel erg imperfect maakte voor iemand die een ‘intelligent designer’ wordt genoemd, is niet te rijmen met dat ‘intelligent design’.

Vooral de bedenkers van God zijn niet zo intelligent, zeker als ze zijn bestaan moeten proberen aan te tonen middels het bizarre Genesis, waarin God zich gedraagt als een verwende, wraakzuchtige, vergeetachtige, inconsequente, bloeddorstige, wispelturige en totaal onrechtvaardige despoot. De mens is niet geschapen naar Gods evenbeeld, maar andersom. En dat is geen mooie schepping. Het levert veel ellende op, maar soms ook grappige dingen, zoals het idee dat de dino’s duizend jaar geleden door de mens zijn uitgeroeid. Tsja…

Helaas is creationisme een grote factor in het onderwijs, vooral in de VS. Kennelijk ook in Nederland.

5 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

24 juni. Schotten willen hun land terug: over Bonnie Prince Charlie en de Utter Cockwomble

Utter cockwomble, weaselheaded fucknugget, leather faced, shit-tobogganist, cock juggling thundercunt, tiny fingered, Cheeto-faced, ferret wearing shitgibbon, het is een kleine greep uit de reacties op een opmerkelijke tweet van de Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump. Na het Brexit van gisteren zei hij bij een bezoek aan Schotland, het land waar zijn moeder vandaan komt, dat hij ter plekke alleen maar blije gezichten zag: “Place is going wild over the vote. They took their country back.”

Helaas voor Trump, die in Schotland niet populair is omdat hij een golfbaan wil aanleggen die op zijn zachtst gezegd controversieel is, stemden de Schotten in meerderheid tegen de Britse uittreding uit de EU. 62% van de stemmers wilde dat het Verenigd Koninkrijk in de EU bleef. Weer een rare uitspraak van deze onwaarschijnlijk presidentskandidaat.

En dan heb ik nog niet eens over de leegheid van de kreet ‘take our country back’. In dat opzicht waren er gisteren meer rake reacties op Brexit: de Britten, kolonisatoren van de halve wereld, raken kennelijk in de war van een beetje immigratie, zo gniffelde men in Nigeria, India en Jamaica.

Trumps fout zou echter op een andere manier dan hij bedoelde weleens een hele rake toekomstvoorspelling kunnen zijn. Binnen het onzinnige taalgebruik van ‘our own country’ zou het zomaar kunnen zijn dat de Schotten inderdaad hun land terug gaan eisen. Niet van Brussel, maar van Londen. De Schotse premier Nicola Sturgeon heeft al gezegd dat er een nieuw referendum over Schotse uittreding uit de EU zal komen.

Nog geen twee jaar geleden stemden de Schotten tegen het verlaten van het VK, maar de situatie is nu wezenlijk anders dan in september 2014, Boris Johnson, boegbeeld van het Leave-kamp, zei aan de vooravond van het referendum in 2014 dat hij er vertrouwen in had dat de Schotten de volgende dag met een ‘full English’ zouden ontbijten. Nu het VK op zijn beurt de keuze heeft gemaakt die Schotland in 2014 niet moest maken volgens BoJo, is het de vraag of de Schotten niet binnenkort toch lekker zullen ontbijten met een croissant of bruine boterham met kaas.

Gisteren zei ik al dat het Verenigd Koninkrijk in grote mate evenzeer een construct is als de EU. Het kwam tot stand in 1707, toen de parlementen van Engeland en Schotland het Treaty of Union, dat een jaar eerder was gesloten, ratificeerden. Een eeuw daarvoor hadden de twee koninkrijken in de persoon van James (of Jacobus) VI van Schotland, die ook James I van Engeland en Ierland was, dezelfde monarch gekregen. James was een neefje van koningin Elizabeth, die kinderloos stierf.

Schotland en Engeland hadden dus al dezelfde koning, maar twee onafhankelijke parlementen. In het licht ban grote Europese conflicten in de 17e eeuw, waarbij de strijd tussen katholieken en protestanten een belangrijke rol speelde, maar zeker niet de enige kwestie was, besloten machthebbers in Engeland en Schotland dat het beter was dat de twee aparte koninkrijken samen werden gevoegd. Samen sta je sterker. Groot-Brittannië was geboren. Ierland hoorde er toen ook nog bij.

Engelse en pro-Engelse Schotse bestuurders hadden gelijk: als Schotland niet stevig aan Engeland werd gebonden (onder meer door de afschaffing van het Engelse en pro-Engelse Schotse bestuurders hadden gelijk: als Schotland niet stevig aan Engeland werd gebonden (onder meer door de afschaffing van het Schotse parlement; Schotse wetgeving bleef apart), dan zou het deel van de schotse bevolking dat weinig zag in een Britse verbinding zijn heil elders zoeken. Je raadt het al: op het continent.

Het Schots-Engelse huwelijk was voorafgegaan door eeuwen van oplaaiende strijd, waarbij beide partijen de hulp hadden ingeroepen of soms tegen wil en dank ‘geholpen’ waren door ‘buitenlandse’ machten. Voor zover de strijd tussen katholieke en protestanten er iets mee te maken had, en dat is voor een belangrijk deel het geval, deed ook de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden daarbij een duit in het zakje.

Schotland had echter vooral een band met Frankrijk. Die band is gemakkelijk te verklaren: ze hadden in Engeland een gemeenschappelijke aartsvijand. Toen Groot-Brittannië werd gecreëerd, was dat dan ook deels een poging om een Franse invasie van Engeland, daartoe opgeroepen door anti-Britse Schotten, te ontmoedigen. De Engelsen waren daar echt bang voor.

Ook na het opstaan van het VK bleef de ‘French Connection’ met Schotland bestaan. Centraal hierin staan de figuur van de troonpretendent Charles Edward Stuart, in Schotland liefkozend Bonnie Prince Charlie genoemd, en zijn Opstand der Jacobieten van 1745. Bonnie Prince Charlie (‘mooie Charlie’) was een kleinzoon van de katholieke Engelse koning James II, die in 1688 was afgezet, met hulp van de Nederlandse inmenging van stadhouder Willem III, die ik hierboven al noemde.

Hij had dus een legitieme claim op de Engelse troon. Gesteund door de paus en het katholieke Frankrijk wilde Bonnie Prince Charlie vanuit Schotland een opstand beginnen, en de troon van Engeland én Schotland opeisen. De ‘Jacobite Rising’ (Jacob en James, van zijn opa, zijn dezelfde naam), begon in augustus 1745.

Schotland was verdeeld, net als twee jaar geleden. In principe kozen de katholieken de kant van de Jacobieten, maar ook sommige protestanten kwamen in opstand tegen het VK. De verdeling was er ook een van de steden in het zuiden en de Highlands. De meeste clans uit de Highlands sloten zich aan bij de opstand.

In eerste instantie versloegen de Jacobieten de Britten bij Edinburgh. Ze begonnen aan een spectaculaire opmars en bereikten Carlisle en Derby in het midden van Engeland. Britse troepen werden weggeroepen van het continent (toen wilden ze zich wel met het continent bemoeien), en uiteindelijk kon de opstand neergeslagen worden. De Slag bij Culloden, in de buurt van Inverness, betekende een nederlaag voor de Jacobieten en het einde van de opstand. Mooie Charlie moest vluchten, terug naar Frankrijk.

In de Schotse folklore heeft deze opstand een belangrijke plaats ingenomen. Voor de Britten die deze week blijk gaven het idee te hebben dat Brussel hun autonomie ondermijnde, zo hadden en hebben veel Schotten het idee dat hun hetzelfde is aangedaan.

Bonnie Prince Charlie, die in Rome stierf in 1788, wordt door nationalistische Schotten nog steeds gezien als de enige echte troonopvolger van het rijk, en als een nationale held, samen met legendarische figuren als William Wallace en Robert the Bruce. Het feit dat hij geboren werd in Rome, geholpen werd door Frankrijk, en steun had van de paus, wordt hem niet verweten. Integendeel: het is in nationalistische Schotse kringen eerder een goed dan een slecht teken.

In 1999 kregen de Schotten, binnen het VK, hun parlement terug. Daarin heeft de Scottish National Party (SNP) altijd een grote rol gespeeld. Bij de laatste verkiezingen van mei 2016 kreeg de SNP 63 van de 129 zetels, bijna een absolute meerderheid. Premier Sturgeon is lid van deze partij. Nu vooral de Engelse ervoor hebben gekozen de EU te verlaten, wat voor enorme, onvoorziene problemen zal gaan zorgen, denken de Schotten dus weer terug naar de tijd vóór 1707.

Het nationale parlement is weer terug, en nu is het misschien volgens de Schotten ook tijd om andere bepalingen van het Treaty of Union te verwerpen. Misschien ruilen zij wel die Union in voor die van Frankrijk en Italië. Dat klinkt dus raarder dan het eigenlijk is. Bonnie Prince Charlie zou het goedkeuren in ieder geval. De Utter Cockwomble van over de oceaan misschien niet, maar die kunnen we toch maar nauwelijks serieus nemen.

2 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

24 juni. Nothing Compares to EU

Dear Britain,

It’s been several hours or just one day…

It’s hard not to feel rejected by you today. In the words of your own Emily Brontë in Wuthering Heights:

“I gave him my heart, and he took and pinched it to death; and flung it back to me. People feel with their hearts, and since he has destroyed mine, I have no power to feel for him.”

So, forgive us for secretly hoping for anarchy in the UK, starting with Scotland rebuilding Hadrian’s Wall. We might send another Armada, sail up the River Thames and destroy the English fleet at Chatham, build a Continental System to isolate you. Maybe even set up the V2s again. Good luck over there with lying BoJo and farcical Farage, with visions of swastikas in their heads. Britannia Rules the Waves, and there rest of the EU is ruled by sanity. At least, I surely hope so.

But, of course, in the words of your own Phil Collins, I can’t stop loving you. While you are uncarefully wielding that axe like Eugene is, the EU is never gonna give you up. The wind might have blown your candle out, but we still want to hold your hand. We are going to keep calm, and carry on. With or without you.

So, dear EU,

Let’s stick together. To do so, there are lessons to be learned. Answering the fundamental question Where did we go wrong?, and making sure that it’s not the worst that’s yet to come.

These are the lessons:

First of all: Don’t panic! Everything is not lost. Apparently there is panic on the streets of London, Birmingham and Carlisle, but we continentals know that Rome wasn’t built in a day.

Secondly: Don’t take one step beyond. The EU vanguard has clearly lost its connection with many of its citizens. Major Tom and ground control have lost contact, and this is threatening the Major’s life. Specifically: be careful expanding the EU, geographically and in other ways. So don’t do another euro, and don’t negotiate with Turkish dictators.

We’re fit, and we should know it. European integration is one of the best things that has ever happened to the continent. This project should fill us with love and pride, not pride and prejudice. We don’t want little bits (or big chunks) of history repeating.

This means specifically that the arguments we use to defend the Union should go far beyond economic ones. Is Europe really nothing more than a market place?? So don’t mention the stock market, or the money in your baggy trousers. Mention the war, and mention what Europe can achieve working together, in stead of fighting over everything all the time.

Nation states are as much of a messy compromise as the EU, and especially the Brits should know this. So, we do need (history) education, and teach our children that there is no such thing as one Netherlands, Germany, Italy, or Britain. There are many. One day all will draw the conclusion, that the nation state is an illusion. This means that we shouldn’t see the EU as an arena in which national interests are defended, which is the usual way it is represented in national politics. Come on EU, you’re bigger than that!

The most important thing we need to convey is that EU, that’s you! The most important decisions about the progress of European integration have been decided by the presidents and prime ministers of the individual countries, not by the EU itself. The important treaties of Maastricht, Amsterdam, Lisbon, Nice, et cetera, were negotiated by the heads of national governments. EU civil servants were left to deal with the messy, incomplete and complicated compromises afterwards. Many things that are in the best interest of the EU are also in the best interest of the member states. It doesn’t work the other way around.

The most important lesson is to listen to the people of the EU member states. Forget lofty liberal ideals, forget the market, I’d even say forget geopolitics. And I’d definitely say forget reelection (although I know that is unlikely). The EU has become the scapegoat of everything that’s wrong in the lives of many people. So, simply address these issues, and at the same time don’t let yourself be taken hostage by ignorant resentment. No ever closer union, no more stunts, no more building castles in the sky.

Since the 90s eurocrats have shown themselves believers in a fixed destiny, an inevitable historical progress that would make the whole world like Scandinavia. There is no such thing. We should count our blessings, and there are still many. Because nothing compares to EU.

Never gonna give EU up.

To Britain: AdiEU, farewell, auf wiedersehn, goodbye.

Terug naar het Nederlands nu. Een waarschuwing:

Een Nederlander weet niet wat hij mist, weet niet wat hij mist, een Nederlander weet niet wat hij mist. Maar als, als ze er niet is, als ze er niet is, dan weet een Nederlander pas wat hij mist.

De Britten zullen het snel genoeg weten. Such a shame...

#EU #nothing compares #david cameron #britain #brexit #brussels #European integration #wuthering heights #phil collins #emily bronte #UK #never gonna give EU up #nothing compares to EU

12 notes · View notes

histoday · 8 years

Text

23 juni. Please don’t go: We love you and you love the EU

Should I stay or should I go? Today you need to make a choice. The Clash won’t give you the answer. How about The Bard? To Leave or Not To Leave? Even Shakespeare can’t give you the answer. Definitely not David Cameron or Boris Johnson. It’s up to you.

As a fellow EU citizen I would almost beg you to listen to Shakespears Sister: Stay! Why? Because we love eachother, and all we really need is love. What my generation needs, is to come together. Storm is threatening, and we need to give eachother shelter. So, hello from the other side, and rest assured that we would walk 500 miles and than 500 more just to fall down at your door. It’s not the end of a century, so please don’t leave us high and dry.

Below are a few examples that show how much you and EU love one another. So, while you have your full English and I stick to my continental, let’s listen to these songs. And remember, it might be British people singing about Europe, but the love is very much mutual. The people below, sons of Britain, have made us fall in love with you.

youtube

If I haven’t convinced you yet with these songs, than let Jacques Brel talk on my behalf and that of the entire Union. Being a considerate Europhile, I picked a clip with English subtitles, just in case.

Born in Brussels, Jacques Brel knew what he was talking about. Brussels isn’t just the seat of a faceless Eurocracy, but the home of a desperate lover. So, don’t let me down! Et ne me quitte pas.

youtube

16 notes · View notes